روزنامه اعتماد
تنها هفت روز بعد از آنكه محمدعلی نجفی، شهردار تهران در نخستین نشست خبری خود گفت: «من هم مثل شما درباره ممنوع‌التصویری‌ام شنیده‌ام»؛ امین عارف‌نیا، مدیر مركز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران خبر از انعقاد تفاهمنامه‌ای ٤ ساله میان شهرداری و سازمان صدا و سیما داد. در همین حال تنها دو روز بعد از اظهارنظر عارف‌نیا مبنی بر انعقاد تفاهمنامه میان شهرداری تهران و سازمان صدا و سیما، در سومین روز آبان ٩٦، علی عسگری، رییس صدا و سیما، گفت: نه – نجفی – ممنوع‌التصویر نیست. این اتفاقات پی در پی فرضی را تقویت كرد كه آیا ممكن است چند روز روی آنتن نرفتن شهردار تهران و اخبار مرتبط با او به انعقاد این قرارداد مربوط بوده باشد؟ چیزی كه «حسن رسولی» و «زهرا نژادبهرام» اعضای شورای شهر تهران درباره آن با «اعتماد» گفت‌وگو كرده‌اند.
ماجرا از كجا شروع شد؟
وقتی‌كه نخستین نشست خبری شهردار تهران با اهالی رسانه برگزار شد، یكی از سوالات مهم مطرح شده درباره شایعه ممنوع‌التصویری نجفی بود؛ سوالی كه شهردار تهران در پاسخ به آن گفت: «روز پنجشنبه نشستی با فرماندهان نیروی انتظامی داشتم و حتی مصاحبه‌ای با شبكه‌های تلویزیونی انجام دادم. اما این مصاحبه پخش نشد و با وجود این مساله شایعه ممنوع‌التصویری‌ام را شنیده‌ام. روز گذشته می‌خواستم از آقای علی عسگری بپرسم كه اگر ممنوع‌التصویر هستم، فكری كنم. من هم مثل شما درباره ممنوع‌التصویری‌ام شنیده‌ام اما دقیقا نمی‌دانم این اتفاق افتاده است یا خیر؟!»
اینها تمام پاسخ‌هایی بود كه محمد علی نجفی، شهردار تهران در نخستین نشست خبری‌اش به موضوع ممنوع‌التصویری‌اش داد؛ خبری كه از چند روز قبل از این نشست از طریق شبكه‌های مجازی دست به دست می‌شد تا رسانه‌ها نیز به آن دامن زدند. با این وجود تا روز نشست خبری، هیچ مقام رسمی در شهرداری، واكنشی به این خبر نشان نداده بود. اما این اظهارات شهردار تهران نیز با سكوت صدا و سیما و رییس آن، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. رسانه‌های اصلاح‌طلب سكوت صدا و سیما را نشان از تایید این شایعه می‌دانستند و رسانه‌های اصولگرا با پخش برخی برنامه‌های شهرداری از شبكه‌های مختلف، آن را «توهم» ممنوع‌التصویری می‌نامیدند. این اظهارات نجفی اگر هیچ منفعتی نداشت، شاید تنها حسنش این بود كه موضوع را از حالت درگوشی و شایعه خارج كرد و رسما به رسانه‌ها كشاند و حتی تیتر یك بسیاری از روزنامه‌ها را از آن خود كرد.
از سویی دیگر رسمی شدن این مساله باعث شد تا اعضای شورای شهر تهران هم بارها نسبت به ممنوع‌التصویری شهردار تهران تذكر دهند و از صدا و سیما پاسخ بخواهند؛ واكنشی كه از سوی بسیاری دیگر از مسوولان ارشد مرتبط و غیر مرتبط نظام نیز مطرح شد ولی تمام این واكنش‌ها باعث نشد تا صداو سیما سكوت خود، در قبال این مساله را بشكند و پاسخی صریح به آن بدهد. گرچه پخش محدود گزارش‌های شهری از صدا و سیما هر روز بیشتر و بیشتر به این شایعات دامن می‌زد. در همین حال برخی از همكاران حوزه شهری شاغل در صدا و سیما نیز در مورد این ممنوع‌التصویری پاسخ‌های درستی نمی‌دادند. تنها پاسخی كه این خبرنگاران به موضوع ممنوع‌التصویری نجفی می‌دادند حاكی از این بود كه: «به ما هنوز چیزی ابلاغ نشده است. مدیران و سردبیران ما می‌گویند: شما چه كار دارید؟! گزارش و مصاحبه و خبرتان را بگیرید و كارتان را بكنید. اگر صلاح باشد كار می‌كنی!»
شكست یك سكوت
ممنوع‌التصویری و ابهام در آن همچنان ادامه داشت تا اینكه امین عارف‌نیا، مدیر مركز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران در مراسمی؛ رسما از انعقاد تفاهم میان شهرداری تهران و صدا و سیما در آینده‌ای نزدیك خبرداد و عنوان كرد: «امیدواریم طی جلساتی با صدا و سیما به یك برنامه ۴ ساله و ذیل آن به برنامه یك ساله و ۶ ماهه در خصوص فعالیت‌های شهرداری تهران برسیم.» به زبان ساده، براساس این خبر، شهرداری رسما اعلام كرده كه برای ساخت برنامه‌های شهری با صدا و سیما قراردادی درازمدت را امضا خواهد كرد. این اظهارات در حالی صورت می‌گرفت كه در دوره قبلی شورا، بارها اعضا در صحن علنی به حمایت شهرداری از برخی برنامه‌های ساخته شده در صدا و سیما انتقاد كرده و آن را مغایر با وظایف این نهاد عنوان می‌كردند.
محمد حقانی، رییس كمیته محیط زیست شورای شهر یكی از همین منتقدان بود كه در روزهای آخر عمر شورای چهارم با انتقاد از برنامه ساخته‌شده با بودجه شهرداری كه از شبكه‌ای سراسری پخش می‌شد، از آن به عنوان یكی از ولخرجی‌های مدیریت شهری یاد كرده و گفت: «شهرداری با هزینه‌ای فراوان برنامه‌ای غیرجذاب تهیه كرده كه فقط جنبه تبلیغاتی داشته و شأن و شخصیت شهرداری را زیر‌سوال می‌برد. این برنامه شأن و شخصیت شهرداری را زیر سوال برده و زیاده‌روی می‌كند. فكر نمی‌كنم برای تبلیغ پفك هم این طور برخورد شود.» اما این تنها یك روی سكه تعامل صدا و سیما با شهرداری تهران در دوره گذشته بود.
شایعات بسیاری وجود داشت كه حكایت از لابی‌های سنگین برخی از مدیران میانی صدا وسیما و برخی از خبرنگاران آن با شهرداری تهران برای ساخت یا پوشش خبری برنامه‌های شهرداری مانند افتتاحیه‌ها و... داشت.
این اخبار رسما تایید نشده تا بدانجا پیش رفته بود كه برخی از اعضای شورا و حتی خود خبرنگاران شهری نیز بارها به این رویه و سهم خواهی صدا و سیما از شهرداری و تمكین شهرداری به آن، اعتراض كرده بودند. حتی در دوره قبل چندین خبر تایید نشده در فضای مجازی منتشر شد كه حكایت از قراردادهای كلان شهرداری با برخی از خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها داشت؛ خبری كه گرچه با انتقاد برخی از اعضای شورای شهر گذشته مواجه شد ولی تا امروز شهرداری دوره قبل به آن پاسخی نداده است. حالا با این گذشته و سابقه، شهردار جدید تهران تصمیم گرفته تا دوباره با صدا و سیمایی كه تا آن روز سكوتی سنگین را در برابر ممنوع‌التصویری بالاترین مقام آن در پیش گرفته، قرار دادی كلان ببندد!
جالب اینجاست كه درست یكی، دو روز بعد از سخنان مدیر مركز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران، علی عسگری، رییس سازمان صدا و سیما در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران بالاخره سكوت چند هفته‌ای خود را شكست و در پاسخ به سوالی در مورد ممنوع‌التصویری نجفی گفت: نه؛ برای چه ایشان باید ممنوع‌التصویر باشند؟! این رخدادهای پی در پی كه به نحو عجیبی با یكدیگر همخوانی داشت، باعث شد تا كاربران فضای مجازی دوباره با طرح سوال‌هایی، شایعات جدیدی را رقم زنند. آنها می‌پرسیدند: چگونه است كه شهرداری درست بعد از سكوتی طولانی زمانی در مورد ممنوع‌التصویری نجفی اظهارنظر می‌كند كه خبر عقد قرارداد با این سازمان در آینده‌ای نزدیك، رسما اعلام می‌شود؟
شورای شهری بی‌اطلاع!
نكته جالب اینجاست كه اعضای شورای شهر جدید تهران كه همگی از اصلاح‌طلبان هم‌طیف نجفی هستند، به اتفاق از عقد قرارداد شهرداری با صدا و سیما با ارقامی درشت، اظهار بی‌اطلاعی می‌كنند.
احمد مسجدجامعی، علی اعطا، حسن رسولی و زهرا بهرام‌نژاد ازجمله اعضای شورای شهری هستند كه از ماهیت چنین قراردادی اظهار بی‌اطلاعی می‌كنند. حسن رسولی در این خصوص به «اعتماد» گفت: البته من از یكی از دوستان مشترك‌مان با رییس سازمان صدا و سیما شنیده‌ام كه در جلسه‌ای خصوصی، وی كاملا برای همكاری با شهرداری اعلام آمادگی كرده است. من عسگری را نیرویی «حكومتی» و انقلابی می‌دانم. لذا با همین تفكر می‌توانم بگویم این شایعات هم می‌توانند درست باشند و هم نادرست.
وی در این باره توضیح داد: این شایعات نمی‌تواند در مورد شخص عسگری درست باشد چون اصولا با شناختی كه از وی دارم، اصلا چنین شخصیتی ندارد و كاملا آماده همكاری با تمام سازمان‌های مرتبط با نظام است و در مقابل، این شایعات می‌تواند درست باشد، از این جهت كه نگاه رییس صدا و سیما با عملكرد حوزه سیاسی و خبر آن كاملا متفاوت است. به بیانی ساده، حوزه معاونت سیاسی صدا و سیما كه جهت‌گیری‌های سازمان را سیاستگذاری می‌كند، چندان همفكر و همسو و گوش به فرمان ریاست سازمان نیست. البته این مساله چیز جدیدی هم نیست. در دوره ضرغامی نیز شاهد چنین رویه‌ای بوده‌ایم.
رسولی با تاكید براینكه برهمین اساس باید حساب عسگری را از صدا و سیما جدا كرد، گفت: اما با این وجود عملكرد صداوسیما در پوشش خبرها و رخدادهای مهم شهری و اخباری كه بعضا می‌شنویم، حكایت از آن دارد كه این شایعات شاید چندان هم بی‌اساس نباشد! مثلا چرا نباید صدا و سیما رخداد مهمی چون همایش شهرداران كلانشهرهای كشور را در بخش‌های مهم خبری خود پوشش دهد؟! در این مورد شاید مردم بتوانند خودشان قضاوت كنند.
این عضو كمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر با ذكر اینكه امروز انحصاری بودن پیام رسانی امری كاملا مطرود و بی‌اثر است، افزود: درجایی‌كه اخبار به دلیل وجود شبكه‌های مجازی در كمترین زمان ممكن منتشر می‌شوند شاید در آینده‌ای نزدیك به جایی برسیم كه با توجه به كاهش شدید مخاطبین صدا و سیما، اصلا اطلاع‌رسانی از طریق این نهاد، چندان به صلاح نباشد. وی البته معتقد است كه عقد قرارداد بین شهرداری و صداوسیما چیز عجیبی نیست ولی، اگر شهرداری بخواهد در چارچوب بازرگانی مدیریت شهری پیام‌رسانی كند، می‌تواند قراردادی هم با صدا و سیما ببندد اما گروكشی از نقش و جایگاه رسانه ملی، چه با انگیزه مالی و چه در حد تامین منافع افرادی خاص و محدود باشد، هم خلاف شرع است و هم خلاف عرف. چون منابع شهرداری، منابعی عمومی است و تك‌تك شهروندان در آن سهم دارند.
رسولی همزمان تاكید كرد كه با همین استدلال، چنانچه گزارشی از قراردادهای ابهام‌آمیز شهرداری با صداوسیما برسد، حتما شورا آن را بررسی كرده و به آن ورود پیدا خواهد كرد: «چه بسا لازم باشد كه شهرداری در این زمینه گزارشی به شورا بدهد تا اعضا هم در چند و چون این قرارداد باشند.»
زهرا نژاد بهرام، عضو هیات رییسه شورای شهر نیز با اظهار بی‌اطلاعی از انعقاد چنین قراردادی به «اعتماد» گفت: اصولا در اینكه صدا و سیما می‌تواند فرصت‌های مناسبی برای تولید برنامه‌های شهری مثل مواردی چون: حقوق شهروندی، پسماندها و... ایجاد كند شكی نیست. ضمن آنكه شهرداری نیز نیازمند تعامل با صدا و سیماست. اما مشكل ازجایی می‌تواند شروع شود كه ماهیت این برنامه‌ها مبهم باشد و معلوم نباشد كه چه تولید می‌شود و با چه كیفیتی ! وی در مورد هزینه‌های كلان چنین قراردادهایی نیز با ذكر اینكه ما مخالف حمایت شهرداری از رسانه‌ها نیستیم، گفت: اتفاقا مشكل ما درشورای پنجم این نیست كه چرا زیاد هزینه می‌شود؟ مشكل ما اینجاست كه این هزینه‌ها در كجا صرف می‌شوند و چقدر شفاف هستند و خروجی این هزینه‌ها چه نفعی برای شهر خواهد داشت؟ نژادبهرام نیز در عین حال تصریح می‌كند: فعلا كه شهرداری چیزی در این زمینه به شورا نداده است. ولی اگر نقد و ابهامی در مورد این برنامه‌ها باشد ما حتما آن را بررسی و پیگیری می‌كنیم. چون ما در مورد منافع شهروندان با هیچ كسی شوخی نداریم. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود كه با وجود مطالبی كه در این مورد در فضای مجازی دست به دست می‌شود، هنوز شهرداری یا صدا و سیما، واكنشی به آن نشان نداده‌اند.