هزینه‌های هولناک جنگ سوریه / محمدرضا جلائی‌پور
میشل باچله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل و رئیس جمهور اسبق شیلی، ۵ روز پیش (۳۰ ژوئن ۲۰۲۲) گزارشی دربارهٔ آمار کشته‌های جنگ سوریه منتشر کرد که معتبرترین گزارشی است که تاکنون در این باره منتشر شده است.
بر اساس این گزارش بین مارس ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ در سوریه ۳۰۶ هزار و ۸۸۷ غیرنظامی کشته شده‌اند. یعنی در این ده سال به طور متوسط روزی ۸۳ غیرنظامی - از جمله ۹ زن و ۱۸ کودک - کشته شده‌اند. اگر کشته‌شدگان نظامی را هم بیافزاییم مجموع قربانیان جنگ سوریه بیش از ۵۱۳ هزار نفر خواهد شد.
بر اساس گزارش دیگری از سازمان ملل بیش از ۱۳ میلیون سوریه‌ای آواره شده‌اند (اعم از پناهندگان به خارج از سوریه و آن‌ها که در داخل سوریه ناچار به جابجایی شدند). یعنی بیش از نیمی از ۲۱ میلیون جمعیتی که سوریه قبل از جنگ داشت آواره و جابجا شده‌اند.
بر اساس برآورد World Vision هم جنگ سوریه بیش از ۱.۲ تریلیون دلار برای اقتصاد سوریه هزینه داشته است و حتی علی‌رغم پایان جنگ هم تا سال ۲۰۳۵ حدود ۱.۷ تریلیون دلار دیگر نیز به اقتصاد سوریه هزینه تحمیل خواهد کرد. یعنی در مجموع حدود ۳ تریلیون دلار هزینه. این جنگ ۱۳ سال از امید به زندگی کودکان سوری کاسته است.
حتی با رشد اقتصادی بالای ۵ درصد و بهترین حکمرانی در سوریه (که هر دو بعد از این جنگ دورتر از دسترس شده است)، بیش از ۴۰ سال طول می‌کشد سوریه به وضعیت صفر ۱۰ سال پیش (قبل از جنگ) برسد.
امروز هم بخشی از حکمرانان سوریه و هم اکثر رهبران و روشنفکرانِ مخالف بشار اسد صراحتا از انتخاب مسیر تنش خشونت‌آمیز در سال ۲۰۱۱ و عدول از اصلاحاتِ خشونت‌پرهیزِ دموکراسی‌خواهانه، توسعه‌گرایانه، عدالت‌خواهانه و آزادی‌خواهانه ابراز پشیمانی می‌کنند. دیگر چه فایده وقتی دو نسل سوخت و کشورشان تا ده‌ها سال نمی‌تواند روی آبادی ببیند، نیمی از سوری‌ها آواره شده‌اند، سه درصدشان کشته شده‌اند، زیرساخت‌های کشور نابود شده است و ده‌ها سال زمان برای آواربرداری از زخم‌ها و کینه‌های جنگ و جبران لطماتی که نیروهای مدنی و سیاسی و قابلیت حکمرانی خورده لازم است؟
