مهمترین وقایع سال ۲۰۱۰

سال ۲۰۱۰ با دو حادثه‌ی بسیار مهم و تراژیک بیادها خواهد ماند. در زلزله ی‌هائیتی بیش از دویست هزار نفر کشته و میلیونها نفر بی خانمان شدند. این فاجعه بی نظیر پایتخت‌هائیتی را با خاک یکسان کرد. علیرغم انواع کمک‌های مالی، پزشکی، مواد غذائی و نیروی انسانی که از جانب دولتها و مردم از سراسر جهان بسوی این کشور کوچک سرازیر شد، بی خانمانی، فقر و بیماری همچنان بوضع اسفناکی ادامه دارد. اخیرا" شیوع بیماری وبا که کاملا" قابل پیش گیری بود تعداد زیادی از مردمی را که هنوز زیر چادرها زندگی میکنند از بین برد. خشم طبیعت موجب شد که ساکنان این جزیزه زیبا و سرسبز در چند لحظه هستی و زندگی خودرا از دست دادند. این مجازاتی سنگین برای مردمی بود که به خوش روئی، میهمان نوازی و امید شناخته شده و قانع و زحمتکش هستند.

تراژدی بزرگ دیگر، برای محیط زیست، موجودات دریا، زمین و مردمی که در اطراف خلیج مکزیک زندگی میکنند انفجار لوله‌های نفتی زیر دریائی کمپانی بریتیش پترولیوم بود. دانشمندان محیط زیست تخمین میزنند که پخش میلیونها بشکه نفت خام و مواد شیمیائی دیگر در خلیج مکزیک در تعادل شکننده ائی که بین موجودات و گیاهان دراین آب‌ها و سایر بخش‌های محیط زیست وجود دارد برای سالیان دراز تأثیرات بسیار منفی خواهد داشت. این فاجعه کاملا" قابل پیش گیری بود زیرا آخرین تحقیقات نشان داد که سهل انگاری در ساختن لوله‌های نفتی و حرص و طمع صاحبان این شرکت عظیم موجب بزرگترین آلودگی در آب‌های خلیج مکزیک شد.

از جنجالی‌ترین وقایع سال پخش و چاپ مدارک سری توسط سایت اینترنتی ویکی لیکز بود. دراین سال ثابت شد که پیشرفت تکنولوژی و نقش اینترنت نه تنها در زندگی روزمره مردم عادی، بلکه سیاست دولت‌ها میتواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

سال ۲۰۱۰ از نظر سیاست‌های داخلی آمریکا و سرنوشت ریاست جمهوری اولین پرزیدنت سیاهپوست این کشور، سال بسیار مهمی بود. در انتخابات ماه نوامبر دموکرات‌ها نه تنها اکثریت در مجلس نمایندگان را از دست دادند بلکه تعدادی از سناتورهای مهم دموکرات از رقبای جمهوریخواه و کاندیداهای حزب چای شکست خوردند. ماه نوامبر ۲۰۱۰ بعنوان بدترین ماه برای اوباما و دموکرات‌ها بشمار آمد.

ماه دسامبر با گذشتن چندین لایحه مهم در کنگره، پایان مثبتی برای یکسال پر از دو دستگی و خصومت بود.

درسال ۲۰۱۰ ادامه رکود اقتصادی و بیکاری در آمریکا و سایر کشورهای جهان، مهمترین واقعه سال به حساب می‌آید. این سال نشان داد که سرمایه داری همه جا با چالش‌های نوینی روبرو شده است که نیاز به راه حل‌های متفاوتی دارد. نه تنها آمریکا بلکه اتحادیه اروپا و سایر کشورها با این واقعیت روبرو شده‌اند که اقتصاد بیش از پیش جهانی شده است. مونوپولی ثروت توسط تعدادی از بزرگترین کمپانی‌ها و مؤسسات مالی، اختلافات طبقاتی بین افراد حتی در کشورهای صنعتی و پیشرفته، جنگ‌های پرخرج وحرص و طمع ثروتمندان برای ثروت بیشترازعوامل مهم رکود اقتصادی، ورشکستگی، بیکاری و فقر است. اتحادیه اروپا یکی ار پرچالش ترین سال‌ها را پشت سر گذاشــت.

بهترین و امیدوارکننده ترین واقعه سال زنده ماندن و نجات معدن چیان شیلی بود که توانستند پس از ۶۹ روز از قعر زمین به سلامت بیرون آمده و بار دیگر نشان دهند چگونه انسان‌ها قادرنــد در سخت ترین شرایط با امید زنده بمانند.

ادامه نقض حقوق بشر و خفقان سیاسی در کشورهائی مانند ایران، چین و سرزمین‌های اشغــالی فلسطین، همچنین ادامه جنگ و کشتار در افغانستان، پاکستان و عراق از وقایع نا امید کننده بود.

افشاء مدارک ســری

دراین سال سایت ویکی لیکز یک شبه شهرت جهانی پیدا کرد زیرا یک سرباز ساده آمریکائی با دسترسی به اطلاعات بسیار مهمی صدهاهزار مدارک دولت آمریکا و سفارتخانه‌های آمریکائی را در اختیار این سایت گذاشت. جولیان آسانژ (Julian Assange) مبتکراین سایت بخش قابل ملاحظه‌ای از این مدارک را در اختیار نشریه‌های مهم دنیا مانند نشریه گاردین و نیویورک تایمز گذاشت.چاپ این مدارک ابتدا بنظر میامد خطری برای نیروی نظامی آمریکا و یا کسانی باشد که در قابلیت‌های گوناگون با دولت و ارتش همکاری میکنند. تاکنون خطری دراین زمینه به اثبات نرسیده است. اخیرا" یک سری از مدارک دیگری که ایمیل اعضای عالیرتبه سفارت خانه‌های آمریکا بود بچاپ رسید. یکی از مهمترین مطالب افشاء شده مربوط به نظریات سران کشورهای عربی در مورد برنامه‌های اتمی ایران است. البته سالهاست که گفته میشود کشورهای عربی بویژه عربستان سعودی و مصر مانند اسرائیل نگران دست یافتن دولت ایران به سلاح‌های اتمی است ولی اکنون مدارک رسمی وجود دارد که این نطریه را تأیید میکند. اگرچه دولت ایران ادعا کرده است که این مدارک را واشنگتن فاش کرده است ولی تقریبا" همه دنیا میدانند که چنین نیست. دولت آمریکا و وزیر خارجه هیلری کلینتون بشدت نسبت به پخش این مدارک اعتراض کرده است. درهمین حال جولیان آسانژ نیز به اتهام تجاوز جنسی به دو زن سوئدی در لندن دستگیر شده و تحت تعقیب قانونی است.

واقعیت اینست که پس از ۱۱ سپتامبر کمیسیون بررسی این واقعه اعلام کرد که یکی از اشکالات مهم اینست که بخش‌های مختلف دولت آمریکا مانند وزارت دفاع، وزارت خارجه و سازمان سیا اطلاعات را در اختیار یکدیگر نمی‌گذارند. باین ترتیب دولت آمریکا سیستمی بوجود آورد که تمام این اطلاعات قابل دسترسی باشد. حتی تا آنجا پیش رفتند که سربازان در جبهه‌ی جنگ بتوانند دسترسی باین اطلاعات پیدا کنند. باینگونه سربازی از عراق بسادگی توانست به کامپیوتر ارتش دسترسی پیدا کرده و صدها هزار مدارک دولت آمریکا را برای سایت ویکی لیکز بفرستند. این اطلاعات میتوانست توسط هر سرباز و یا کسی که دسترسی به کامپیوتر دولتی داشت به هر مرجعی فرستاده شود. دولت آمریکا پس ازاین واقعه بدنبال تغییر سیستم فعلی است.

مفسرین سیاسی براین عقیده اند که پیشرفت تکنولوژی و کامپیوتری به حدی است که امکان دسترسی حتی به اطلاعات سری وجود دارد. این میتواند آغاز دوران جدیدی در روابط سیاسی در جهان باشد. ویکی لیکز همچنان در سال ۲۰۱۱ با محاکمه جولیان آسانژ و ادامه چاپ مطالب سری خبرساز خواهد بود.

سازش و اعتراض

ازجمله شعارهای انتخاباتی اوباما این بود که قانون مالیاتی جرج بوش را تغییر خواهد داد. یعنی کسانیکه از ۲۵۰ هزار دلار کمتر در آمد سالیانه آنهاست مالیاتشان کمتر خواهد شد. ولی مالیات ثروتمندان که دو درصد از جمعیت آمریکا هستند زیاد میشود. جمهوریخواهان از ابتدا مخالف بودند و میگفتند در شرایط اقتصادی کنونی مالیات هیچ کس نباید زیاد شود. بویژه کسانیکه درآمدهائی بالاتر دارند زیرا اینها افراد و شرکت‌هائی هستند که کار در جامعه ایجاد میکنند. بیاد داشته باشیم این تئوری ریگان بود که میگفت مالیات کمپانی‌های بزرگ و ثروتمندان باید کم شود و همچنین دست آنها در امور گوناگون باز گذاشته شود چون ثروت از بالا به پائین میرود. البته نتیجه این تئوری این شد که اختلاف طبقاتی در آمریکا زیاد شد به تعداد بیکاران و فقیران افزوده شد، قوانین و مقررات شرکت‌های بزرگ مؤسسات مالی، بانک‌ها و وال استریت از بین رفت، کسر بودجه آمریکا بالا رفت و در نهایت چند دهه بعد اقتصاد آمریکا بسوی ورشکستگی رفت. زیرا جرج بوش نیز از طرفداران تئوری " ثروت از بالا به پائین " بود. باین دلیل بویژه لیبرال دموکرات‌ها بشدت مخالف ادامه قانون مالیاتی جرج بوش بودند.

با انتخابات نوامبر بسیاری از همین لیبرال دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان از رقبای دست راستی جمهوریخواه شکست خوردند. باین ترتیب زمانیکه اوباما اعلام کرد که حاضر به سازش با جمهوریخواهان است، اعتراض لیبرال‌ها بالا گرفت ولی اوباما و مشاورانش از چند جهت چاره‌ای به جز سازش ندیدند. اگر هیچ اقدامی انجام نمیگرفت، قانون مالیاتی بوش منحل شده و مالیات همه از جمله طبقه متوسط بالا میرفت. بخش مهم دیگر کمک‌های مالی بود که دولت به بیکاران میداد. این نیز در آغاز ماه ژانویه تمام میشد. ســــناتورهای جمهوریخواه تنها در صورتی که مالیــات ثروتمندان مانـند زمان بوش کم میشد حاضر بودند مالیات طبقه متوسط را کم کرده و کمک مالی به بیکاران را تصویب کنند.

بحث لیبرال‌ها براین بود که اوباما باید جلوی جمهوریخواهان بایستد و بگذارد مردم متوجه شوند تا چه اندازه این سناتورهای جمهوریخواه تنها برای منافع ثروتمندان و کمپانی‌های بزرگ کار میکند. آنها از اوباما انتظار داشتند باین جنگ برود. ولی اوباما تصمیم گرفت علیرغم شعار مهم انتخاباتی اش و با پشت کردن به خواسته‌های لیبرال‌هائی که پایه و ستون اصلی طرفداران او بودند، با جمهوریخواهان سازش کند. در نتیجه مالیات دو درصد از ثروتمندترین افراد و مؤسسات بزرگ برای دوسال آینده از بین خواهد رفت. باینگونه ۶۸ بیلیون دلار از درآمد دولت کم خواهد شد و ۷۰۰ بیلیون دلار به کسر بودجه‌ی آمریکا اضافه خواهد شد. بخش دیگری که موجب اعتراض شدید لیبرال‌ها شد این است که مالیات برارث که در زمان بوش ۴۵ درصد بود به ۳۵ درصد تقلیل یافت. این نیز کمک دیگری به میلیونرها و بیلیونرهاست. در حالیکه کمک به بیکاران تنها برای ۱۳ ماه ادامه خواهد یافت.

اوباما علیرغم مخالفت و اعتراض شدید نمایندگان لیبرال مجلس، اعلام کرد که این سازش بنفع مردم آمریکا بویژه طبقه متوسط است. گفته میشود که این قانون جدید حدود دو میلیون شغل بوجود خواهد آورد. بخش دیگری از این قانون مربوط به کمترشدن مالیات خانواده‌هائی است که کمتر از هفتاد هزار دلار در سال درآمد دارند. همچنین مالیات دانشجویان و خانواده‌هائی که خرج تحصیل فرزندان خودرا میدهند کمتر خواهد شد.

استدلال اوباما این بود که در ژانویه با روی کار آمدن جمهوریخواهان در کنگره رسیدن به هرنوع سازش در آینده مشکل تر خواهد بود. در نتیجه قانون جدید مالیاتی در زمانی که هنوز دموکراتها اکثریت را در سنا و مجلس داشتند به تصویب رسید و اوباما آنرا امضاء کرد. اگر چه دلسردی لیبرال‌ها هنوز ادامه دارد. ولی بقول یکی از مفسرین سیاسی، شعارهای انتخاباتی تنها شعار است و حکومت کردن با کاندیدا بودن تفاوت زیادی دارد.

معاهده‌ی کاهش نیروهای اتمی

از آوریل گذشته معاهده‌ای بین سران روسیه و آمریکا بامضاء رسید که براساس آن هر دو کشور تعداد موشک‌های اتمی دوربر خودرا از ۲۲۰۰ به ۱۵۵۰ در طول هفت سال آینده تقلیل خواهند داد. همچنین تعداد پرتاب کننده‌های موشک‌های اتمی هر کشور به ۷۰۰ محدود میشود. توافق‌هائی نیز در مورد پی گیری مفاد معاهده بعمل آمده است. پرزیدنت اوباما در ماه آوریل امضای این معاهده را یکی از اقدامات مهم در پیشرفت روابط دو کشور و ثبات امنیت ملی آمریکا خواند.

باتوجه به اینکه ۹۵ درصد از سلاح‌های اتمی دنیا در اختیار آمریکا و روسیه است، امضای این معاهده قدم مهمی در کاهش سلاح‌های اتمی بشمار میآید. ولی برای قانونی شدن، این معاهده باید از کنگره آمریکا میگذشت. مجلس نمایندگان که اکثریت آن دموکرات بودند، چندی پس از امضای معاهده آنرا تأیید کردند. ولی در سنا با کارشکنی جمهوریخواهان روبرو شد. از آوریل تا دسامبر بارها مفاد این معاهده در سنا مورد بحث و مذاکره قرار گرفت ولی هنوز برخی از جمهوریخواهان از جمله رئیس اقلیت در سنا مانع تأیید این معاهده شده بود.

در مذاکراتی که اوباما با جمهوریخواهان در مورد قانون مالیات داشت، جمهوریخواهان موافقت کردند اگر قانون مالیاتی بتصویب برسد، آنها نیز معاهده را تأیید خواهند کرد. ولی باین قول خود وفادار نماندند. اهمیت این معاهده بحــدی بود که وزرای دفـاع و خارجه پیشـین کابینه ریگان، بوش پدر و جرج بوش از جمله هنری کسینجر، خانم کاندولیزا رایس و حتی بوش پدر به جمهوریخواهان سنا توصیه کردند که این معاهده را هرچه زودتر تصویب کنند.

در آخرین روزها و پیش از تعطیلات کریسمس بالاخره چند سناتور میانه روی جمهوریخواه به دموکرات‌ها پیوسته و این معاهده بتصویب رسید. مفسرین سیاسی تصویب این معاهده را قدم مهمی در بهبود روابط بین آمریکا و روسیه دانسته و برگ برنده‌ای برای کنگره و اوباما میدانند.

خدمت هم جنس‌گرایان در ارتش

از آغاز تاریخ آمریکا و جنگ‌های استقلال، اقلیت‌ها از جمله سربازان " هم جنس گرا " در ارتش این کشور خدمت میکرده اند. گفته می‌شود مرد شماره ۲ در ارتش جرج واشنگتن هم جنس گرا بوده است. آمریکا تنها کشور صنعتی و پیشرفته است که برای هم جنس گرایان حقوق مساوی قائل نبود. این یکی از مهمترین مسائل مربوط به نقض حقوق بشر دراین کشور بشمار می‌آمد. هم جنس گرایان مانند سیاهان و دیگر اقلیت‌ها در ارتش خدمت کرده اند ولی نه بطور آشکار. پرزیدنت کلینتون یک قدم مهم برداشت و آن قانونی بود بنام "نپرس و نگو" “Don’t ask, Don’t tell“ براساس این قانون ارتش اجازه نداشت دراین زمینه سئوالی کند ولی چنانچه کسی صرفنظر از مدت خدمت و یا رتبه اش میگفت که هم جنس‌گراست از ارتش اخراج می‌شد. این یکی از مهمترین مسائل سیاسی جامعه آمریکا شده بود زیرا مخالفان که غالبا" نئوکنسرواتیو و مذهبی‌های دست راستی بوده اند مخالف شناختن هر نوع حقوق برای هم جنس گرایان بودند.

یکی دیگر از وعده‌های انتخاباتی اوباما لغو این قانون بود. گروه‌های طرفدار حقوق بشر نیز برای لغو این قانون که موجب شده بود از سال ۱۹۹۳ چهارده هزار عضو ارتش اخراج شوند، کوشش زیادی بخرج دادند.

در آخرین روزهای سال، مجلس نمایندگان لایحه لغو این قانون را با اکثریت آراء گذراند و سپس به سنا رفت. ولی امید چندانی نبود که موفقیتی حاصل شود زیرا علاوه بر ۶۰ سناتور دموکرات حداقل ۵ رأی دیگر لازم بود که باید از جمهوریخواهان میآمد. در پایان ۹ سناتور جمهوریخواه به دموکرات‌ها پیوسته و این لایحه از سنا گذشت. پرزیدنت اوباما بلافاصله آنرا امضاء کرد و برای نخستین بار هم جنس گرایان میتوانند بطور آزادانه در ارتش آمریکا خدمت کنند.

بویژه در یکسال گذشته دراین زمینه کارهای مقدماتی زیادی انجام شد. از جمله ارتش نطرسنجی دقیق و وسیعی انجام داد و نتیجه این بود که اکثریت سربازان و کسانیکه در ارتش خدمت میکنند موافق لغو قانون قبلی بودند. در نظرسنجی‌های متعددی همچنین درصد قابل ملاحظه‌ای از مردم آمریکا موافق بودند که تمام افرادی که واجد شرایط هستند میتوانند برای خدمت به وطن خود به ارتش بپیوندند. در چند ماه گذشته فرمانده کل قوا دریادار " مایکل مولن " و همچنین وزیر دفاع " رابرت گیتس " در جلسات سنا شهادت دادند که خدمت هم جنس گرایان در ارتش مشکلی در نظم و وظایف ارتشیان ایجاد نخواهد کرد. آمادگی و پذیرش ژنرال‌ها و مقامات مهم نیروی نظامی راه را برای تصویب قانون جدید و رفع تبعیض از یک اقلیت فراهم آورد. قانون جدید بلافاصله بمورد اجرا گذاشته نمیشود و چندین ماه وقت لازم است که جزئیات چگونگی بمورد اجرا گذاشتن این قانون یعنی آزاد شدن خدمت هم جنسگرایان در ارتش چه آنها که در حال حاضر خدمت میکنند و چه داوطلبان آینده مشخص شود.

ماه دسامبر بویژه سه هفته آخر آن، ماه بسیار خوبی برای اوباما بود. بغیر از قانون مهاجرت، مهمترین برنامه‌های دموکرات‌ها از کنگره گذشت. در لحظات آخر، پیش از تعطیلات کریسمس لایحه‌ای از سنا گذشت که به مأموران آتش نشانی و نیروهای کمکی که در حمله ۱۱ سپتامبر دچار بیماریهای گوناگون بویژه بیماریهای تنفسی شده بودند، بیمه‌ای تعلق می‌گیرد که بتوانند بطور رایگان مورد معالجه قرار گیرند. بودجه این بیمه چهار بیلیون دلار تخمین زده شده است. حتی این لایحه با مخالفت سناتورهای دست راستی جمهوریخواه روبرو شد.

علیرغم شکست تاریخی دموکرات‌ها در ماه نوامبر، سال ۲۰۱۰ با موفقیت برای کنگره و رئیس جمهور پایان یافت. مفسرین سیاسی همگی براین عقیده‌اند که چالش واقعی از ژانویه و شروع کار کنگره جدید آغاز میشود. مجلس نمایندگان که اکثریت آن جمهوریخواه و از اعضاء حزب چای است همه کوشش خودرا بکار خواهند برد که بویژه قانون بیمه‌ی همگانی را که موفقیت بزرگی برای اوباما بود لغو کنند. این موضوعی است که اوباما بدون شک حاضر به درگیری با جمهوریخواهان خواهد بود.