ايران امروز

نشريه خبری سياسی الكترونيك

Iran Emrooz (iranian political online magazine)

iran-emrooz.net | Tue, 12.11.2019, 11:00

نقدی بر ممنوعیت آثار حراری در ایران / احمد زیدآبادی


گویا مجوز انتشار کتاب‌های نووال نوح حراری در ایران لغو شده است.

حراری که جوانی یهودی و دارای بینش ماتریالیستی است، در بارۀ موضوعات مورد علاقۀ خود دانش گسترده‌ای دارد. این دانش گسترده دست به دست ذوق و هوش ویژۀ او در قدرت نویسندگی داده و آثارش را با استقبال وسیعی در جهان روبرو کرده است.

در واقع آنچه سبب این استقبال شده، نوع نگاه حراری به روند تکامل انسان از یک سو و نگرانی فزاینده‌اش از آیندۀ تمدن بشر است؛ آینده‌ای که از منظر او، به دلیل خودخواهی نوع انسان، نابودی محیط زیست و تحولات خارق‌العاده در حوزۀ تکنولوژی، می‌تواند سرنوشت آدمیزاد را به وحشتناک‌ترین شکل ممکن رقم بزند.

طبعاً هر فردی می‌تواند با بخشی از دیدگاه‌های حراری موافق و با بخش دیگری مخالف باشد؛ چنانچه خود من به همان اندازه که دانش وسیع و بیان زیبا و هشدارهای او نسبت به تخریب محیط زیست و آیندۀ زندگی انسان در سایۀ تکنولوژی‌های نوظهور را می‌ستایم، نگاه ماتریالیستی او به جهان هستی و ادعای او مبنی بر علمی بودن گزاره‌های مورد نظرش را به کلی رد می‌کنم.

مخالفت با برخی آراء و نظرات یک نویسنده اما به هیچ وجه نمی‌تواند توجیه‌گر ممنوعیت نشر آثار او باشد. از همین رو، من نمی‌دانم مسئولان وزارت ارشاد با چه توجیه منطقی، خوانندگان ایرانی را از مطالعۀ آثار حراری محروم کرده‌اند.

شاید مسئولان وزارت ارشاد ترویج جهان‌بینی ماتریالیستی و نوع تبیین تکامل انسان در تاریخ را - که از قضا همین دو مورد توجه خواننده‌های ایرانی را بیش از سایر آموزه‌های حراوی به خود جلب کرده است - دلیل موجهی برای لغو مجوز نشر آثار حراوی بدانند، اما:

اولاً: حراوی نخستین نویسنده‌ای نیست که مروج نگاه ماتریالیستی به جهان است. در واقع بیشتر آثار متفکران معاصر جهان اعم از لیبرال و مارکسیست و پست مدرن، هرکدام به نوعی جهان را به مثابۀ پدیده‌ای صرفاً مادی تفسیر می‌کنند و اگر قرار به ممنوعیت آثار آنان در ایران باشد، تقریباً تمام آثار بسیاری از متفکران معاصر باید از بازار کتاب جمع شود!

ثانیاً: حراوی نویسنده‌ای گر چه نه چندان متواضع اما کاملاً مؤدب است و به هیچ نحله و مکتب و مذهب و مرامی توهین نکرده است. از این رو، ممنوعیت نشر آثارِ فردی که با زبانی پاکیزه و توأم با احترام نسبت به دیگران، به تبیین دیدگاه‌های خود پرداخته است، قبح مضاعف پیدا می‌کند.

در این میان، ممکن است مسئولان وزارت ارشاد جذابیت بخش‌های مروج مادی‌گرایی فلسفی برای خوانندۀ ایرانی را دلیل ممنوعیت آثار حراری اعلام کنند. در این مورد هم:

اولاً: آیا تقصیر حراری است که کتاب خود را جذاب نوشته است؟

ثانیاً: دلیل گرایش بخشی از ایرانیان به مادی‌گرایی فلسفی در این شرایط چیست؟ آیا سوء استفادۀ سیاسی و ابزاری از امور متعالی در کشور ما خود زمینه‌ساز این گرایش نشده است؟

ثالثاً: اگر افرادی به هر دلیلی در پی پذیرش تفسیری مادی از جهان باشند، آیا ممنوعیت آثار حراری آنان را از این تلاش باز می‌دارد؟

رابعاً: اگر بخشی از آثار حراری قابل پذیرش نیست، آیا باید آن بخش‌ها را به زبانی عالمانه نقد کرد و یا اینکه مانع انتشار کتاب شد؟

خامساً: وقتی به جای نقد، نشر اثری ممنوع می‌شود، نخستین پیام این ممنوعیت به خواننده جز این است که مخالفانش هیچ حرف حسابی در رد آن داشته‌اند و از سر ناتوانی و عجز اقدام به ممنوعیت آن کرده‌اند؟

از نگاه من، مطالعۀ آثار حراری بویژه برای مخالفان فلسفۀ مادی‌گرایی بی‌نهایت ارزشمند است. او در واقع مسائلی را پیش روی این نوع افراد می‌گذارد که اگر عمیق به آن نیاندیشند و پاسخ قانع کننده‌ای در نقد و رد آن نداشته باشند، از غافلۀ فکر و اندیشۀ معاصر بشر فرسنگ‌ها عقب می‌مانند و در آن صورت راهی جز واگذاری زمین بازی به رقیب و یا احساس عجز و انزوا و سپس ظهوری خشونت‌آمیز از نوع گروه‌های بنیادگرای دینی در جهان پیش رو نخواهند یافت!.