پس از عراق نوبت کجاست

در استکهلم روشن شده که حامیان امریکا عراق را با وضع موجود، یعنی دارای حکومتی مذهبی، حمایت خواهند کرد. به این ترتیب دومین جمهوری اسلامی در خاورمیانه و این باز به زور جنگ و تجاوز ساخته شد و البته- مانند ایران- به این شکل اولیه باقی نخواهد ماند. می‌بینیم که حکومت در ایران دائما به سوی اسلامی‌تر شدن استحاله پیدا می‌کند تا جائی که یاران نزدیک خمینی و خامنه‌ای را هم کنار می‌گذارند.

در پاکستان پرورش و اعزام طالبان به افغانستان ادامه دارد. پاکستان بدتر از صد جمهوری اسلامی است. زندگی اجتماعی در آنجا شکل قبیله‌ای دارد و انواع باندهای قبیله مانند یا هم‌خانواده بر آن کشور حاکم‌اند.

حکومت افغانستان خود آلوده‌تر و گرفتارتر از آن است که بتواند کاری بکند. بخش مهمی از عناصر حکومت در افغانستان وابسته به شبکه‌های قاچاق مواد مخدر و انواع دیگر کارهای نادرست و زیان آور برای کشور افغانستان هستند. طالبان در صد کیلومتری پایتخت (غزنی) دست بالا را دارند. روزنامه‌نگاری (سیگرید کلهء سوئدی در سفرنامهء خود به کابل) شصت سال پیش نوشت که سرنوشت افغانستان روشن نیست، زیرا بافت قبیله‌ای برآن حاکم است. حرف او درست بود و با آن بافت قبیله‌ای تنها طالبان می‌تواند رشد کند.

آشوب در لبنان و به هم ریختگی کشوری که آرامترین جای خاورمیانه بود، دست بنیادگرایان را بازتر کرده تا این کشور را هم به کمربند کشورهای اسلامی بپیوندند. تنها کشورهائی که باقی خواهد ماند سوریه و اردن است که چرخش اندکی لازم دارند وگرنه استعداد آنها برای تبدیل به یک جمهوری اسلامی کم نیست.

جریان دینی شدن حکومت را نه تنها در مصر بلکه در تمام شمال افریقا می‌توان حس کرد. ده سال پیش در همه جای مصر آواز ام کلثوم را می‌شنیدید و امروزه صدای قرآن را.

حکومت‌های دینی بازپروی جهل و خرافه دارند. یعنی یک خرافه را که به جریان بیندازند، خود مردم ده برابر به آن می‌افزایند. به این ترتیب، عقب‌ماندگی ذاتی حکومت‌های دینی است و مبارزه با آن بسیار دشوار. در جائی که نشر آزاد وجود ندارد و مهمترین منابع به سوی مذهب سوق داده می‌شود (امروزه در ایران قم دارد به مرکز صنعت نشر کشور تبدیل می‌شود)، روش است که از تیراژهای یکی دو هزارتائی – در مقابل تیراژهای چندین هزاری دینی- کاری ساخته نیست.

در خاورمیانه دشمنی با هرپدیدهء غیر اسلامی، کاری عادی است. کتیبه‌ای هخامنشی در قشم کشف می‌شود و شش ماه بعد آن را با پتک خرد می‌کنند. هزاران هزار نیروی امنیتی کسی را که در شلوارش شعار علیه حکومت داده گیر می‌آورند ، زندانی می‌کنند و می‌کشند، اما بی‌گمان خرد کنندهء این کتیبه گرفتار نخواهد شد، چرا که خود حکومت با بستن سد بر روی رود سیوند و کشیدن آب به زمین‌های دوستان، میراث عظیم هخامنشی را به زیر آب می‌برد. مبارزه با ناسیونالیسم، کمونیسم و هرپدیدهء دیگری که بوی استقلال و خود سری بدهد، در خاورمیانه ممنوع است. تنها جریان مجاز اسلام است.

مذهب برای غرب تحفه‌ای آسمانی است. آنچه آنان خواسته‌اند در سی سال گذشته با ابزار مذهب در خاورمیانه کرده‌اند. همهء شواهد حاکی از آن است که هنوز اول عشق است، چرا که می‌توان طالبان را برد و دوباره آورد. یک افغانی برای من می‌گفت که هیچ کس جز طالبان نمی‌توانند با فساد موجود در افغانستان مبارزه کنند. در افغانستان چرخهء فسادی هست که آقای کرزای جرئت خروج از آن را ندارد. به نظر می‌آید که کوشش حامیان حکومت‌های مذهبی در خاورمیانه کاملا به ثمر نشسته و دوره‌ای تازه در استعمار مدرن آغاز شده است.