دنیای اقتصاد، امیر شاملویی
تازه‌ترین گزارش وزارت گردشگری ترکیه حاکی از آن است که تعداد گردشگران ایرانی وارد شده به ترکیه در نیمه نخست سال ۲۰۱۷ از مرز یک‌میلیون نفر گذشته است. این میزان قابل توجه از گردشگران، ایران را در فهرست چهارمین مبدا برتر گردشگرفرست ترکیه در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ قرار داده است. البته اگر تنها به آمار ذکر شده برای ماه ژوئن توجه کنیم، مشاهده می‌شود که ایران رتبه سوم را در میان مبادی مهم گردشگری ترکیه پس از روسیه و آلمان در اختیار گرفته است.
این گزارش البته نشان می‌دهد که ترکیه از بند مشکلاتی که در دو سال گذشته برای یکی از شریان‌های حیاتی اقتصاد آن یعنی گردشگری این کشور پیش آمده بود، رسته است. با این حال، با بروز مشکلاتی بین آلمان و ترکیه که در پی دستگیری یک آلمانی در این کشور به اتهام تروریسم ایجاد شده، این امکان وجود دارد که در ماه‌های آتی سفر اتباع آلمانی به ترکیه تحت تاثیر رویدادهای سیاسی قرار بگیرد و قاعدتا این امر برای ترکیه با توجه به تعداد گردشگران فراوان آلمانی، اهمیت زیادی دارد.
تاثیرات این اقدام در ماه‌های آتی و گزارش‌های بعدی مشاهده خواهد شد اما برای ترکیه دو رویکرد می‌تواند وجود داشته باشد که یکی سازش با ژرمن‌ها همانند سازش پس از تنش با روسیه در سال قبل است و دیگری تلاش برای جذب گردشگران از سایر کشورها که می‌تواند منجر به بازاریابی بیشتر برای اتباع ایران و برخی کشورهای دیگر شود.
بازگشت به اوج؟
در پی انتشار آمار مربوط به گردشگری ماه ژوئن و کارنامه ۶ ماهه توریسم این کشور، به‌نظر می‌رسد ترکیه در حال بازگشت به روزهای خوش گذشته است. براساس این آمار، تنها در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷، بیش از ۳ میلیون و ۹۶۲ هزار گردشگر از این کشور دیدن کرده‌اند و در بازه ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ نیز بیش از ۶۷/ ۱۴ میلیون نفر گردشگر وارد ترکیه شده‌اند. این میزان نسبت به ۶ ماه سال گذشته رشد ۱/ ۱۰ درصدی و نسبت به ماه ژوئن سال ۲۰۱۶ رشد ۵/ ۳۶ درصدی نشان می‌دهد.
از میان ارقام ذکر شده برای سفر به ترکیه، باید ۴۷۵ هزار نفر از این تعداد در ماه ژوئن و ۴۲/ ۲ میلیون نفر را در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ متعلق به شهروندان این کشور دانست که در خارج از آن زندگی می‌کنند. این میزان نسبت به ۶ ماهه سال گذشته کاهشی ۷/ ۶ درصدی یافته است که تا حدودی نشان‌دهنده وضعیت سیاسی ترکیه و ناآرامی‌های این کشور است.
در واقع با کم کردن میزان سفر اتباع مقیم این کشور در خارج از آن، ۲۵/ ۱۲ میلیون نفر گردشگر خارجی از این کشور بازدید کرده‌اند که با این حساب رشد گردشگران خارجی در ماه ژوئن نسبت به سال گذشته ۴۳درصد و نسبت به ۶ ماه نخست سال گذشته ۱۴ درصد بوده است.
مهم‌ترین مبادی
براساس این گزارش، در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷ روس‌ها با ۷۶۷ هزار گردشگر در صدر کشورهای بازدیدکننده از ترکیه قرار داشته‌اند و پس از آن نیز به ترتیب اتباع آلمانی با ۳۸۳ هزار نفر، ایرانیان با ۲۳۲ هزار نفر، اوکراینی‌ها با ۲۱۴ هزار نفر و بریتانیایی‌ها با ۲۱۱ هزار نفر قرار داشته‌اند.
اتباع ایرانی با این تعداد گردشگر، ۷/ ۶ درصد از کل گردشگران خارجی ترکیه را تشکیل می‌دهند و این در حالی است که روسیه ۹/ ۲۱، آلمان ۱۱، اوکراین ۱/ ۶ و بریتانیا ۶ درصد از کل گردشگران خارجی وارد شده به این کشور را در بر می‌گیرند.
مروری بر آمار ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ نیز حاکی از آن است که ایران یک‌میلیون و ۶ هزار گردشگر به ترکیه فرستاده است که ۲۲/ ۸ درصد از کل گردشگران خارجی این کشور را تشکیل می‌دهد. در همین حال، روس‌ها با فرستادن ۶۹/ ۱ میلیون گردشگر به ترکیه و کسب ۸۱/ ۱۳ درصد از کل گردشگران خارجی وارد شده به این کشور، مهم‌ترین بازار برای ترکیه به حساب می‌آیند.
آلمان نیز ۲۵/ ۱میلیون گردشگر به ترکیه فرستاده و ۱۸/ ۱۰ درصد از کل گردشگران خارجی این کشور را به خود اختصاص داده است. گرجستان با ۰۷/ ۱میلیون نفر و بلغارستان نیز با ۷۹۹ هزار نفر به ترتیب ۷۶/ ۸ و ۵۳/ ۶ درصد از کل گردشگران خارجی را به خود اختصاص داده‌اند.
درآمدها
افرون بر این موارد، آمارهای رسمی ترکیه نشان می‌دهد این کشور در ۶ ماه نخست سال درآمدی معادل ۷۸/ ۶ میلیارد دلار از محل گردشگران خارجی و ۹۵/ ۱ میلیارد دلار نیز از محل گردشگران ترکیه‌ای مقیم خارج از کشور کسب کرده است که در مجموع برای آن درآمدی معادل ۷۸/ ۸ میلیارد دلار ایجاد کرده است.
درآمد حاصل از گردشگران خارجی تنها برای ماه ژوئن امسال ۸۱/ ۱ میلیارد دلار و از محل گردشگران ترکیه‌ای مقیم خارج از کشور در این ماه ۳۱۳ میلیون دلار بوده که در مجموع در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷ میلادی درآمدی معادل ۱۳/ ۲ میلیارد دلار به همراه داشته است.
سهم تقریبا برابر، توازن منفی
بررسی آمار مربوط به گردشگری بین ایران و ترکیه حاکی از آن است که همسایه شمال غربی برنده تبادل گردشگر با ایران است. طبق آخرین آمار، در سه ماه نخست سال ۱۳۹۶ که تقریبا معادل با دهه آخر ماه مارس تا دو دهه نخست ژوئن است، ۱۳۳ هزار گردشگر از اتباع ترکیه از ایران دیدن کرده‌اند و ترکیه رتبه چهارم را در مبادی گردشگری ایران دارد. این در حالی است که در فاصله سه ماه آوریل تا پایان ژوئن تعداد گردشگران ایرانی که از ترکیه دیدن کرده‌اند به حدود ۵۱۲ هزار نفر می‌رسد که از تعداد گردشگران ورودی ترکیه به ایران در سال ۱۳۹۵ که ۴۱۵ هزار نفر بوده، نیز بیشتر است.
به رغم این نابرابری می‌توان نکته دیگری را نیز استنباط کرد؛ گردشگران ترکیه ۵/ ۸ درصد از کل گردشگران خارجی ایران را در سال ۱۳۹۵ تشکیل داده‌اند که نمی‌توان گفت تفاوت معنی‌داری از نظر سهم با گردشگران ایرانی ترکیه دارد. حتی گردشگران ترکیه از ایران حدود ۱۲ درصد از کل گردشگران خارجی در سه ماه نخست سال ۱۳۹۶ را تشکیل داده‌اند. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که بیشتر کمبود زیرساخت‌ها و ناتوانی ایران در جذب گردشگر موجب این تراز می‌شود.