جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - Friday 29 March 2024
ايران امروز

iran-emrooz.net | Tue, 06.12.2022, 17:19

سودان: نظامیان به ‌پادگان‌ها باز می‌گردند! / صابر گل‌عنبری

“نظامیان به پادگان‌ها باز ‌می‌گردند و احزاب به انتخابات”، با بیان این دو گزاره، ارتشبد عبدالفتاح البرهان فرمانده ارتش و رئیس شورای حاکمیتی سودان دیروز دوشنبه از توافق با ائتلاف “آزادی و تغییر” (نیروهای سیاسی و مدنی) برای واگذاری قدرت به آن‌ها خبر داد.

این توافق، نقشه راهی برای دوره گذار سیاسی دو ساله جدید به رهبری نیروهای مدنی تا برگزاری انتخابات ترسیم می‌کند. پس از کودتای نظامی آوریل ۲۰۱۹، ارتش قدرت را با نیروهای مدنی تقسیم کرد، اما از اکتبر ۲۰۲۱، آن‌ها را کنار گذاشت و خود قدرت را قبضه کرد. بعد از آن، بحران‌های سیاسی و اقتصادی در این کشور آفریقایی عمیق‌تر شد و مردم معترض در این ۱۳ ماه به صورت هفتگی در کف خیابان بوده و دست کم ۲۱۲ نفر نیز کشته شدند. نظامیان سودان نتوانستند به هیچ کدام از وعده‌های خود عمل کنند؛ پر واضح هم بود که نخواهند توانست، چون کاری را به اعمال زور عهده‌دار شده بودند که نه تخصص آن را داشتند و نه رضایت مردم را.

سودان به کشور کودتاها معروف است و از زمان استقلال در سال ۱۹۵۶، ۱۲ کودتا را به خود دیده است که ۴ مورد آنها موفقیت آمیز و ۸ کودتای دیگر شکست خورده است. از این رو، وقتی عالی‌ترین فرمانده و حاکم نظامی چنین کشوری می‌گوید: “نظامیان به پادگان باز می‌گردند”، یعنی همان شعار و مانیفست معترضان سودانی در این چند دهه، نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت و مفروض آن می‌تواند رسیدن نظامیان سودان به این باور باشد که زمان وداع آن‌ها با دخالت در سیاست و قدرت و قبضه آن فرا رسیده است.

البته با این وجود، هنوز نمی‌توان کاملا خوشبین بود. در آگوست ۲۰۱۹ نیز توافق مشابهی میان نظامیان و نیروهای مدنی و سیاسی سودان شکل گرفت، اما دوام نیاورد. به همین خاطر این بیم وجود دارد که توافق اخیر نیز پایدار نماند. ولی به دلایل مختلفی می‌توان به آینده این توافق بیشتر از قبل خوشبین بود؛ هر چند بخشی از نیروهای سیاسی و مدنی سودانی با آن مخالفت کرده‌اند.

اولا، این توافق پس از شکست توافق ۲۰۱۹ به سختی به دست آمده است. پس از این که ارتش، شرکای مدنی و سیاسی قدرت را کنار گذاشت، آن‌ها با هر گونه گفتگو خودداری کردند تا این که بعد از مدت‌ها، گفتگویی محرمانه شکل گرفت و سپس بعد از پیشرفت علنی شد و محصول آن توافق دوشنبه بود. به همین خاطر، شکست توافق، کلیت مذاکرات را از حیز انتفاع می‌اندازد و بدبینی‌ها را چنان تعمیق می‌بخشد که دیگر انجام آن تا حدودی غیر ممکن می‌گردد.

ثانیا خود نظامیان سودان نیز خسته شده و تن دادن آن‌ها به این توافق از سر ناچاری بوده است. ثالثا نظامیان و احزاب سیاسی و کنشگران مدنی به خوبی می‌دانند که شکست دیگر توافق به معنای ورود کشور به آینده‌ای نامعلوم خواهد بود که کسی از آن منتفع نخواهد شد.

رابعا، این توافق که تقریبا جریان اسلامگرای سودان در آن حضور ندارد، با حمایت کمیته چهارجانبه (آمریکا، انگلیس، عربستان و امارات) به دست آمده است و از این جهت، مورد حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی است. این بلوک نگران بودند که ادامه بحران فرسایشی سودان در سایه ناممکن شدن تداوم سلطه نظامیان، موجب تضعیف ائتلاف “آزادی و تغییر” می‌شود و همین راه را برای بازگشت اسلام‌گرایان به قدرت هموار می‌کند. به همین علت، بر ارتش و این ائتلاف برای رسیدن به این توافق فشار آوردند.

سودان هر چند وضعیت اقتصادی خوبی ندارد و کشوری نسبتا فقیر است، اما با مساحتی بیش از ۱.۸ میلیون متر مربع و جمعیتی بالغ بر ۴۵ میلیون از دول عربی تاثیرگذار در آفریقا است. این کشور در دوران عمر البشیر روابط نزدیکی با ایران داشت، اما پس از قطع روابط عربستان در سال ۱۳۹۴ در نتیجه حمله به سفارتخانه و کنسولگری ریاض در تهران و مشهد، سودان نیز همراه کشورهای دیگری روابط خود را با تهران قطع کرد. به هر حال، امروز نفوذ عربستان و امارات در سودان بیش از هر زمانی است و این کشور با این وضعیت اقتصادی بیش از هر زمانی به کمک‌های این دو کشور نیازمند است.

سودانی‌ها آدم‌های نرم خو و اهل گفتگو و مدارا و غالبا صوفی مسلک هستند و جامعه مدنی فربهی دارد و با وجود کودتاهای متوالی، اما نظامیان آن نیز از خشونت افسارگسیخته پرهیز کرده‌اند. اسلام‌گرایان سودان نیز طیفی میانه‌رو بوده و متفکرانی چون مرحوم دکتر حسن ترابی از میان آن‌ها برخاسته‌اند. ترابی که به مخالف سرسخت البشیر تبدیل شد، از پرچمداران نواندیشی دینی و فقهی در جهان اسلام و صاحب یک مجموعه فتاوی به ویژه درباره حقوق زنان است؛ از جواز برابری شهادت زن و مرد تا تصدی عالی‌ترین مناصب جکومتی.

حال با اعلام نظامیان مبنی بر بازگشت به پادگان‌ها و تحویل قدرت، امیدها در سودان به پایان عصر کودتاها، سلطه و دخالت نظامیان در سیاست و پی‌ریزی دولت مدنی قوی بالا گرفته است و باید منتظر ماند و دید چه می‌شود.



 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024