از مشروعت اخلاقی کسمن تا مشروعیت اخلاقی ولی فقیه

شنبه‌شب گذشته مشروب خورد و به جای این که پای پیاده یا با تاکسی به خانه برگردد، نشست پشت فرمان ماشین و در راه، از سر مستی چراغ قرمز را رد کرد. وقتی پلیس دید و کنترلش کرد، معلوم شد که ایشان کسی نیست جز خانم مارگوت کسمن،(Margot Kässmann ) رئیس شورای کلیسای پروتستان آلمان که ۲۵ میلیون عضو دارد.

کسمن اولین زنی است در آلمان که به مقام یادشده رسیده است. در افکار عمومی او را به اعتماد به نفس و صراحت و شجاعت مدنی می‌شناسند. آنجا که زندگی‌ شخصی‌اش به بن‌بست رسیده، ابایی نداشته که به رغم کشیش‌بودن و الگوبودنش در «حفظ کانون خانواده»، تقاضای تلاق کند. از سرطان سینه هم هراسی به دل راه نداده و طوری با این سرطان رفتار کرده که برای سایر زن‌ها آموزنده شده. انتقادش به حرص و آز شرکت‌ها و کنسرت‌ها و مصرف‌گرایی جامعه هم خاموش نشده. به خصوص در این ۴ ماهی که رئیس پروتستان‌های آلمان بود با اظهارات انتقادی‌آش در باره‌ی حضور نیروهای آلمان در افغانستان بحث و جنجال‌های بسیار برانگیخت. در مجموع رفتار و کردار کسمن برای کلیسای پروتستان آلمان آبرو و اعتبار به دنبال آورد.

خلاف‌کاری‌اش در رانندگی که آشکار شد، پلیس در صدد است طبق قانون گواهینامه‌ی رانندگی‌اش را برای یک سال توقیف کند و یک ماه حقوقش را هم مصادره. با این همه، اعضای شورای پروتستان‌ها به حمایتش برخاستند و گفتند که این خلافکاری دلیلی نمی‌شود که موقعیتش به عنوان رهبر پروتستان‌ها زیر سوال رود.

کسمن اما با ابراز تشکر از این حمایت‌ها، گفت که می‌بایست برای جامعه الگو باشد و «گرچه این رفتار خلاف من بار دیگر بر خطاکاری همه‌ی ما انسان‌ها دلالت داشت، ولی در مورد من اقتدار اخلاقی‌ام را بیش از آن خدشه‌دار کرده که بگویم «انشاالله گربه است». در واقع خدشه‌ای که از رهگذر قانون‌شکنی بر اقتدار اخلاقی من وارد آمده مانع از آن است که در آینده هم بتوانم سرم را بالا بگیرم و نابسامانی ها و چالش‌های اخلاقی و سیاسی جامعه را به صراحت مورد اشاره و انتقاد قرار دهم. از همین رو استعفا می‌دهم و در مقام یک کشیش ساده با کلیسا خواهم بود. ولی قول می‌دهم که همچنان در نظر و رفتار استوار باشم و با خویشتن خویش صادق.»

رفتار کسمن را می‌توان مقایسه کرد با رفتار مثلاً آیت‌الله خامنه‌ای و نهادهای‌ دور و بر ایشان. در بیانیه‌ای که همین دیروز، یعنی همزمان با استعفای کسمن، کمیسیون مجلس خبرگان رهبری جمهوری اسلامی انتشار داده آمده است که در ۲۰ سال گذشته هر چه خوبان در مجموع دارند ایشان به تنهایی داشته است. به ادعای این بیانیه، در بیست سال زمامداری آیت‌الله خامنه‌ای صفات اخلاقی و سیاسی و فقهی (اقتدار اخلاقی!) ایشان رو به تعمیق رفته و درخشان‌تر شده. حتی موضع مخرب و دفاع تمام قد آیت‌الله خامنه‌ای از نتیجه اعلام‌شده انتخابات و رویکردهای پلیسی و امنیتی پس از آن که از عوامل بروز بحران اخیر بوده هم، در بیانیه خبرگان از وجوه همین «درخشان‌شدن» کارنامه و صفات ایشان توصیف شده است!

باری، گرچه برخی از روزنامه‌های راستگرای آلمان همین که خبر خلاف‌کاری کسمن منتشر شد، خواهان استعفای او شدند، ولی زمانی که کسمن خود آزادانه این تصمیم را گرفت، کمتر کسی در میان مقام‌های مذهبی و سیاسی بود که اظهار تاثر و تاسف نکند.

یکی از کسانی که از رفتن کسمن ابراز تاسف کرد، روبرت سولیچ رئیس کلیسای کاتولیک آلمان بود. و طرفه این که این اقدام زمانی صورت گرفت که رهبران کلیسای کاتولیک در کنگره‌ای ۴ روزه مشغول بررسی بحران ناشی از سو‌استفاده‌های مکرر جنسی کشیش‌ها و پاستور‌ها از کودکان و بچه‌ها هستند. تنها در همین ۴ هفته گذشته، ۱۲۰ شکایت و اظهاریه‌ی جدید در مورد سوءرفتار جنسی مقام‌های ریز و درست کلیسای کاتولیک انتشار یافته است.
با این همه نه کلیسای کاتولیک چندان اعتنایی به خواست وزیر دادگستری نشان می‌دهد که آقایان بیایید و در باره‌ی این خلاف‌کاریتان و معرفی خلاف‌کارها در میان خودتان با دادستان همکاری بهتری داشته باشید. و نه بحث‌های جلسه اخیر رهبران کلیسای کاتولیک آن قدر گسترده می‌شود که یکی از علل اصلی سوءرفتار جنسی کشیش‌ها و پاستورهای کاتولیک، یعنی ممنوعیت ازدواج در میان آنها را به بحث بگیرد و فکری به حال فرسایش دم‌افزون اقتدار اخلاقی کلیسای کاتولیک و کشیش‌های آن بکند.

.

البته خلاف‌کاری رهبران کلیسای کاتولیک در زمان حاضر قابل قیاس با خلاف‌کاری رهبران مذهبی بر قدرت نشسته در ایران نیست، ولی ظاهراً «اقتدار اخلاقی» که کسمن از آن سخن گفت، ظاهراً برای این حضرات هم مقوله دشوار و ناآشنایی است.