سارا نیری / کلمه
بیانیه‌ی مهندس موسوی، همان‌طور که از او انتظار می‌رفت، دقیق و هشیارانه است و ضمن دفاعی محکم از حق اعتراض، و محکوم‌کردنِ جنایاتِ آبان ۹۸، با همه‌ی اطراف اصلی مساله مرزبندی دارد:
الف) به‌صراحت در برابر حکومت جائر می‌ایستد و در تله‌ی دوگانه‌ی «معترض-اغتشاش‌گر» گرفتار نمی‌شود و هشیار است که غرض اصلی از برساختن این دوگانه آن است که اولاً چشم بر نقش پررنگ عوامل حکومتی و دست‌پروردگان حسین همدانی در تخریب و خشونت ببندد، و ثانیاً با توجه به محدودیت‌های فراوانی که در مسیر بیان اعتراض وجود دارد، آن را به «اغتشاش» تحویل برده و باب اعتراض را ببندد، و راه تنها برای هواداران حکومت باز بماند که در مواقع لازم، به‌فرموده، پا به خیابان بگذارند.
ب) بار دیگر از سطح اصلاح‌طلبان محافظه‌کار فراتر می‌رود و در ایستادگی بر حقوق ملت، به‌عنوان یکی از «اصول»، هیچ تردید و لکنتی ندارد، و خود را محدود به وعظ السلاطین نمی‌کند، و حاضر نیست که حرمت خون مردم بی‌گناه را با حاشیه‌ی امنی که برخی به‌دنبال آن‌اند تاخت بزند (وقتی بیانیه‌ی ارزشمند و ستودنیِ ۷۷ نفره بر هاضمه‌ی اصلاح‌طلبان محافظه‌کار سنگین می‌آید، بیانیه‌ی مهندس موسوی که جای خود دارد!). بدین ترتیب، بار دیگر موسوی به جامعه‌ی هدفش پیام می‌دهد که می‌توانند بر پایمردی و اصول‌مداری او مطمئن باشند، و در زمانه‌ی تزلزل و بدعهدی و نامردی، او گامی دیگر برای بازسازی یا حفظ اعتماد اجتماعی به یک تعییرخواهیِ درون‌زا برمی‌دارد.
ج) با براندازانی که در سایه‌ی پهلوی نشسته‌اند نیز مرزبندی می‌کند و یادآوری می‌کند که کسانی که یا دست‌شان به خون ملت معترض آلوده است یا بر سر آن سفره‌ی آلوده نشسته‌اند و نوستالژی دروغین پهلوی را جار می‌زنند، کمترین مشروعیتی برای حمایت از خواسته‌های به‌حق و مشروع ملت را ندارند.
اما در اینجا توجه به نکته‌ای دیگر نیز حائز اهمیت است. آنجا که مهندس موسوی کشتار ۱۷ شهریور را مثال می‌زند، برخی را دچار این خطا کرده که گویی موسوی این دو اتفاق را تماماً یکسان دانسته است، و بر این اساس برخی منتقد این بخش از بیانیه شده‌اند.
هر تشبیه و تمثیلی ماهیتاً معطوف به یک یا چند وجه خاص است. وقتی می‌گوییم پدیده‌ی الف به پدیده‌ی ب شباهت دارد، مراد این است که این دو پدیده از جهت خاصی یکسان‌اند، نه اینکه کاملاً و از همه‌ی جهات یکسان باشند. چنانکه گفته‌اند، تشبیه «یقرب من جهتِ و یبعدُ من جهات»، یعنی دو پدیده‌ی مشابه، از جهتی یکسان‌اند و از جهات دیگر غیریکسان. از این‌رو، وقتی مهندس موسوی جنایات آبان ۹۸ را به کشتار ۱۷ شهریور تشبیه می‌کند، منطقاً به این معنا نیست که این دو اتفاق، تماماً یکسان‌اند، و مثلاً از جهت «میزان» و «حجم» کشتار، یا از جهت موقعیت دقیق شخص حاکم یا سایر مولفه‌های دخیل در حکمرانی، حکومت فعلی و حکومت شاه یکسان هستند. بلکه غرض این است که حکومت پهلوی دوم آن جنایت را در مسیری انجام داد که به فروپاشی‌اش منجر شد، و بی‌پروایی حکومت فعلی در اسلحه‌کشیدن به روی مردم معترض، آن را به مسیر مشابهی می‌برد و سریع‌تر به نقطه‌ی سقوط می‌رساند. حلقهی وصل و اشتراک جمهوری اسلامی و حکومت پهلوی در این است که صدای اعتراض مردم را با گلوله پاسخ می‌دهند و ابایی از کشتار و سبعیت ندارند. «شباهت تام و تمام»ی که موسوی از آن سخن می‌گوید از این جهت است، و نه از جهت تمامی «جزئیات»ِ این دو حادثه. گذشته از برخی مغرضین، متاسفانه تعدادی از تحلیل‌گران محترم و منصف نیز از این نکته غفلت کرده و جمله‌ی مهندس موسوی را به‌نادرست تفسیر کردند.
اگر این بیانیه را بتوان بیانیه‌ی شماره‌ی ۱۹ میرحسین موسوی بعد از قریب ۱۰ سال دانست، او نشان داد که «اهل برگشتن از این مسیر»ِ دفاع از حقوق ملت و ایستادگی در برابر ظلم و سرکوب و خفقان و یکه‌سالاری نیست و همچنان بر عهد خویش استوار است. گوهری نایاب که باید قدر آن را دانست.