اعتماد / مرجان زهرانی
علی مطهری در گفت‌وگویی با خبرآنلاین پیشنهاد داده است كه محمود احمدی‌نژاد را به صورت علنی محاكمه كنند. او در گفت‌وگو با «اعتماد» در این مورد بیشتر توضیح داده و معتقد است اولا بر اساس قانون باید دادگاه به جز در شرایط خاص به صورت علنی برگزار شود؛ ثانیا مزیت این محاكمه این است كه مردم حرف‌های دو طرف را می‌شنوند. البته اصرار او به محاكمه احمدی‌نژاد گرچه تاكیدی بر بازخواست از او و یارانش در مورد اتهامات مطرح شده است با این حال او از یك سوی دیگر نیز به ماجرا نگاه می‌كند. او حتی از آزادی بیان برای گعده‌ای كه در مظان اتهام هستند، دفاع می‌كند. مطهری تاكید دارد كه احمدی‌نژاد هنوز اپوزیسیون نیست بلكه او را منتقد قوه قضاییه می‌داند كه باید حرف‌های او را در یك دادگاه علنی شنید. با این حال بر این باور است كه رفتار دو رییس‌جمهوری اسبق كه پس از كنار رفتن از قدرت مغضوب حاكمیت شدند نجیبانه‌تر از احمدی‌نژاد بوده و خاتمی و هاشمی‌رفسنجانی بیشتر از احمدی‌نژاد مصالح ملی را در نظر گرفته‌اند.
شما در گفت‌وگویی پیشنهاد دادید كه محمود احمدی‌نژاد به صورت علنی محاكمه شود. فكر می‌كنید این محاكمه علنی چه مزیتی برای نظام خواهد داشت؟
طبق قانون اساسی اصل بر این است كه دادگاه‌ها به صورت علنی برگزار شود و تنها در شرایط خاص است كه قانون اجازه داده دادگاه به صورت غیرعلنی برگزار شود. مزیت محاكمه علنی این است كه مردم همه حرف‌ها را می‌شنوند. الان بخش عظیمی از مردم در جریان اتفاقاتی كه در حال رخ دادن است قرار می‌گیرند و از حملاتی كه افراد علیه یكدیگر دارند مطلع هستند. بنابراین بهتر است كه مسائل و اتهامات خیلی روشن و شفاف در یك دادگاه علنی مطرح شود. در چنین شرایطی، هم آقایان احمدی‌نژاد، بقایی و مشایی فرصت پاسخگویی دارند و هم مردم در جریان قرار می‌گیرند و قضاوت می‌كنند. الان طرفین یكدیگر را به دروغگویی متهم می‌كنند. بهتر است مسائل در دادگاه علنی مطرح شود.
تاكید شما روی برگزاری علنی دادگاه صرفا به دلیل تاكید قانون است؟
علاوه بر این، دادگاه علنی بهتر از حالت فعلی است كه طرفین از طریق رسانه‌ها و به ویژه در فضای مجازی به یكدیگر پاسخ می‌دهند، چرا كه این شرایط مردم را سردرگم می‌كند.
به نظر شما درصورتی كه شرایط برای محاكمه علنی احمدی‌نژاد و نزدیكانش فراهم نباشد راهكار دیگری برای تغییر فضای موجود كه متاثر از این اتهام‌زنی‌ها و مقابله‌ها است وجود دارد؟
دیوان محاسبات آقای احمدی‌نژاد و برخی اطرافیان ایشان را مجرم شناخته. طبعا این موضوع باید در قوه قضاییه نهایی و روشن شود.
مقصود شما از محاكمه علنی بیشتر محاكمه با تمركز بر پرونده‌های اقتصادی احمدی‌نژاد و برخی نزدیكان ایشان است یا موارد دیگری هم باید مورد بررسی قرار بگیرد؟
هر آنچه نهادهای نظارتی اعلام كردند و هر آنچه تخلف یا جرم تشخیص داده‌اند و كیفرخواست صادر شده طبیعی است كه باید بررسی شود. راه دیگری نیست. نمی‌توان گفت كه در بیرون از دادگاه با یكدیگر مصالحه كنند. بحث منافع ملی و عمومی و بیت‌المال مطرح است، موضوع شخصی نیست كه به جای دادگاه به مصالحه برسند. بنابراین خود به خود راهی به جز برگزاری دادگاه وجود ندارد. البته برای موثر بودن این دادگاه، برگزاری آن باید به صورت علنی باشد وگرنه احتمالا مورد قبول متهم یا متهمان و بخشی از مردم قرار نمی‌گیرد و ممكن است بگویند تحت فشار بوده‌اند و عدالت رعایت نشده است و به رای دادگاه تمكین نكنند.
با توجه به اتفاقات رخ داده كه اشاره كردید چطور احمدی‌نژاد همچنان در مناصب بالای مشورتی همچون مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور دارد؟
ایشان دو دوره رییس‌جمهوری بوده و تجربیات خوبی دارد كه می‌تواند برای كشور مفید و موثر باشد. در عین حال انتقاداتی هم دارد. اشكالی ندارد و مساله مهمی نیست .
فكر می‌كنید ایشان همچنان صلاحیت عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام را دارد؟
بله، می‌تواند همچنان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام باشد در حالی كه به بخشی از نظام انتقاد دارد. ایشان درست یا غلط نسبت به عملكرد قوه قضاییه منتقد است كه اشكالی هم ندارد.
برخی بعد از اتفاقات اخیر بر این باور هستند كه احمدی‌نژاد نقش اپوزیسیون را ایفا می‌كند یا اگر قصد ایفای چنین نقشی را ندارد با این حال آب به آسیاب اپوزیسیون می‌ریزد. شما احمدی‌نژاد را همچنان در چارچوب نظام تعریف می‌كنید؟
بله، من همچنان ایشان را در چارچوب نظام می‌دانم. هر كس حق دارد انتقادات و اعتراضاتی داشته‌باشد و اشكالی هم ندارد. كار ایشان در آن حد نیست كه بگوییم از چارچوب نظام خارج شده است.
مغضوب شدن روسای جمهوری پس از كنار رفتن از قدرت، تجربه‌ای است كه مختص احمدی‌نژاد نبوده است. به نظر شما رفتار روسای جمهوری كه تجربه اینچنینی داشته‌اند با احمدی‌نژاد قابل مقایسه است یا واكنش‌های او هیجانی و هنجارشكنانه بوده است؟
آقای خاتمی حاشیه‌نشین شد یا آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی محدود شد با این حال رفتار آقایان خاتمی و هاشمی نجیبانه‌تر بود و مصالح نظام را بیشتر در نظر می‌گرفتند. با وجود اینكه نزدیكان آنها را بازداشت كردند و مظلوم واقع شدند. اما آقای احمدی‌نژاد از ابتدا برای خود یك خط قرمز قائل بود كه كسی حق ندارد از نزدیكانش سوال كند یا آنها را بازجویی یا محاكمه كنند. در دوره‌ای هم كه رییس‌جمهور بود صراحتا اعلام كرد كه خط قرمز من كابینه است و كسی حق ندارد اطرافیان او را احضار كرده یا بازجویی و محاكمه كند. از نظر من این، اخلاق مناسبی نیست. البته نمی‌خواهم این تعبیر را به كار ببرم كه آقای احمدی‌نژاد و اطرافیانش بر خلاف مصالح ملی رفتار می‌كنند. به هر حال ایشان انتقاد دارد و معتقد است همه اتهاماتی كه متوجه او و اطرافیانش شده دروغ است و جنبه خصومت و كینه شخصی دارد كه البته اینگونه نیست و برای نهادهای نظارتی تخلفات ایشان محرز شده است. بهتر است وی به جای این حاشیه‌سازی‌ها به این سوالات و ابهامات پاسخ دهد. لازم است دادگاهی علنی برگزار شده و مردم در جریان این پرسش و پاسخ‌ها قرار گیرند تا خود مردم قضاوت كنند و مشكل حل شود.
یكی از دلایلی كه در مورد عدم عزم جدی برای برخورد با احمدی‌نژاد و تیمش در افكار عمومی دیده و شنیده می‌شود این است كه علت عدم برخورد با او پرونده‌ها و مداركی است كه ایشان از افراد موثر در نظام در دست دارد و درصورت برخورد، این اطلاعات ویژه به بیرون درز پیدا خواهد كرد. آیا شما از این موضوع اطلاعی دارید یا خیر؟
من اطلاع دقیقی ندارم كه این مساله صحت دارد یا نه. اگر ایشان واقعا اسناد و مدارك و پرونده‌های ویژه‌ای در اختیار دارد بهتر است اعلام كند تا همه بدانند. تا كی قرار است این وضعیت ادامه پیدا كند كه دایما بگویند ایشان چیزهایی می‌داند كه اگر بگوید نظام به خطر می‌افتد. این مساله باید یك بار برای همیشه حل شود. اگر چیزی می‌داند و اطلاعاتی دارد بگوید تا این غائله ختم شود. حداكثر اینكه همان كاری را بكند كه در مجلس نهم در جریان استیضاح وزیر كار انجام داد. گفتند هر چه می‌خواهی بگو كه ایشان هم آن فیلم را در صحن علنی مجلس پخش كرد. آن حركت آنچنان موثر نبود كه بگوییم نظام را به خطر انداخت. حالا ممكن است آقای احمدی‌نژاد از این دست اطلاعات داشته‌باشد.
با توجه به ماجرای خانه‌نشینی و مدتی كه احمدی‌نژاد شخصا سرپرست وزارت اطلاعات بود و البته شناخت شخصی خودتان و اطلاعاتی كه دارید، فكر می‌كنید اساسا ایشان پرونده‌های ویژه‌ای در اختیار دارد؟
ما هم مثل شما بر اساس شنیده‌ها قضاوت می‌كنیم. مدتی ایشان سرپرست وزارت اطلاعات بوده و در آن مدت ممكن است به برخی پرونده‌ها دسترسی داشته و آنها را در اختیار داشته‌باشد اما من اطلاع خاصی ندارم.
فكر می‌كنید اگر قرار باشد احمدی‌نژاد محاكمه شود فارغ از ابعاد اقتصادی پرونده‌های ایشان، از بعد سیاسی باید چه مسائلی در این محكمه مطرح شود؟
از بعد سیاسی باید كل رفتار ایشان در جریان انتخابات سال ۸۸ هم مورد بررسی قرار گیرد به ویژه رفتاری كه در مناظرات انتخاباتی داشت و موجب تحریك جامعه و تمهید زمینه فتنه شد.
به نظر شما ادامه روند اتهام‌زنی مثل موضوع دریافت سكه یا تهدید به افشاگری چقدر می‌تواند ساختار سیاسی و حاكمیتی را تحت تاثیر قرار دهد؟
تاثیر زیادی ندارد. اینكه كسی عضو شورایی بوده و بعد از یك سال شركت در جلسات هفتگی چند سكه به عنوان حق‌الزحمه گرفته باشد چیز مهمی نیست كه به عنوان افشاگری تلقی شود.
اگر سطح این افشاگری‌ها بالاتر برود چطور؟
بستگی به محتوای آن دارد. اگر مسائل مهمی باشد و در مورد شخصیت‌های عالی نظام باشد در اعتماد مردم موثر خواهد بود.
اصولگرایان حمایت‌های ویژه‌ای از احمدی‌نژاد داشته‌اند در مواجهه با رفتارهای جدید او سكوت كرده‌اند، فكر می‌كنید چقدر در بدنه اجتماعی حامی این جریان تاثیرگذار خواهد بود؟
بله، قطعا موثر است چرا كه ایشان منتسب به جریان اصولگرایی است. البته بعضی از آنها اعتراض كرده‌اند. آقای احمدی‌نژاد به عنوان یك اصولگرا شناخته می‌شود و طبیعی است كه رفتار ایشان در نگاه مردم به جریان اصولگرایی تاثیر دارد. بهتر است زعمای اصولگرا با ایشان صحبت كنند.