خبرگزاری آناتولی
دکتر افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان و اوکراین در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی به بررسی دلایل، اهمیت و پیامدهای سفر فردای شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن به تهران و تاثیر آن بر کاهش تنش میان آمریکا و ایران پرداخت.
- سلیمانی درباره اهمیت سفر آقای شینزو آبه به ایران اظهار داشت:
برای نخستین بار در طول ۴ دهه اخیر چنین سفری در این سطح به ایران انجام می‌شود. این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که تنش در منطقه، به‌ویژه تقابل سیاسی میان ایران و آمریکا از لحاظ سطح و ابعاد شدت پیدا کرده است.
ترجیح ژاپن بر کشورهایی مانند عمان و قطر برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا، به این دلیل است که احتمالا دارد مسقط و دوحه در ماموریت خود تحت تاثیر فشار ریاض و ابوظبی که رویکردی غیردوستانه نسبت به تهران دارند، قرار بگیرند و نتوانند نقشی بیطرفانه ایفا کنند.
-انگیزه دونالد ترامپ برای انتخاب شینزو آبه جهت میانجی‌گری میان ایران و آمریکا از دیدگاه سلیمانی:
آقای آبه به چند دلیل برای این ماموریت انتخاب شده است؛ ابتدا، روابط دوستانه و اعتماد متقابل میان طرفین است که از زمان پیروزی دونالد ترامپ و قبل و بعد از ورودش به کاخ سفید آمریکا به ابتکار آقای آبه ایجاد و تقویت شده است.
دوم اینکه، با توجه به نیاز ژاپن به نفت و امنیت خلیج فارس برای اقتصاد این کشور و ادامه مسیر توسعه و پیشرفت اقتصادی، توکیو مساعی خود را برای تنش‌زدایی در منطقه را مبذول خواهد داشت.
سوم اینکه، هرگونه دستاوردی برای آقای شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن با توجه به نزدیکی انتخابات مجلس در این کشور، می‌تواند به نفع جناح ایشان جهت کسب کرسی‌های بیشتر باشد.
چهارم اینکه، جمهوری خلق چین رقیب مشترک ایالات متحده آمریکا و ژاپن است و ترامپ از این طریق خواسته است با حمایت شینزو آبه، ایفای نقش بین المللی توسط این رقیب برای خودنمایی در برابر پکن صورت گیرد.
پنجم اینکه، برای ژاپن منافع اقتصادی و تجاری حائز اهمیت است و در منطقه خلیج فارس در بازیهای ژئوپولیتیکی حضور ندارد. این کشور با ایران نیز دارای اختلافات خاص ایدئولوژیکی، سیاسی و غیره نیست.
حساسیت خاص و بی‌اعتمادی متقابلی میان تهران- توکیو وجود ندارد و ترامپ به آبه اعتماد زیادی دارد. توکیو-واشنگتن متحد نسبی یکدیگرند. همین دلایل سبب می‌شود شانس میانجی‌گری آقای آبه و احتمال نتیجه‌بخش بودن تلاش‌های او افزایش یابد.
- دکتر سلیمانی درمورد مفهوم و پیام نهفته در میانجی‌گری ژاپن میان آمریکا و ایران نیز اظهار داشت:
ژاپن و آمریکا دشمنان قدیم و دوستان جدید یکدیگر هستند. شهرهای هیروشیما و ناکازاکی ژاپن هدف اولین حمله اتمی آمریکا در جنگ دوم جهانی قرار گرفتند، اما پس از جنگ در سایه همکاری‌های گسترده در زمینه‌های صنعتی و اقتصادی به متحد یکدیگر تبدیل شده‌اند.
شاید ترجیح آبه از سوی ترامپ حاوی این پیام به ایران باشد که کشورها دوستان و دشمنان دائمی ندارند. آنچه دائمی است منافع کشورهاست و هر جنگی پس از خسارت‌های فراوان مادی و معنوی از طریق دیپلماسی پایان می‌یابد. پس بهتر است علاج واقعه را قبل از وقوع آن یافت.
- سفیر سابق ایران در باکو درباره پیامی که احتمالا نخست وزیر ژاپن در سفر به تهران به مقامات ایران انتقال خواهد داد نیز تصریح کرد:
وی حامل چند پیام برای ایران خواهد بود که اولین آن، تاکید بر ضرورت تنش‌زدایی از طریق دیپلماسی میان تهران و واشنگتن است. دومین پیام این است که باید راهبردی برای فراهم کردن زمینه مذاکرات مستقیم میان ایران و امریکا پیدا شود و تا رسیدن به این مرحله ژاپن نقش میانجی‌گری را ایفا کند.
با توجه به تاکید تهران بر لغو تحریم‌ها و اصرار ایالات متحده آمریکا بر اطمینان از اینکه ایران به سمت تولید سلاح هسته‌ای نرود، شاید برای شروع اعتمادسازی و تنش‌زدایی غیرمستقیم، طرف‌ها بتوانند گام‌های مثبتی بردارند.
تاکید اخیر ترامپ بر عدم پیگیری سیاست تغییر رژیم در ایران و ابراز تمایل برای همکاری با این کشور، شاید شاه کلید اولیه گشایش قفل‌های مناسبات طرفین باشد. این مقدمه با وساطت آقای شینزو آبه قبل از سفرش به ایران حاصل شده است.