ايران امروز

نشريه خبری سياسی الكترونيك

Iran Emrooz (iranian political online magazine)

iran-emrooz.net | Thu, 21.11.2019, 21:17

آیا ارتباط اینترنت ماهواره‌ای در ایران امکان پذیر است؟


یورونیوز

در پی بروز ناآرامی‌های خیابانی در اعتراض به افزایش قیمت بنزین و وضعیت اقتصادی در ایران، مقامات جمهوری اسلامی دسترسی داخل کشور را به شبکه جهانی اینترنت قطع کردند.

گزارش نهاد بین‌المللی نت بلاکس، که وظیفه نظارت بر شبکه جهانی اینترنت را بر عهده دارد، در ۱۱۳ ساعت گذشته تنها ۵ درصد ارتباطات اینترنتی وصل بوده است.

در پی این وضعیت سوالهای پرشماری درباره امکان تامین اینترنت از طرق دیگر مطرح شده است. آیا اینترنت ماهواره‌ای در ایران امکان پذیر است؟ کشورهای غربی چگونه می‌توانند اینترنت را در ایران از مجرای غیردولتی تامین کنند؟ آیا آمریکا قادر به انجام حمله‌ای سایبری برای برقراری ارتباط اینترنتی در ایران هست؟

مهدی یحیی نژاد، کارشناس اینترنت و مدیر نهاد NetFreedom Pioneers، درباره قطع اینترنت و سابقه آن در کشورهای دیگر می‌گوید: «در کشورهای دیگر که سیستم دیکتاتوری دارند مثل کره شمالی سابقه داشته، یا در کوبا که اینترنت نداشتند و به تازگی دارند وصل میشوند به اینترنت. جاهایی هم مثل عراق بوده که در جریان تظاهرات اینترنت را قطع کردند برای مدتی اما در ایران این اولین باری است که اینگونه شده است. به این معنی که الان تقریبا شش روز است با قطعی اینترنت روبرو هستیم که امری بی‌سابقه است.»

اما وضعیت فعلی با دفعات قبل چه تفاوتی دارد و چه امری این قطعی اخیر اینترنت را بی‌سابقه کرده است؟ وی در این باره می‌گوید: «دفعات قبل ما با قطعی کوتاه مدت مواجه بودیم یا اکثر مواقع بدین صورت بود که در واقع سرعت دسترسی اینترنت را کاهش می‌دادند. اما به نظر می‌آید که این بار از طریق شرکت زیرساخت وزارت ارتباطات دسترسی کل شبکه را قطع کردند. همچنین این اولین بار است که طرح موسوم به اینترنت ملی یا داخلی به صورت سراسری اجرایی شده است. البته این طرح هم موفق نبوده است و خیلی از سرویس‌های داخلی کار نمی‌کنند. به این خاطر که خیلی خوب طراحی نشده است.»

بسیاری از شهروندان در پی قطع شبکه سراسری اینترنت در ایران، درباره پایدار ماندن این وضعیت ابراز نگرانی کرده‌اند. آیا حکومت می‌تواند این وضعیت را برای هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه دهد؟ آقای یحیی نژاد که سال‌هاست در زمینه گردش آزاد اطلاعات به فعالیت می‌پردازد می‌گوید: «از لحاظ نظری امکان پذیر است و اگر حکومت بخواهد چنین چیزی را ادامه دهد می‌تواند. منتها باید توجه کنیم که هزینه چنین کاری خیلی بالاست. شرکت‌های خصوصی زیادی وجود دارند که ارتباطشان با دنیا قطع شده است و هزینه اقتصادی که این عمل ایجاد می‌کند خیلی بالاست. از طرف دیگر ابزارهایی اینترنتی و بین‌المللی وجود دارند همچون گوگل که ما چیزی مشابه و در سطح آنها در ایران نداریم. سرویس‌هایی ایرانی هستند که خدمات مشابه ارائه می‌دهند ولی کیفیتشان خیلی پایین‌تر از کیفیتی است که شما با ابزارهایی مثل گوگل دارید.»


در شرایط قطعی اینترنت و از کار افتادن تمامی فیلترشکن‌ها و وی پی ان ها، سوالی که مطرح است این است که آیا می‌توان اینترنت را از طریقی دیگر و از مجرای غیردولتی به مردم داخل کشور رساند؟ خبرهای مربوط به «اینترنت ماهواره ای» در روزهای اخیر بسیار به گوش می‌رسد اما این سرویس چیست و تا چه میزان استفاده از آن برای ایران امروز عملی است؟

یحیی نژاد در این خصوص می‌گوید: «اینترنت ماهواره‌ای اینترنتی است که از طریق شبکه ماهواره‌ای ارائه می‌شود. بعضی از این سرویس‌ها به بشقاب‌های بزرگ و ثابت احتیاج دارند. البته تجهیزاتی شبیه یک لپ تاپ کوچک نیز وجود دارند که با آن‌ها می‌شود سیگنال را گرفت. بشقاب این دستگاه‌ها خیلی کوچک هست به نحوی که کار همان بشقاب ماهواره‌ای بزرگ را می‌کند. اما در هرصورت این‌ها تجهیزات خاصی هستند که باید از خارج از ایران وارد بشوند و قیمتشان بالاست. همینطور هزینه پهنای باند نیز برای اینترنت ماهواره‌ای بسیار بالاست و شاید بتوان گفت در بعضی موارد تا ۱۰۰ برابر هزینه اینترنت عادی تمام می‌شود. از این جهت این ایده که یک کشور خارجی بتواند اینترنت را به صورت سراسری برای همه ایرانی‌ها فراهم بکند دستکم الان امکانش نیست و هزینه خیلی بالایی دارد. اما اینکه به صورت موردی به چندین نفر تجهیزاتش داده بشود امکانش هست منتها آن هم ریسک‌های امنیتی خودش را دارد.»

در میانه اعتراضات خیابانی و با توییت سفیر آمریکا در آلمان درباره توانایی فنی ایالات متحده برای کمک به مردم ایران در برقراری اینترنت، گمانه‌زنی هایی درباره راه‌اندازی مجدد اینترنت با استفاده از روشی همچون «یک حمله سایبری» و در اختیار گرفتن کنترل شبکه در ایران مطرح شده است.

آقای یحیی‌نژاد در این باره می‌گوید: «درباره حملات سایبری که بتوانند به کمک آن اینترنت را باز کنند خیلی عملی نیست. چون بالاخره دستگاه‌ها و ابزارهایی که برای راه اندازی اینترنت به کار می‌روند نیاز به برق شهری دارند و اگر برق این تجهیزات را قطع بکنند شما هر چقدر هم که حملات سایبری بکنید تا مادامی که این دستگاه‌ها خاموش شده باشند هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.»

اما آیا میتوان در شرایطی که اینترنت قطع است به محتوای اینترنت دسترسی داشت؟

آقای یحیی نژاد مدیر شرکتی است که برای سه سال است که با هدف دسترسی همگانی و آزاد اطلاعات، محتوای اینترنت را به طور رایگان و از طریق دیشهای ماهواره توسط سرویسی به نام «توشه» به دست کاربران در داخل ایران می‌رساند. وی درباره نحوه طرز کار این شیوه می‌گوید: «در خیلی از کشورهای در حال توسعه از ماهواره برای دریافت شبکه‌های تصویری استفاده می‌کنند. از این رو ما به این نتیجه رسیدیم که بشود از همان دستگاه‌ها استفاده کرد و محتواهای اینترنتی را فرستاد. این تکنولوژی جدید بوده است که ما برای ۵ سال است آن را توسعه دادیم و داریم برای بقیه کشورها همچون افغانستان و مکزیک نیز به کار می‌بریم. این کار سه سال پیش برای ایران شروع شده و ما هر روز چندین گیگابایت محتوا را جمع می‌کنیم و به شکل بسته هایی صوتی و تصویری مختلفی شامل ویدئو، پادکست، فیلمهای آموزشی و غیره را برای کاربران ارسال می‌کنیم. کلیه کسانی که از ماهواره برخوردارند و بشقاب ماهواره‌ای دارند میتوانند از آن استفاده کنند و برنامه‌ها را روی کامپیوترهای خود ببینند.»

آقای یحیی نژاد در پایان درباره چشم انداز برخورداری از اینترنت از مجرای غیر دولتی در آینده نزدیک، این امر را امکان پذیر اما محتاج زمان می‌داند و می‌گوید: «تکنولوژی‌هایی هست که شاید در ده سال یا بیست سال آینده به صورت گسترده اجرایی شوند و دسترسی به اینترنت را با دستگاه‌های به اندازه موبایل برای افراد عادی و با هزینه خیلی پایین امکان‌پذیر کنند.»