سلطان مال‌ساز در سودای ریاست‌جمهوری
محمدحسن نجمی، روزنامه‌نگار
روزآروز
سعید محمد؛ سردار سعید محمد. متولد ۱۳۴۷ در تهران. او در ۱۹ سالگی یعنی سال ۱۳۶۶ وارد سپاه پاسداران شد؛ یعنی یک سال پیش از پایان جنگ. در سابقه‌ای از محمد که لااقل در رسانه‌ها آمده، نشانی از سابقه خاصی در زمان دفاع مقدس نیست. با اینکه او زمان پیوستنش به سپاه ۱۹ سال داشته و پس از آن جنگ هنوز یکسال ادامه داشت سابقه‌ای از او در جنگ لااقل در رسانه‌ها پیدا نمی‌شود.
او تحصیل‌کرده‌ی مهندسی عمران است و سال ۱۳۸۸ در مقطع دکترای عمران گرایش راه و ترابری از دانشگاه تربیت مدرس فارغ‌التحصیل شد. او از یک سال بعدش یعنی از سال ۱۳۸۹ تاکنون عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین(ع) (دانشگاه زیرمجموعه سپاه پاسداران) است.
معارفه فرمانده قرارگاه سپاه بدون لباس سپاه
محمد تا مدت‌ها پس از فرماندهی قرارگاه خاتم لباس سپاه نمی‌پوشید و حتی بر خلاف سنت فرماندهان پیشین قرارگاه خاتم، حتی در مراسم معارفه‌اش نیز با لباس شخصی حاضر شد. او مهرماه ۹۹ در جریان یک سخنرانی با لباس سپاه حضور یافت که برخی را به این نتیجه رساند که این اقدامش، نشانه حضور نیافتن به عنوان نامزد ریاست جمهوری است؛ اما حالا ۶ ماه بعد از آن، این گروه باید در تحلیل‌های خود تجدیدنظر کنند.
اوایل بهمن ماه ۹۹، خبر دیدار محمد با احمد خاتمی عضو شورای نگهبان رسانه‌ای شد که بسیاری آن را دیداری انتخاباتی ارزیابی کردند؛ اما این حدس و گمان‌ها با تکذیبیه قرارگاه خاتم و همچنین شورای نگهبان روبرو شد و آن را در راستای ارائه گزارش عملکرد قرارگاه عنوان کردند.
برکناری یا استعفا؟
بالاترین مقامی که محمد در سپاه داشته فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا بوده که آن هم هفته گذشته از آن کنار گذاشته شد یا استعفا داد. هنوز در این مورد ابهام وجود دارد. در خبری که روابط عمومی سپاه پاسداران منتشر کرد، نشانی از پذیرفتن استعفا از سوی فرماندهی کل سپاه نیست.
در متن منتشر شده تنها آمده که «با حکم فرمانده کل سپاه سردار سرتیپ دوم پاسدار سید حسین هوشی سادات به سمت فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) سپاه منصوب شد» و سعید محمد به عنوان مشاور فرمانده کل سپاه منصوب شد.
ساعتی بعد وبسایت قرارگاه خاتم متن نامه سعید محمد خطاب به فرمانده کل سپاه را منتشر کرد که در آن از سمتش استعفا داده است و تقریبا کاندیداتوری در انتخابات ۱۴۰۰ را تایید کرده است. او در این نامه آورده که «از آنجا که احتمال دارد به دلیل حضور اینجانب در فضای انتخاباتی شائبه‌هایی متوجه نهاد مقدس سپاه شود در راستای صیانت از سپاه و قرارگاه انقلابی- جهادی خاتم‌الانبیاء، از سمت خود استعفاء می‌دهم».
اما با این حال وبسایت «فردا نیوز» از سایت‌های نزدیک به باقر قالیباف، از تیتر «سعید محمد برکنار شد» استفاده کرده است. طیف هوادار قالیباف گویا محمد را رقیب احتمالی برای قالیباف در جریان اصولگرایی می‌دانند؛ چرا که فارغ از صحت یا عدم صحت برکناری محمد، اصرار بر «برکنار شدن» او، نشان از تلاش برای اعتبارزدایی از سعید محمد بین حامیان جریان محافظه‌کار توسط طیف نزدیک به قالیباف دارد.
با این حال سردار شکارچی، سخنگوی ستاد کل نیروهای مسلح، در حاشیه یک مراسم درباره علت جدایی سعید محمد از قرارگاه گفته که «این رفت و آمدها امری معمول است و دلیل خاصی ندارد». او همچنین پاسخ سوالی درباره احتمال نامزدی سعید محمد را به خود محمد حواله داده است.
سعید محمد که ۵۲ سال سن دارد، چند روز بعد از کنار رفتن از قرارگاه خاتم رسما اعلام کاندیداتوری کرد.
سپاهیِ نسل دومی
او از مهر ۹۷ فرمانده قرارگاه خاتم و جایگزین سردار عبادالله عبداللهی شد. سردار جوانی که از او به عنوان نیروی نسل دوم سپاه یاد می‌شود. محمد پیش از قرارگاه خاتم، مدیریت برخی شرکت‌های اقماری سپاه در زمینه اقتصادی را بر عهده داشت. از جمله مدیرعاملی «سپاسد» از زیر مجموعه‌های قرارگاه خاتم؛ از سال ۸۶ تا ۹۳. این مجموعه سال ۱۳۷۱ همزمان با دوره نخست ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی تاسیس شد و در کارنامه‌اش احداث سد کرخه و سد گتوند علیا را دارد. مجموعه «سپاسد»پروژه‌های عمرانی زیادی را در کشور دست دارد یا آنها را انجام داده است؛ از جمله متروی شهر جدید پرند، متروی هشتگرد و خط ۷ متروی تهران.
سازنده اطلس‌مال
محمد پس از مدیرعاملی سپاسد، به هولدینگ ایرانیان اطلس رفت و مدیرعامل شرکت باغ فردوس ایرانیان شد؛ از زیرمجموعه‌های این هولدینگ. شرکتی که یکی از پروژه‌هایش سر و صدای زیادی به پا کرد: پروژه «اطلس مال» واقع در نیاوران تهران. این پروژه به لحاظ مکانی در یکی از گران‌قیمت‌ترین محله‌های شمال تهران قرار دارد؛ به لحاظ موقعیتی ضلع جنوبی پارک نیاوران است و چسبیده به مرکز پژوهش‌های مجلس.
سال ۹۵ هنگام اجرای پروژه خبرهایی مبنی بر ایجاد ترک در دیوارهای کاخ صاحبقرانیه منتشر شد که محمد به این خبرها واکنش داد. او ارتباط ترک برداشتن آن دیوارها با پروژه اطلس‌مال را رد کرد و گفت که «کاخ صاحبقرانیه حدود ۴۰۰ متر از پروژه اطلس مال فاصله داشته و به لحاظ ارتفاع نیز حدود ۴۰ متر بالاتر از پروژه اطلس مال واقع شده است، لذا بازگشت آب ناشی از برخورد با اطلس مال غیرممکن و محال است».
همان زمان خبرهای دیگری مبنی بر «به هم خوردن قنات و آب‌های زیرسطحی» هنگام اجرای پروژه اطلس‌مال منتشر شد که باز هم محمد آنها را رد کرد. او در پاسخ به انتقادات از نمای شیشه‌ای این پروژه نیز گفت که «انتقاداتی وجود دارد مبنی بر نمای شیشه‌ای این پروژه اما باید بگویم که نمای این پروژه بر اساس مجوزات شهرداری تهران بوده است». همچنین زمین این پروژه در سال ۱۳۹۰ از سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران خریداری شده است. باقر قالیباف از سال ۸۴ تا ۹۶ شهردار تهران بوده است.
سال ۹۷ و پس از اینکه قالیباف از شهرداری رفت، پورسیدآقایی معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک وقت شهرداری تهران اعلام کرد که «ارائه مجوز ساخت به مجتمع تجاری «اطلس مال» در پاسداران و فرو رفتن پایه‌های این ساختمان در عمق زمینی که باید تونل مترو در آن ساخته می‌شد، امتداد خط ۳ مترو به سمت نیاوران را کور کرده و تاکنون مسیر جایگزینی برای آن پیدا نشده است». اما مقام هم‌رده سابق پورسیدآقایی گفت که امکان تغییر مسیر میسر است.
ایرانیان اطلس، علاقه‌مند به مال‌سازی
سعید محمد اردیبهشت ۹۶ و چند روز پیش از انتخابات ریاست جمهوری، به عنوان مدیرعامل گروه شرکت‌های ایرانیان اطلس انتخاب شد. این هولدینگ به «مال»سازی‌هایش معروف است و می‌توان به این هولدینگ لقب «سلطان مال» داد.
این هولدینگ ۷ زیرمجموعه و شرکت اقماری دارد:
۱. شرکت «مهندسین مشاور توسعه راه‌آهن ایران (مترا)» همانگونه که از نام شرکت پیداست حوزه فعالیت آن به توسعه ریل و راه‌آهن مربوط می‌شود.
۲. شرکت «عمران اطلس ایرانیان» که در زمینه ساختمان‌سازی با کابری مسکونی، تجاری، کلینیکی و اداری فعایت دارد. از جمله پروژه‌های در دست اجرا یا انجام شده‌ی این شرکت عبارتند از: «مرکز خرید اطلس(شهرستان بم)، مرکز کلینیکی-تجاری اطلس کلینیک(کرمان)، اطلس نمک‌آبرود (آپارتمان)، مرکز خرید اطلس (یاسوج)، مرکز خرید اطلس (تهران-گاندی) و مجتمع رفاهی-آموزشی باغ جهان (تهران)».
۳. شرکت «ایران اطلس کیش» که در زمینه فروش و بهره‌برداری مجتمع‌های تجاری، اداری و مسکونی فعالیت دارد.
۴. شرکت «ستاره اطلس پارس» که در حال ساخت پروژه «اطلس پلازا» است؛ واقع در تپه‌های عباس‌آباد تهران با ۷۵ هزار متر مربع زمین که شامل واحدهای تجاری، اداری و اقامتی می‌شود. به نوشته وبسایت هولدینگ اطلس ایرانیان تنها مجوز تجاری در تپه‌های عباس‌آباد از آنِ این پروژه است که توسط شهرداری اعطا شده است.
۵. شرکت «ستاره آرمان توس» که هتل «فاخر آرمان»در حوالی حرم امام رضا(ع) در مشهد را ساخته است که شامل واحدهای اقامتی، مسکونی و تجاری می‌شود.
۶. شرکت «باغ فردوس ایرانیان» که پروژه معروف اطلس‌مال را اجرا کرده است.
۷. شرکت «پردیس اطلس پارس» که کارگزار بهره‌برداری از «مرکز خرید اطلس تبریز» است.
از دیگر پروژه‌های این هولدینگ می‌توان به برج مسکونی «اطلس کیش» و ساختمان مسکونی اطلس فرمانیه اشاره کرد. پروژه‌های اجرا شده یا در حال اجرای این هولدینگ نشان می‌دهد که سطح پروژه‌ها بالاتر از سطح متوسط جامعه بوده و می‌توان آنها را تجملاتی و لوکس خواند.
فرماندهی قرارگاه خاتم همراه با هیات مدیره ایرانیان اطلس
محمد، تیر ماه ۹۸ یعنی حدود ۹ ماه پس از فرماندهی قرارگاه خاتم از عضویت در هیات مدیره گروه ایرانیان اطلس کنار گذاشته شده بود. او به نمایندگی از شرکت فن‌اوران اطلاعات انصار در این هیات مدیره فعالیت داشت.
پرونده هولدینگ یاس زیربغل محمد
سعید محمد، سال ۹۶ و همزمان با مدیریت هولدینگ اطلس ایرانیان، به عضویت هیات مدیره شرکت گروه توسعه اقتصادی یاس یا همان «هولدینگ یاس» درآمد؛ هولدینگی که با بازداشت «عیسی شریفی» قائم مقام باقر قالیباف در شهرداری تهران نامش به گوش رسید. گروه توسعه اقتصادی یاس خرداد ماه ۱۳۹۴ رسما آگهی تاسیس خود را در روزنامه رسمی منتشر کرد. سرمایه ابتدایی و اعلامی این گروه در آگهی تاسیس، ۲۰ میلیارد تومان ذکر شده است.
در آگهی روزنامه رسمی به تاریخ ۱۵ تیر ۱۳۹۶، بنا بر تصمیمات مجمع عمومی سالانه شرکت، «سعید محمد» به نمایندگی از شرکت «امید سلامت شفا» به مدت دو سال عضو هیات مدیره این هولدینگ شد. اما عضویت سعید محمد در هیات مدیره هولدینگ یاس دوام زیادی نداشت و ۵ ماه بعد، در مجمع عمومی فوق‌العاده این شرکت تصمیم به انحلال آن گرفته شد و سعید محمد این بار در جایگاه یکی از مدیران تصفیه شرکت و مدیر اجرایی تصفیه گروه توسعه اقتصادی یاس نشست. البته او ماه‌ها بعد جای خود را به فرد دیگری داد.
محسن هاشمی‌رفسنجانی رییس شورای شهر تهران شهریور ۹۷ در گفت‌وگویی با «ایسنا» به شرح ماجرای هولدینگ یاس و قائم‌مقام قالیباف پرداخت. او در این مصاحبه گفته «بحثی در مورد فساد در شهرداری مطرح شد که منجر به دستگیری قائم مقام شهردار اسبق شد که بحث بین شهرداری و هولدینگ یاس که یکی از کارگزاری‌های وابسته به برخی نهادهاست، بود».
به گفته هاشمی «این پرونده بنا به دستور مقام معظم رهبری از سوی سرلشگر باقری رئیس ستاد کل در حال پیگیری است» و «گروهی در نیروهای مسلح و دادسرای نظامی قوه قضائیه مشغول بررسی ابعاد این پرونده هستند».
هاشمی گفته «موضوع فساد به یک قراردادی فیمابین شهرداری و یاس بر می‌گردد که مربوط به ۱۰ هزار میلیارد تومان تبادلات مالی بود که باید به انواع مختلف در اقتصاد شهری فعال می‌شده است».
گرچه سعید محمد تاکنون در رسانه‌ها حرفی درباره پرونده هولدینگ یاس نزده، ولی با توجه به اینکه او مدیر اجرایی هیات تصفیه این هولدینگ بوده، احتمالا نکات و حرف‌های زیادی درباره این پرونده داشته باشد. چند روز پیش از خداحافظی محمد با قرارگاه خاتم، یک کانال تلگرامی منصوب به محافظه‌کاران تندرو، مدعی شد که محمد مستنداتی از پرونده یاس را برای شورای نگهبان ارسال کرده. این کانال همچنین نوشت که محمد کارشناس فنی این پرونده بوده که با توجه توجه به سمت او در هیات تصفیه و پیش از آن در هیات مدیره هولدینگ، دور از ذهنی به نظر نمی‌رسد. قاعدتا او اشراف زیادی بر پرونده یاس دارد.
با کنار هم چیدن نقش‌های سعید محمد شاید حالا بتوان درک کرد که چرا برخی سایت‌های نزدیک به قالیباف بر «برکنار شدن» سعید محمد اصرار دارند.
استعفا از قرارگاه ولی مشاور فرمانده کل
به هرحال این سردار ۵۲ ساله با وجود اینکه از جمله‌ی سردارانی است که در طول جنگ ۸ ساله عراق با ایران سابقه فرماندهی ندارند، با حدود ۲ سال و نیم فرماندهی بر قرارگاه خاتم توانسته بخشی از حمایت‌های محافظه‌کاران را جلب خود کند؛ البته تحرکات رسانه‌ای بیش از حد معمول او در چند ماه اخیر و همچنین موضع‌گیری‌های او در مدت اخیر نشان‌دهنده این است که تصمیم او مبنی بر کاندیداتوری حاصل چند روز و چند هفته‌ی اخیر نبوده است. هرچند محمد به گفته خودش برای مصون ماندن سپاه از «شائبه‌های انتخاباتی»از فرماندهی قرارگاه خاتم استعفا داده اما او همچنان عضو سپاه پاسداران بوده و پس از استعفا، حکم مشاورت فرمانده کل سپاه را دریافت کرده است.
