خلیج مکزیک غرق درنفت سیاه

نفت این طلای سیاه، با ارزش ترین ماده‌ای است که بشر از قعر زمین بیرون آورده است. نفت خام بعبارتی گویای تاریخ کره‌ی زمین است. زیرا میلیونها سال بطول انجامیده که موجودات و گیاهان همراه با نوسانات ویژه و تغییرات درجه‌ی حرارت و سایر عملیات شیمیایی، در عمیق ترین لایه‌های زمین به یک ماده‌ی سیاه، غلیظ و چسبنده که می‌تواند حیات بخش و در عین حال مرگ آور باشد تبدیل شود.

تکنولوژی، تمدن، شهریت و کیفیت زندگی انسان با کشف نفت خام برای همیشه تغییر کرد. بدون این ماده ویژه بشر قادر نبود از این سوی کره‌ی زمین تنها در ساعاتی کوتاه به سوی دیگر برود. بدون نفت خام ساختمان‌های شهرهایی که امروز می‌بینیم نمی‌توانست وجود داشته باشد. بدون نفت خام حمل و نقل انسان و کالا به این سرعت امکان نداشت. از لاستیک ماشین گرفته تا لوازمی که روزانه مردم استفاده می‌کنند، بدون این ماده با ارزش از ساده ترین لوازم گرفته تا پیچیده ترین وسایل نمی‌توانست به این سادگی و فراوانی و ارزانی وجود داشته باشد.

برای دست یافتن به این ماده‌ی حیاتی در طول صد سال اخیر جنگ‌های خونینی به راه افتاده است. کشورهای فقیر و گمنامی به ثروت و شهرت رسیده‌اند. هر قطره از این ماده سیاه گویای قرن‌ها تاریخ موجودات کره‌ی زمین و راهنمایی برای دانش زمین شناسی است. نفت خام که میلیونها سال طول کشید ساخته و آماده شود در حدود یک قرن تقریباً رو به اتمام است. ظرفیت چاه‌های زمین برای رفع نیاز روز افزون مردم و دولت‌ها دیگر کافی نیست به این جهت شرکت‌های نفت به سوی دریاها هجوم برده‌اند.

استخراج نفت از منابع زیر دریا نیاز به تکنولوژی ویژه‌ای دارد. شرکت‌های نفتی ابتدا از چاههای نفت ساحلی استفاده کرده و سپس بسوی آب‌های عمیق رفتند. این یک عملیات بسیار پیچیده و حساس بوده و نیاز به یک تکنولوژی متفاوت و پیشرفته دارد.

سالهاست که افراد و گروه‌های محافظت از محیط زیست با اینوع استخراج نفت مخالف بوده‌اند زیرا هر نوع حادثه‌ای می‌تواند نتایج فاجعه آمیز و ویران کننده‌ای برای موجودات دریایی داشته باشد. این بار این حادثه شوم در آمریکا و در خلیج مکزیک که از نظر محیط زیست حائز اهمیت بسیاری است رخ داد. این بار حرص و طمع و سهل انگاری شرکت بزرگ نفتی انگلیس که دوستان زیادی در تکزاس، کنگره و حتا کاخ سفید دارد موجب یکی از بزرگترین تراژدی‌ها در یکی از زیباترین و مهمترین آب‌های آمریکا شده است. تراژدی که هنوز عمق آن قابل پیش بینی نیست.

چاه نفت در ۵ هزار فیت زیر دریا

در ۲۰ آوریل سکوی شناور نفتی روی خلیج مکزیک ناگهان آتش گرفت و سوخت. ۱۱ نفر کشته و تعدادی نیز مجروح شدند. دو روز بعد، این سکو به کلی غرق شد. این سکوی شناور وصل به لوله‌های استخراج نفت و گاز بود که در عمق ۵ هزار فیت در کف دریا ساخته شده بود. در چنین عمقی انسان قادر به کار نیست و عملیات ساختمانی توسط روبات انجام می‌شود. یکی از لوله‌های استخراج نفت و گاز بدلایلی که هنوز معلوم نیست می‌ترکد. در نتیجه نفت و گاز بیرون می‌زند و بر اساس یک آمار رسمی روزانه ۶۰ هزار بشکه یعنی بیش از 2 میلیون گالون نفت و گاز از عمق دریا بیرون می‌آید.

این اولین و یا تنها حادثه چاه‌های زیر دریایی نیست ولی از عمیق ترین چاه‌ها و پر صدمه ترین حوادث در تاریخ آمریکا است. این چاه نفت متعلق به شرکت عظیم «بریتیش پترولیوم» است. شرکتی که این لوله‌ها را ساخته و چاه را حفر کرده است شرکتی بنام هورایزن Horizon است که صاحبانش سوئیسی هستند. گفته می‌شود بخش سیمان کاری این لوله‌ها با شرکت «هالیبرتون» Halliburton بوده است. شرکتی که دیک چینی از صاحبان آنست. در طول دو ماه گذشته کوشش‌های متفاوتی برای بستن این لوله بکار رفته است که هیچکدام موفقیت آمیز نبوده است. در حال حاضر شرکت نفت انگلیس مشغول ساختن لوله‌ی دیگری است که نفت و گاز را به این لوله‌ی جدید منتقل کند و لوله صدمه دیده‌ی قبلی را با سیمان و گل ببندند. ساختمان این لوله گفته می‌شود تا حدود اواسط ماه اگوست بطول می‌انجامد. بطور معمول لوله‌های نفت و گاز باید دارای یک سیستم محافظتی باشند که در صورت هر نوع اشکالی خود بخود بسته شوند. ظاهراً این لوله فاقد چنین سیستمی بوده است و یا اگر سیستم محافظتی وجود داشته کار نمی‌کرده است. در این ضمن نفت سیاه همچنان در قعر دریا در حال فوران است.

زمانی که آب سیاه می‌شود

خلیج مکزیک یک محیط زیست ویژه و با اهمیتی برای بسیاری از ماهی‌ها، انواع صدف‌ها، نهنگ‌ها، لاک پشت‌ها، پرنده‌ها، ستارگان دریایی و انواع خزه‌هایی است که در بقای نه تنها موجودات دریایی بلکه انسان‌ها نقش حیاتی دارند. نواحی باتلاقی (مردابی) فوائد زیادی دارند. علاوه بر محلی برای رشد و نمو برخی ماهی‌ها و موجودات دیگر دریایی موجب می‌شوند که طوفان‌های فصلی زیان‌های کمتری به مردم و موجودات دریائی بزنند. این مرداب‌ها در طوفان خانمانسوز کاترینا صدمات زیادی دیدند. حالا با ۶۰ هرار بشکه نفتی که روزانه از عمق این خلیج بیرون می‌آید و همچنین هزاران گالن مواد شیمیایی که برای پخش شدن نفت خام استفاده می‌کنند، این مرداب‌ها در خطر جدی هستند. بخش دیگر مربوط به خطر صدمات به صخره‌ها و جزایر مرجانی است. در آب‌های عمیق، در کف خلیج مکزیک صخره‌ها و جزیره‌های مرجانی وجود دارند که امروز در خطر جدی قرار گرفته‌اند. موجودات و گیاهانی که در این جزیره‌ها و صخره‌ها زندگی می‌کنند از نظر تغذیه و تهیه اکسیژن و بسیاری جهات دیگر برای ادامه حیات همه‌ی موجودات دریا حائز اهمیت ویژه‌ای هستند.

نقش مهم دیگری که این صخره‌ها دارند مانند ماشین‌ها یا کارخانه‌هایی است که زائده‌های دریائی و موجوداتی را که میمرند و به کف دریا می‌روند در خود حل می‌کنند. ولی چنانچه موجودات دریائی به تعداد زیادی از بین بروند این زائده‌ها در کف دریا انباشته شده و سیستمی که قبلاً وجود داشته مختل می‌شود. تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که حداقل دو جزیره‌ی مرجانی در نزدیکی محلی است که نفت خام از کف دریا بیرون می‌آید.

خطر دیگر مربوط به مواد شیمیایی است که ««بریتیش پترولیوم» » برای پخش نفت به دهانه‌ی چاه از کنترل خارج شده ریخته است. بیش از ۱۸۵ هزار گالون از این مواد در کف دریا و مقادیر بیشتری در سطح دریا ریخته شده است. ولی این مواد می‌تواند به صخره ‌های مرجانی صدمه بسیاری وارد آورد. این مواد شیمیایی گفته می‌شود نفت خام را در پائین و سطح عمیق تر نگهمدارد. آنچه در عمق دریا در خطر است باین ترتیب موجودات و گیاهانی است که شاید به چشم دیده نشود و هرگز به سطح آب نرسد.

زیان‌های ناشی از نفت خام به این جزیزه‌ها و صخره‌های مرجانی دریا را بیمار کرده و سیستم بسیار حساس و ظریفی را که در عمق دریا وجود دارد برای سال‌ها و شاید همیشه بهم بزند. چنین اختلالی در خلیج مکزیک تنها در این منطقه باقی نمی‌ماند بلکه به کل محیط زیست صدمه می‌زند. زمانی که آب سیاه می‌شود همه موجودات درون و برون از دریا در خطرند زیرا آب و نفت با هم در آمیخته نمی‌شوند.

مرگ لاک پشت‌ها

هر روز ماهی‌های سیاه شده و پرندگان غرق در نفت با امواج به ساحل می‌آیند. این صحنه دلخراشی است. مرموز تر از همه مرگ لاک پشت‌هاست. این موجودات بسیار قدیمی که عمر طولانی نیز دارند بطور مرموزی در حال از بین رفتن هستند. تحقیقاتی که توسط دانشمندان محیط زیست انجام گرفته به چند دلیل رسیده‌اند. یکی اینکه نفت و مواد شیمیائی ماهی‌ها، خرچنگ‌ها و موادی را که لاک پشت‌ها برای تغذیه استفاده می‌کنند مسموم کرده و برخی چنین از بین رفته‌اند. همچنین مقدار زیاد نفت در آب می‌تواند مانع از این شود که لاک پشت‌ها برای گرفتن اکسیژن به سطح آب بیایند و در واقع از کمبود اکسیژن خفه شوند. لاک پشت‌ها همچنین برای تخم گذاری به ساحل می‌آیند. آب سیاه و قیرآلود مانع از آمدن لاک پشت‌ها به ساحل شده و تعداد لانه‌ها بسیار کم است. به اینگونه میلیونها گالون نفت خام نه تنها موجب مرگ ماهی‌ها، پرنده‌ها، لاک پشت‌ها و سایر موجودات دریایی شده است بلکه نسل‌های آینده را نیز بخطر انداخته است. رشد و نمو جانوران، ماهی‌ها صدف‌ها، خزه‌های و سایر گیاهان دریایی بویژه در منطقه‌ای مانند خلیج مکزیک تعادل طبیعی بین زندگی موجودات دریایی و انسانها را بوجود می‌آورد، این تعادل آنچنان حساس و ظریف است که تأثیرات آن می‌تواند موجب مرگ و یا زندگی همه موجودات شود. هر چاه نفتی که در آب‌های کم عمق و یا عمیق زده می‌شود بخشی از این تعادل را بهم می‌زند. در حال حاضر ۳۳ چاه عمیق در خلیج مکزیک مشغول به کار است. ترکیدن یک لوله چنین تراژدی عظیمی را بوجود آورده است. تراژدی که به قیمت بقای موجودات دریایی و ادامه امرار معاش مردمی است که زندگی شان با خلیج و موجودات آن در آمیخته است. مهمتر اینکه موجوداتی مانند لاک پشت‌ها میلیونها سال توانسته‌اند در سخت ترین شرایط باقی بمانند ولی در آب‌های سیاه دیگر قادر به ادامه زندگی نیستند.

مقصر کیست؟

یکی از شعارهای انتخاباتی «جان مک کین» و بویژه معاون وی «سارا پیلن» این بود «چاه بزن عزیز، چاه بزن» «Drill, Baby Drill» این شعار اشاره به راه حلی بود که از طرف جمهوریخواهان برای دست یافتن به منابع بیشتر انرژی پیشنهاد می‌شود یعنی منابع نفتی زیر دریا. «اوباما» به همراه بسیاری از لیبرال‌ها و علاقمندان به حفاظت از محیط زیست مخالف بود. پس از رسیدن به ریاست جمهوری نیز اجازه کندن این نوع چاها را بطور موقت لغو کرد ولی در ماه مارچ امسال تغییر عقیده داد و برای اینکه به مردم ثابت کند مخالف به دست آوردن انرژی ارزان نیست، حفر چاههای زیر دریایی را در بخشی از سواحل آلاسکا آزاد ساخت. یکماه بعد تراژدی خلیج مکزیک اتفاق افتاد و اوباما مجبور شد مجدداً این اجازه را لغو کند.

داستان غم انگیز خلیج مکزیک نه تنها مربوط به حرص و طمع کمپانی‌های نفتی و نقائص تکنولوژی است بلکه سهل انگاری دولت را در وضع قوانین محکم تر و نقش بازرسان فاسد و رشوه خوار را نشان می‌دهد.

سازمان دولتی که مسئول رسیدگی و نظارت به چاه‌های نفت دریایی است «اداره مواد معدنی» نام دارد. در طول سال‌های گذشته این اداره مقرراتی را تصویب کرد که بر اساس آن به شرکت‌های نفتی اجازه می‌داد که خودشان بنوعی اختیار تام در نظارت بر خود داشته باشند. همچنین بتوانند تأثیرات عملیات خود را بر روی محیط زیست ارزیابی کنند. بدین ترتیب شرکت‌های نفت و گاز به کسی حساب پس نمی‌دادند. در عین حال واقعیت اینست که حفر چاه‌های نفت و گاز در دریا نیاز بیک تکنولوژی و معلومات بسیار پیچیده و ویژه‌ای دارد. مأموران دولتی فاقد چنین دانشی هستند و در نتیجه به این کمپانی‌های عظیم که پول و تکنولوژی لازم را دارند اختیارات بسیاری داده می‌شود. البته در این مورد بخصوص بر اساس آخرین تحقیقاتی که بعمل آمده است نشان می‌دهد که مأموران دولتی از شرکت‌های نفتی رشوه به فرم پول و یا مسافرت‌های تفریحی دریافت کرده و روابط بین کسانی که قرار بود بازرس و نظارت کننده باشند با شرکتهای نفتی تبدیل به یک رابطه دوستانه شده و حتا بسیاری از این مأموران در گذشته برای این کمپانی‌ها کار می‌کرده‌اند.

مسئله دیگر مربوط به بی مسئولیتی شرکت‌های نفتی در ساختمان این چاهها بوده است بنا به گزارش نیویورک تایمز شرکت ثروتمند «بریتیش پترولیوم» از متدهایی که خرج کمتری داشته استفاده کرده و سیستم جلوگیری از چنین حوادث خطرناکی را کار نگذاشته است.

در یکی از شماره‌های اخیر نشریه تایم مطلبی تحت عنوان «۱۲ مرد خبیث» چاپ شده بود و نام ۱۲ نفر از افراد مهمی را که در این حادثه مقصر می‌توانند باشند آورده بود. نفر اول «جان بران» Jogn Browne رئیس پیشین «بریتیش پترولیوم» است که بقیمت بسط دادن این شرکت بزرگ، مخارج را کم کرده و در نتیجه ایمنی را فدای منفعت نمود. وی در سال ۲۰۰۷ کنار رفت. نفر دوم «تونی هیوارد» Tony Hayward رئیس فعلی که اخیراً کنار رفت وی بیشترین مسئولیت را در این حادثه دارد. نفر سوم «کریس اوی نس» Chris Oynes بازرس اصلی دولتی برای خلیج مکزیک است. «دیک چینی» و «جرج بوش» نیز جزء این لیست هستند زیرا که آنها روابط شخصی و نزدیک با شرکت‌های نفتی داشته و منافع آنها را مقدم دانستند. ۲۰۰ میلیون آمریکایی که حدود ۲۵۰ میلیون ماشین و وسیله نقلیه را استفاده می‌کنند و همچنین ۱۱۰ میلیون کامیونی که گرسنه نفت هستند از عوامل دیگرند. «کن سالازار» Ken Salazar وزیر کشور فعلی و «تیم پروبرت» Tim Probert رئیس کمپانی «هالیبرتون» یک شرکت پیمانکاری که سیمان کاری لوله‌ها را بعهده داشتند. حتا پرزیدنت« اوباما »جزء این ۱۲ نفر است زیرا وی تنها پس از این حادثه‌ی بزرگ مقررات و قوانین مربوط به حفر این نوع چاه‌ها را محکم تر کرده و پیش از این حادثه اجازه کندن چاه‌های زیر دریایی را صادر کرده بود. «استیو نیومن» Stive Newmen رئيس کمپانی سوئیسی که صاحب چاه نفتی و مسئول ساختن چاه بودند. «داگ ساتلز» Doug Syttles که مسئول کنترل و بستن لوله‌ی صدمه دیده بوده است.

«الیزابت برن بام» Elizabeth Birn Baum رئیس اداره‌ی نظارت بر مواد معدنی که به وظایف خود عمل نکرد. بطوریکه می‌بینیم رؤسای شرکت «برتیش پترولیوم»، پیمانکاران و مسئولان ساختن لوله‌های چاه نفت، افراد مهم دولتی چه در دوران «بوش» چه زمان «اوباما »همه بنحوی مسئول این فاجعه هستند.

۲۰ بیلیون خسارت

خلیج مکزیک وسیله‌ی زندگی و منبع درآمد برای میلیونها سکنه و شهروندی است که در ایالات اطراف این خلیج زندگی می‌کنند. این تنها ماهیگیران، شرکت‌های جمع آوری میگو و انواع صدف‌ها و خرچنگ‌هایی دریایی نیستند که زندگیشان در گرو خلیج مکزیک است، بلکه توریست‌ها یک عامل حیاتی دیگر هستند. در نتیجه هتل‌ها، رستوران‌ها و بیزنس‌های بسیاری زندگیشان به سلامت خلیج مکزیک بستگی دارد. امروز روند معمول زندگی در این منطقه از بین رفته است. هزاران نفر بیکار شده و نگران آینده‌اند. مردم عادی که باید خود و خانواده‌هایشان را اداره کنند، دیگر منبع درآمدی ندارند. زندگی در درون دریا و بیرون دریا مختل و در خطر جدی است. حتا کسانیکه در این سکوهای شناور و برای شرکت‌های نفتی کار می‌کنند، امروز بیکار هستند.

پرزیدنت« اوباما» در جلسه‌ای که با مسئولان شرکت «بریتیش پترولیوم» داشت توانست آنها را قانع کند که ۲۰ بیلیون دلار در یک حساب سپرده گذاشته شود که برای پرداخت خسارات بویژه به افرادی که منبع درآمد خود را از دست داده‌اند کمک مالی شود. اوباما اصرار داشت که این حساب توسط یک فرد بیطرف اداره شود. در نتیجه موافقت شد که شخصی که پس از ۱۱ سپتامبر مسئول پرداخت خسارت به بازماندگان آن واقعه بود نظارت بر این حساب‌ها را بعهده بگیرد. «کنت فاین برگ» Keneth Feinburg شخص مورد اعتمادی است.

بسیاری این اقدام را یک قدم مفید برای مردم منطقه دانسته، ولی برخی از جمهوریخواهان که از هر فرصتی برای انتقاد از اوباما استفاده می‌کنند، در این زمینه نیز از شرکت «بریتیش پترولیوم» طرفداری کردند. «جو بارتون» Joe Barton نماینده مجلس از تکزاس در جلسه‌ی کنگره که برای رسیدگی به این واقعه با حضور تونی هیوارد رئیس برتیش پترولیوم تشکیل شده بود گفت: «از اتفاقی که در کاخ سفید رخ داده شرم دارم» وی اختصاص ۲۰ بیلیون دلار برای پرداخت خسارت را یک «اخازی» نامید و از تونی هیوارد عذرخواهی کرد. این اقدام «بارتون »که گفته می‌شود پول زیادی از این کمپانی نفتی برای انتخابات خود دریافت کرده است سر و صدای زیادی بپا کرد و بالاخره بارتون مجبور شد حرف خود را پس بگیرد.

خسارات مالی تنها چیزی نیست که شرکت جهانی و ثروتمند «بریتیش پترولیوم» باید نگران آن باشد. از دست رفتن پرستیژ، بی اعتمادی مردم به این شرکت و محصولات آن مشکل بزرگتری در آینده خواهد بود. برای سالیان دراز تراژدی در خلیج مکزیک، تصویر آب سیاه، ماهیها، لاک پشت‌ها و پرنده گان غرق در نفت خام، اشک ماهیگیران و مرگ مرجان‌های دریائی با یک نام مترادف خواهد بود. کمپانی نفت و گاز «بریتیش پترولیوم» و همچنین حرص و طمع و سهل انگاری و منفعت جوئی صاحبان و رؤسای آن. آینده این شرکت عظیم نفتی مانند آینده‌ی خلیج مکزیک نا معلوم است.