محمدرضا عشوری
با انتخاب خانم «سعاد عبدالرحیم» به عنوان شهردار تونس از حزب اسلامگرای النهضة که پوشش و حجابی اسلامی ندارد، اما و اگرها درباره ماهیت این حزب بار دیگر بالا گرفته است. سئوالاتی که این روزها در محافل مختلف در این باره مطرح می شود اما محدود به تغییر و تحولات این روزهای النهضة نیست و به بازخوانی‌‌‌هایی تاریخی پیوند خورده است. سئوالاتی از این دست که اساسا النهضة چرا از ابتدا به این اسم نامیده شد؟ آیا النهضة یک حزب اسلامی مستقل است یا باید آن را شاخه رسمی جنبش جهانی اخوان المسلمین به شمار آورد؟ آیا النهضة یک نسخه تونسی از حزب عدالت و توسعه ترکیه است یا آنگونه که اخیرا مطرح شد باید آن را یک نسخه تونسی از احزاب “دمکرات مسیحیِ” آلمان و ایتالیا به حساب آورد؟
قطعا برای پاسخ به چنین سئوالاتی مجال و پژوهش های گسترده تری نیاز است و البته که در این باره مقالات و تحقیقات گسترده ای صورت گرفته است. هم بازخوانی مواضع سالیان اخیر رهبران النهضة همانند شیخ راشد الغنوشی در این زمینه راهگشاست و هم رفتار سیاسی این حزب در تحولات سرنوشت سازی که پس از انقلاب یاسمین گذشت گویای بسیاری از حقایق است. اینکه تغییر و تحولاتی در رویکرد عمومی این جریان اسلامگرا روی داده بعید است که قابل انکار باشد اما آنچه بیش از همه همچنان مبهم مانده، آن است که این تحول چه ماهیتی دارد آیا تغییری بنیادین است یا صرفا نگرشی راهبردی؟
این روزها این سئوال بسیار جدی تر از قبل مطرح می شود که بالاخره آیا النهضة را آنگونه که غنوشی اخیرا گفته است باید یک حزبِ «دموکراتیک مسلمان» خواند یا حزبی «اسلامگرا»؟ قطعا پاسخ به این سئوال راحت نیست و چه بسا خود رهبران النهضة نیز پاسخ مشخضی به آن ندهند. آنچه مسلّم است آن است که النهضة اکنون هم به لحاظ فکری و هم به لحاظ نیروی انسانی در مرحله گذار قرار دارد. شاید بهتر باشد برای پاسخ به چنین سئوالی منتظر بمانیم تا کنفرانس سراسری آینده النهضة در سال 2020 برگزار شود. کنفرانسی که به نظر می رسد با سرعت عجیبی که النضهة در پوست اندازی دارد شاهد حضور نسل جدیدتری در آن خواهیم بود که در پرتو بحران ها و تجربیات حکومت‌داری بهار عربی این روزها بیش از همه به پاسخ به چنین سئوالاتی می اندیشند.