منبع: تلگرام نویسنده
مقدمه
کثیری از شیعیان آرزو داشته‌اند که در مراسم راهپیمایی پیاده‌روی زائران به طرف کربلا در روز اربعین شرکت کنند. این پیاده‌روی و سوگواری شیعیان مناسکی ریشه‌دار است و ساخته‌ی جمهوری اسلامی نیست گرچه توسط جمهوری اسلامی پرداخته و تقویت شده است و در چند سال گذشته در شکل و محتوای مردمی و نمادین این مراسم عوامل جدیدی وارد شده است.
ابعاد جدید
اول اینکه ارکان جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است امکانات خود را برای تشویق و بسیج مردم برای حضور در مراسم اربعین در کربلا به‌کار بگیرد. کارمندانی که از سوی جمهوری اسلامی مسول پیگیری این سیاست شده‌اند چون مرتبط با امام حسین (ع) و قصه‌ی جاودان کربلا است با علاقه پیگیر این بسیج می‌شوند (این بسیج امکانات حکومتی در سال‌های پیش نبود).
دوم اینکه دولت شیعه عراق با علاقه از این سیاست جمهوری اسلامی مبنی بر حضور هرچه بیشتر مردم در مراسم اربعین (بنا به دلایل مذهبی، سیاسی و اقتصادی) حمایت می کند. (این حمایت دولت عراق در زمان حکومت صدام ممکن نبود و در سال های قبل بخاطر ناامنی نیز عملی نبود ولی حالا ممکن است).
سوم اینکه میلیون‌ها علاقمند زیارت مرقد امام حسین این سیاست جمهوری اسلامی را مغتنم می‌شمرند و مشتاقانه در مراسم اربعین شرکت می‌کنند. تا جایی‌که متوجه شدم علاقمندان به زیارت مرقد امام حسین در میان تمام اقشار جامعه (طبقه پایین، طبقه متوسط و طبقه بالا) وجود دارند. به‌طوری‌که می‌توان گفت سه میلیون زائر ایرانی امسال نمونه‌ی معرفی از همه اقشار جامعه ایران هستند. اگرچه به نظر می‌رسد تعداد افراد طبقه متوسط رو به پایین بیشتر از سایر طبقات است.
چرا جمهوری اسلامی چنین سیاستی پیش گرفته است؟
حمایت از این مراسم کم‌نظیر حداقل پنج سود آشکار دارد.
اول اینکه جمهوری اسلامی توجه خود را به امام حسین (ع) به مردم شیعه ایران نشان می‌دهد- «حکومت خادم امامان شیعه».
دوم اینکه جمهوری اسلامی به «هویت‌گرایی شیعه» بسیار بها می‌دهد و راهپیمایی میلیونی شیعیان در کربلا بارزترین صحنه این «هویت‌یابی» و نمایش هویت‌بخش است.
سوم اینکه در سال‌های اخیر قدرت‌نمایی عربستان و ایران بالا گرفته است. راهپیمای کم‌نظیر اربعین به جمهوری اسلامی این امکان را می‌دهد تا «قدرت نرم» خود را به رخ عربستان به‌عنوان خادم الحرمین بکشد.
چهارم اینکه «دولت موازی» در جمهوری اسلامی با توجه به ابعاد منفی موجود در جامعه (مثل ضعف پایبندی به ارزش‌های اخلاقی، رشد فزاینده آسیب‌های اجتماعی و خصوصا اعتیاد، ظهور گسترده سبک‌های زندگی غیرحکومتی و...) در پیش چشم مردم با بحران دستاورد روبرو است. اما حضور شورانگیز مذهبی و میلیونی مردم در اربعین و نمایش آن در رسانه‌های عمومی مقداری برای «حاملان دولت موازی» تسکین‌دهنده و روحیه‌بخش است به ایرانیان می‌گوید: ببینید چقدر مردم مذهبی و اخلاقی اند.
پنجم جمهوری اسلامی به مناسبت مراسم اربعین این فرصت را پیدا می‌کند که خدمات حمل و نقل و تغذیه‌ای خود را در اختیار اقشار ضعیف جامعه قرار دهد و اقشار ضعیف هم به عشق امام حسین از این امکانات استفاده می‌کنند و چند روز خاطره‌انگیز را در عراق سپری می‌کنند. به‌عنوان مثال اینجانب سه روز قبل از اربعین شاهد بودم هشتاد در صد امکانات فرودگاه امام خمینی در خدمت زائران امام حسین (ع) قرار گرفته بود. در صورتی‌که معمولا امکانات این فرودگاه اصلی ایران در طول سال در اختیار طبقه متوسط ( روبه‌بالا) و طبقه بالا است. اقشاری را پیش از پروازشان در فرودگاه دیدم که بهترین امکان مدرنی را که ممکن است در طول زندگی از آن استفاده کنند همان ماشین مدرن بنز حمل جنازه بهشت زهرا است. ولی حالا با بهترین هواپیما یا اتوبوس وی ای پی به کربلا می‌روند.
ملاحظات:
در کنار فوایدی که این مراسم باشکوه سالیانه (بزرگ‌ترین اجتماع انسانی هر سال در جهان) برای جمهوری اسلامی دارد، توجه به دو ملاحظه‌ی پیش رو نیز ضروری است:
۱- تقویت هویت‌ها و مرزهای مذهبی شیعه و سنی در منطقه. در برابر این قدرت‌نمایی هویتی شیعی در منطقه، هویت‌گرایان سنی منطقه هم به فراست و رقابت بیشتر هل داده می‌شوند و هویت مشترک اسلامی در برابر این هویت‌های مذهبی کم‌رنگ‌تر می‌شود. تاکید بر اینکه اربعین حج شیعیان و بزرگ‌تر از حج اصلی است از نشانه‌های این جهت‌گیری پرآسیب است. پررنگ‌تر کردن مرزها و رقابت‌های هویتی در این منطقه می‌تواند به افزایش تنش‌های سیاسی و امنیتی بیانجامد.
۲- هزینه‌های این مناسک از محل بودجه‌ی عمومی ایران سنگین است. جمهوری اسلامی اگر رابطه خود را با جامعه مدنی‌اش مورد بازنگری قرار دهد می‌تواند اجرای «کل پروژه راهپیمایی اربعین» را به جامعه مدنی مذهبی واگذار کند. در این‌صورت مراسم اربعین از بودجه‌ی عمومی تغذیه نمی‌کند و جمهوری اسلامی هم می‌تواند وظائف دولت- ملت و شهروندی را نیز برای همه ایرانیان بهتر انجام دهد.