مدیرکل پیشین وزارت خارجه در گفتگو با امتداد: ولایتی به یک وزارت خارجه مجزا بدل شده
امتداد - محمد جعفری:
قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه با بیان اینکه، ظریف از هر لحاظ، بهترین گزینه برای حضور در رای دستگاه دیپلماسی کشور است، اظهار داشت:
* به شخصه، به وزیر خارجه این مملکت، حق می دهم که بخواهد در آن مقطع از حضور در دستگاه دیپلماسی در چنین وضعیتی استعفا دهد. چراکه در سفر اخیر رئیس جمهور سوریه به تهران، نفر اول دستگاه دیپلماسی کشور از دیدار اسد با مقام رهبری و رئیس جمهور بی‌خبر بوده و در حالی از طریق رسانه‌ها از حضور این مقام عرب در کشور مطرح می‌شود که وی، چند ساعت قبل تهران را ترک کرده است.
* بر این مبنا، اقدام طبیعی این است که ظریف در پی چنین اتفاقی، تصمیم به استعفا گرفته و از وظیفه ذاتی دستگاه متبوعش، دفاع کند.
* وقتی مقامی در سطح وزیر خارجه به یک دیدار رسمی در سطح بالا دعوت نمی‌شود، قرائت مشخص از این اتفاق، این است که اعتماد به او، در حدی نبوده که بخواهد در این دیدار حضور داشته باشد.
* به هر حال با تمام تفاسیر، ماجرای این استعفا، خوشبختانه ختم به خیر شده اما، اگر بخواهیم یک آسیب‌شناسی از ریشه آن داشته باشیم، باید بگویم که عدم دعوت از ظریف، معنی بدی در عرصه بین‌المللی داشت. چرا که طبعا این مسئله در ذهن او خواهد ماند که به طور مثال اگر بخواهد با مقامات یک کشور دیدار و مذاکره کند، به او خواهند گفت که شما مورد اعتماد نظام مستقر در کشورتان نیستید.
* به نظرم، ظریف باید در همان سال 92، پیش از اینکه این سمت را بپذیرد، چنین مسائلی را حل می‌کرد. چرا که ریشه این گونه اقدامات به دولت قبل باز می‌گردد. در دوره‌ای که همه شاهد بودیم آقایان با عناوین و موضوعاتی نظیر، بیداری اسلامی و مسائلی از این دست، دیدارهای دیپلماتیک را از طریق نهاد دیگر دنبال می‌کردند و وزارتخانه موظف بود تا مناسبات خود را با آن هماهنگ کند.
* در چند سال گذشته، عموم مناسبات خارجی مربوط به کشورهای عربی در خارج از وزارت امورخارجه مدیریت شده و آثار مخرب و وخیمی که در برخی از روابط با کشورهای عربی می‌بینیم، به همین ماجرا برمی‌گردد. امری که باعث استنباط دوگانگی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران درذهن اعراب شده و سیاست دوگانه‌ای را از داخل به خارج متبادر می‌کند.
* متاسفانه، آقای ولایتی امروز با رفتارهای مستقل خود در حوزه سیاست خارجی، به یک وزارت خارجه مجزا بدل شده است. در قواعد عرفی روابط بین‌الملل، دولت برآمده از انتخابات و مجلس و پارلمان، یک کشور را نمایندگی می‌کند اما، ولایتی جزو هیچ‌یک از این دو نبوده و طبعا پاسخگوی هیچ‌کدام از اقدامات خود هم نیست.
* مضاف بر این، ولایتی، در گذشته نیز جدا از ارگان‌های دیگری که در حوزه خاورمیانه نقش داشتند، به مسکو، دمشق، بیروت و بغداد سفر می‌کرد و احتمالا توافقات و تفاهماتی را نیز صورت می‌داد که وزارت امورخارجه از مفاد آن بی‌اطلاع بود.
* این استعفا، شبیه به استعفای مهندس موسوی و اتفاقات دهه شصت است و اگر آن اتفاقات را در نظر بگیرید، این استعفا نیز از همان جنس خواهد بود. بر این اساس، باز هم تاکید من بر این است که وزیرخارجه برای حفظ شانیت و جایگاه وزارت در امر دیپلماسی، دست به این استعفا زده بود.
* در عرصه روابط بین‌الملل، نمی‌توان از یک کشور، دو صدا را به بیرون منتقل کرد و باید یک موضع از نظام در عرصه جهانی داشته باشیم تا کشورهای دیگر، بتوانند بر این اساس، روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران مدیریت و برنامه‌ریزی کنند.
* امیدوارم که این اقدام اخیر ظریف، باعث توجه مسئولان به این مشکلات شده و حوزه خاورمیانه، بار دیگر به وزارت امورخارجه برگردد.