ايران امروز

نشريه خبری سياسی الكترونيك

Iran Emrooz (iranian political online magazine)

iran-emrooz.net | Sun, 12.08.2018, 16:12

دردی به پهنای مرزهای سیستان و بلوچستان


مردم سیستان و بلوچستان با داشتن طولانی ترین مرزهای کشور، همچون تشنه لبانی بر لب دریا هستند که نه تنها از مزیت های مرزی آنچنان که باید بهره نمی برند بلکه این مرز، معضلات زیادی برای آنان به ارمغان آورده است.

به گزارش ایرنا، سیستان و بلوچستان به عنوان وسیع ترین استان کشور از شمال به استان خراسان جنوبی، از جنوب به دریای عمان با بیش از 3۳۱۰ کیلومتر مرز آبی، از شرق با کشورهای پاکستان و افغانستان با ۱۱۰۰ کیلومتر مرز خشکی و از سمت غرب با استان های کرمان و هرمزگان همجوار است.

جمهوری اسلامی ایران از طریق استان سیستان و بلوچستان حدود ۳۰۰ کیلومتر با کشور محصور در خشکی افغانستان هم مرز است و در واقع تنها راه مناسب، امن و کوتاه افغانستان و کشورهای آسیای میانه برای رسیدن به آبهای آزاد همین استان است.

این استان با ۱۹ شهرستان حدود ۲٫۸ میلیون نفر جمعیت دارد و از آنجایی که روند ۲۰ ساله خشکسالی بر آن حاکم شده است مردم چشم امید به مرز برای گذراندن روزگار دارند اما برخی مشکلات و محدودیت ها سبب شده تا تنها برخی افراد بتوانند از این فرصت استفاده کنند.

** فرصت های مرزی سیستان و بلوچستان
قرار گرفتن این استان در جوار ۲ کشور افغانستان و پاکستان و نیز در اختیار داشتن تنها بندر اقیانوسی ایران سبب شده تا مزیت های تجاری مرزی بسیاری در این بخش از کشور ایجاد شود.

مردم این استان در گذشته بصورت سنتی و از طریق داد و ستد بسیاری از کالا ها را با مردم کشور های همجوار مبادله می کردند و از این طریق درآمد مطلوبی نیز داشتند و هم اینک نیز موقعیت جغرافیایی این استان سبب شده تا شمال به جنوب سیستان و بلوچستان به عنوان یک کریدور اصلی در مسیر ترانزیت کشور های آسیای میانه به آب های آزاد جهان در نظر گرفته شود.

سیستان و بلوچستان به دلیل همجواری با کشورهای آسیای میانه و دست داشتن در آب های آزاد جهانی به عنوان کوتاهترین راه ارتباطی کشورهای حوزه آسیای میانه با جهان شناخته می شود که بهره گیری از این مزیت می تواند آن را به سکوی اقتصادی منطقه تبدیل کند.

کشور افغانستان دریچه ارتباط با کشورهای آسیای میانه است و مرز میلک در این قسمت استان سبب شده تا بیشترین حجم صادرات کشور از این نقطه انجام شود و نیز در قسمت جنوب سیبستان و بلوچستان پایانه مرزی میرجاوه قرار دارد که بر اساس آمار موجود بیشترین حجم واردات کشور از این قسمت انجام می شود.

پایانه مرزی میلک در محدوده شهرستان هیرمند و در فاصله ۲۶۱ کیلومتری شمال زاهدان، در جوار رودخانه مرزی مشترک پریان و نزدیکی شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز افغانستان قرار دارد که بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی در سال ۸۴ در زمینی به مساحت ۱۲٫۵ هکتار، با هدف توسعه حمل مسافر و ترانزیت کالا در جنوب شرق کشور و توسعه مبادلات منطقه ای، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد شد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: پایانه مرزی میلک بهترین فرصت را برای کشورهای آسیای میانه و افغانستان به منظور توسعه ترانزیت از طریق آب های آزاد فراهم کرده است.

نادر میرشکار ادامه داد: این پایانه بیشترین حجم صادرات کشور را به خود اختصاص داده که نشان دهنده ظرفیت بسیار بالای آن است و نیز پایانه مرزی میرجاوه بیشترین واردات کشور را دارد.

وی افزود: درآمدهای حاصل از این بازارچه ها به حساب خزانه واریز می شود و تنها سهمی از آن برای زیرساخت های خود پایانه مورد استفاده قرار می گیرد.

** تهدیدهای مرز
قاچاق اسلحه، انسان، سوخت و مواد مخدر از جمله مشکلاتی است که استقرار در جوار 2 کشور افغانستان و پاکستان برای سیستان و بلوچستان بوجود آورده است و اینک افزایش فعالیت های گروهک های تروریستی در جوار مرز نیز معضلات را افزایش داده است.

یکی از نیروهای مرزبانی که خواست نامش در گزارش ذکر نشود در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در برخی نواحی مرزی بخصوص مرز پاکستان دولت این کشور مرز را رها کرده و هیچ مسئولیتی در قبال آن بر عهده نمی گیرد.

وی ادامه داد: معمولا فعالیت های قاچاقچیان و اشرار هنگام شب آغاز می شود و بیشتر ایام در مناطق مرزی درگیری مسلحانه وجود دارد.

او با بیان اینکه تجهیزات مرزبانی ایران اسلامی بسیار پیشرفته است و تقریبا تمام تهدیدها در مرز خنثی می شود، تصریح کرد: از آنجایی که نیروهای مرزبانی اشراف خوبی بر مرز دارند قاچاقچیان مواد مخدر نیز همواره در صدد بکارگیری شگردهای جدیدی برای انتقال این موادخانمانسوز هستند که از آن جمله تهیه منجنیق های بزرگ و پرتاب مواد مخدر از فاصله 2 تا سه کیلومتری آنسوی مرز است.

این مرزبان سیستان و بلوچستان افزود: نیروهای مرزبانی با اقتدار در مرزها حضور دارند و به اشکال مختلف شگردهای قاچاقچیان را نقش بر آب می کنند.

همچنین باید به این نکته توجه کرد که افغانستان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر در دنیا محسوب می شود که پس از ورود آمریکا به آن نیز میزان تولیدات مواد مخدر چند برابر شده است.

قاچاقچیان با روش های مختلفی مواد مخدر را از مرزها عبور می دهند و سیستان و بلوچستان اولین منطقه ای است که معضلات ناشی از مواد مخدر دامنگیر آن می شود.

** مرزنشینان سیستان و بلوچستان دردمندترین مرزنشینان
وجود آمار صادرات و واردات از دور، نمای زیبایی دارد و ممکن است این تصور پیش بیاید که مردم این استان از ظرفیت های مرزی استفاده می کنند و درآمد خوبی دارند.

درآمد مردم این استان از دیرباز به کشاورزی و دامپروری وابسته بوده است اما پس از اینکه سیستان و بلوچستان وارد روند خشکسالی 20 ساله شده، چشم امید مردم به مرز است که با توجه به مسائل امنیتی و بی ثباتی موجود در کشورهای همسایه برخی موانع و محدودیت های جدی در مرز ایران با ۲ کشور افغانستان و پاکستان ایجاد شده است.

مرزهای این استان از طریق سیم خاردار، ایجاد دیوار های مرتفع، حفر گودال و یا با کشیک های مداوم نیروهای مرزبانی حراست می شود و گرچه از لحاظ امنیت مولفه های مثبت بسیاری ایجاد کرده است اما این امر سبب شده تا فعالیت های سنتی داد و ستد در مرزهای استان دچار مشکل و خلل شود.

محمد نبی درگی یکی از ساکنان منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: حدود ۲۰ سال از خشکسالی هامون می گذرد و مردم این منطقه شغل اصلی خود یعنی کشاورزی و دامپروری را بطور کامل از دست داده اند.

وی ادامه داد: از زمان وقوع خشکسالی در سیستان مردم برای کسب درآمد شروع به فعالیت در مرزها کردند و توانستند در این مدت امرار معاش کنند.

این شهروند تصریح کرد: اینک حدود پنج سال از انسداد مرز سیستان با افغانستان می گذرد و به دلیل اینکه این کار بدون هیچ برنامه ریزی قبلی انجام شد، ۸۰ درصد مردم این منطقه به یکباره بیکار شدند.

وی خاطرنشان کرد: هم اینک بسیاری از روستاهای منطقه سیستان خالی از سکنه شده اند و مردم آن برای کار به سایر نقاط کشور رفته اند.

شوکت کردی یکی از ساکنان میرجاوه در جنوب شرق سیستان و بلوچستان نیز گفت: گرچه امنیت مرز مساله مهمی است اما باید این امر به گونه ای باشد که مردم بتوانند از مرز کسب درآمد کنند.

وی ادامه داد: مردم در روستاهای مرزی هیچ درآمدی ندارند و هنگامی که می خواهند میوه و یا سایر اقلام را از پاکستان بخرند و بفروشند با آنان مانند قاچاقچی برخورد می شود.

این شهروند میرجاوه ای تصریح کرد: برای واردات کالا نیز نیازمند هزاران تائیدیه و کارت های مختلف است که ما افراد روستایی، بی سواد و بی بضاعت چیزی از آنها سر در نمی آوریم.

کردی خاطر نشان کرد: قاچاقچیان به خوبی می دانند که چگونه و از چه راهی کالاهای قاچاق را وارد کنند و سود زیادی نیز حاصلشان می شود.

مسعود ریگی ساکن یکی از روستاهای مرزی شهرستان زهک هم به خبرنگار ایرنا گفت: مرز این منطقه به هیچ عنوان به درد مردم بومی نمی خورد، مگر افرادی که پول دارند.

وی افزود: قبلا تمام مردم روستاهای این ناحیه از طریق مرز درآمد خوبی داشتند اما اینک دولت خود سوخت را به افغانستان می فروشد و اندک پولی کف دست مردم می گذارد.

این مرزنشین تصریح کرد: برای دریافت این پول هم هزار فیلتر وجود دارد و بانک به راحتی حساب مربوط به آن را باز نمی کند.

ریگی بیان کرد: مرزنشینان این منطقه افراد بسیار بی بضاعتی هستند و با وجود قرار گرفتن در کنار کشوری مثل افغانستان که نیازمند واردات انواع و اقسام کالاهاست بسیار شرایط مالی بدی دارند.

همچنین برخی از بازارچه های این استان با وجود اینکه اسما در حال فعالیت هستند، اما رسما مشکلات بسیاری دارند.

** تمرکز بر تجارت قانونمند و مشکلات بازارچه ها
با وجود اینکه مشکلات ناشی از انسداد مرز به خوبی آشکار است اما دولت سعی دارد تا تجارت را در چارچوب های قانونی حفظ کند.

استاندار سیستان و بلوچستان با اشاره به خشکسالی های مستمر ۲ دهه اخیر در این منطقه اظهار داشت: کاهش نزولات جوی و تغییر اقلیم باعث از بین رفتن زمینه اشتغال در حوزه کشاورزی، دامداری و مهاجرت روستاییان و عشایر به شهرها شده است، که با راه اندازی بازارچه های مرزی و بهره برداری حداکثری از مرز باید شرایط استفاده مرزنشینان از این ظرفیت فراهم شود.

دانیال محبی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان بر اساس تصویب نامه های هیات دولت در سال ۱۳۹۶ دارای ۱۳ بازارچه مصوب است، ادامه داد: هم اینک هفت بازارچه در امر صادرات و واردات کالا فعال و 6 بازارچه جدید تا کنون فعال نشده است که این مهم باید هرچه سریعتر تحقق یابد.

سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری سیستان و بلوچستان نیز گفت: آیین نامه سامان دهی مبادله کالا در بازارچه های مرزی در سال گذشته به تصویب هیات وزیران رسیده است که بر اساس آن در چهار استان مرزی کشور مجوز فعالیت برخی از بازارچه های مرزی که در گذشته به طور گذر مرزی فعال بودند، صادر شد.

علیرضا نورا با بیان اینکه سهم استان از بازارچه های جدید کشور ۶ بازارچه است، افزود: دولت بیشترین تعداد بازارچه های جدید را بر اساس شرایط به این استان اختصاص داده است.

وی ادامه داد: بر اساس تصویب نامه هیات وزیران، سقف کلی تخفیف در سود بازرگانی کالاهای وارداتی ۹۰۰ میلیارد تومان در سال برای تمام کشور در نظر گرفته شده است؛ که با احتساب ۵۰۰ هزار تومان تخفیف ماهیانه برای هر فرد ساکن در شعاع مشمول، در مجموع ۱۵۰ هزار نفر امکان استفاده از تخفیفات مقرر در این تصویب نامه را در هر ماه دارند.

نورا، جانمایی معابر جدید، شناسایی نقاط مشمول، شناسایی و احصاء مرزنشینان و صدور کارت مرزنشینی توسط شرکت تار، فراهم کردن زیرساخت های اولیه، تعیین مسئولیت ها و تامین نیروی انسانی را از اولویت های کاری کارگروه اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان برای آغاز فعالیت بازارچه های جدید ذکر کرد.

سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری سیستان و بلوچستان گفت: شعاع مرزی برای تمام نقاط کشور 20 کیلومتر در نظر گرفته شده در حالی که شعاع مشمول در سیستان و بلوچستان 50 کیلومتر تعیین شده است.

نورا افزود: در تصویب آیین نامه، پیشنهاد استان سیستان و بلوچستان مبنی بر قرار گرفتن شهرها در فهرست مناطق مشمول لحاظ شده است و از این رو شهرهای واقع در شعاع ۵۰ کیلومتر به استثنای مراکز شهرستان ها، مشمول تسهیلات بازارچه های مرزی می شوند.

با این وجود برخی بازارچه های مرزی که معبرهای قانونی برای داد و ستد هستند، اینک هیچ فعالیتی ندارند و در تامین هزینه های آب و برق خود مانده اند که از جمله آنها می توان به بازارچه مرزی «ریمدان» اشاره کرد.

مدیر بازارچه مرزی ریمدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مرز ریمدان یکی از بهترین فرصت ها برای اشتغال ساکنان مرزی چابهار است که در خشکسالی شغل خود را از دست داده اند.

مسعود خاک سفیدی افزود: مردم محروم بخش دشتیاری با فقر، بیکاری و کمترین امکانات اولیه برای زندگی مواجه هستند که می توان با آماده سازی امکانات و زیرساخت ها و فعال شدن مرز ریمدان آنان را از این وضعیت رهایی بخشید.

وی با بیان اینکه عملکرد واردات و صادرات بازارچه مرزی ریمدان هم اینک در حد صفر است، افزود: با وجود آنکه واردات دام در سال های گذشته انجام می شد اما به دلایل مشکلات اداری این بخش هم به صفر رسیده است.

خاک سفیدی بیان کرد: در سال ۱۳۸۸ برنج و در سال ۱۳۸۹ سیر و بعدها فقط دام سبک و سنگین وارد می شد ولی بعد از آن، اجازه ورود هیچ کالایی از مرز ریمدان داده نشده است.

وی گفت: مرز ریمدان فرصت مناسبی برای صادرات انواع مصالح ساختمانی، کاشی، سرامیک، میلگرد، سیمان، کلینکر(مواد اولیه سیمان)، مواد غذایی، آب معدنی، نوشابه، نایلون دسته دار و سایر تولیدات داخلی است.

مدیر بازارچه مرزی ریمدان تصریح کرد: این بازارچه فاقد پایانه مسافری و بار است و به دلیل نبود اینترنت، آب شبانه روزی، برق مناسب و جاده ترانزیتی از سال ها قبل تا کنون فعالیت مناسبی نداشته است.

خاک سفیدی ادامه داد: اینک بازارچه مرزی ریمدان برای تامین هزینه های جاری آب و برق عاجز مانده و بارها به دلیل بدهی، برق آن تا چند ماه قطع شده است.

وی گفت: اداره کل حمل و نقل و پایانه های سیستان و بلوچستان و حفاظت محیط زیست برای تحویل زمین اقدامی انجام نداده اند و همچنان اراضی بازارچه مرزی ریمدان متعلق به منطقه حفاظت شده «گاندو» است.

خاک سفیدی خاطرنشان کرد: مقادیر محدودی سیمان، سرامیک و قیر از این بازارچه صادر می شد اما از سال گذشته تاکنون به دلایل نامعلومی از صادرات و واردات در این مرز جلوگیری شده است.

وجود فرصت های بسیار و نبود مدیریت مناسب و نیز تصمیم گیری های کارشناسی نشده درباره نحوه کنترل و استفاده از مرز سبب شده تا بسیاری از مردم این استان فرصت های طلایی موجود را از دست بدهند و برای کارگری و امرار معاش به سایر نقاط کشور مهاجرت کنند و باید به این نکته نیز توجه داشت که خالی شدن مرزها و روستاهای حاشیه مرز در این استان سبب تزلزل امنیت در کشور می شود.