پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - Thursday 28 March 2024
ايران امروز
iran-emrooz.net | Sun, 29.11.2020, 0:16

شلاق بر تن کارگر یا تازیانۀ بیم بر روان جامعه؟ / محمدحسین شمسایی

در خبرها آمده است کارگری را برای شرکت در تظاهرات اعتراضی ‏روز جهانی کار، و توهین به وزیر کار (در دست گرفتن برگه‌ای ‏که بر آن نوشته: «مرگ بر وزیر کار»)، در دادگاه بدوی به ۷۴ ‏ضربه شلاق محکوم کردند و هنگامی که او برای پیگیری وضعیت ‏درخواست تجدیدنظر بر این حکم به دادسرا رفت، حکم دادگاه ‏بدوی را بدون اعلام قبلی و بدون تأیید در بارۀ او اجرا ‏کردند.‏

در این باره شایسته است گفته شود:‏
یکم ما در جهانی زندگی می‌کنیم که همه یا بیشتر رفتار و ‏فرهنگ کهن را پشت سر گذاشته و برای همۀ کارهای خود بر پایۀ ‏فرهنگ و دانش امروزی قانون‌گذاری می‌کند. با این همه، پایۀ ‏قانون‌گذاری در کشور ما، فقه است. فقه، برآمده از جامعۀ ‏سادۀ پیشامدرن شبه‌جزیرۀ عربستان است و نمی‌تواند فرهنگ ‏ملت‌های دیگر را در بر بگیرد؛ از این رو، شایستگی آن را ‏ندارد که زمینه و پایۀ قانون‌گذاری باشد.‏

دوم مجازات مجرم برای بازداشتن او از جرم است. مجازات در ‏هر جامعه‌ای و در هر دورانی، به فراخور تعریف انسان و تعریف ‏جرم دگرگون می‌شود. شلاق زدن بر مجرمان، از قوانین فرهنگ‌های ‏کهن جاهلی است و امروزه برای هر جرمی، مجازاتی به فراخور ‏فرهنگ روز، نوشته می‌شود؛ قانونی که بازدارنده از جرم باشد ‏و با تعریف نوین از انسان و جرم سازگار باشد.‏

سوم بسیاری از مجازات‌های یادشده در فقه، مربوط به جهان و ‏زمانی است که انسان بر پایۀ جنسیت، نژاد، طبقه و دین ‏دسته‌بندی و تعریف می‌شد و در آن سرمشق (پارادایم)، ‏برده‌داری، مردسالاری، جنگ دینی و رفتارهایی مانند آن ‏پذیرفته و رسمی بود، ولی در جهان امروز، این رفتارها از ‏رسمیت افتاده و برخی از آنها جرم به شمار می‌روند. هرچه ‏بیشتر به گذشته برگردیم، مجازات‌ها تندتر و خشن‌تر بوده‌اند و ‏بشر هر چه جهان و بشر به پیش آمده، برای گِرِه‌های اجتماعی ‏راهکارهایی خردمندانه‌تر برگزیده است؛ از این رو، مجارات‌ها ‏نرم‌تر و کارآمدتر شده‌اند تا به جای زخمی کردن تن آدمی، ‏اندیشه و رفتارش را بر درستکاری و پرهیز از جرم ‏برانگیزاند. در این جهان، انسان، شهروند است. شهروند، حقوق ‏و مسئولیت‌هایی برابر و همسنگ دارد: شهروند، حق تعیین ‏سرنوشت و حق دفاع از جان و حقوق مالی و اجتماعی و مدنی خود ‏را دارد.‏

چهارم در بسیاری از همین احکام کیفری ایران، برای ‏جلوگیری از تندی و تیزی مجازات‌های تعیین‌شده، مجازات ‏جایگزین گذاشته‌اند؛ مانند آنکه جریمۀ نقدی را جایگزین شلاق ‏و زندان کرده‌اند.‏

بر تن کارگر ۷۴ ضربه شلاق زده‌اند!‏

این حکم و این رفتار نشان می‌دهد با آنکه جهان، نو و دگرگون ‏شده، جامعه و حکومت در ایران واپس رفته‌اند و هنوز به جهان ‏نوین راه نیافته‌اند.‏

افزون بر این، پاسخ به این پرسش، بیشتر ما را به حقیقت ‏داستان رهنمون می‌شود: ‏
جرم‌های اجتماعی بزرگ‌تر و بیشتری در این کشور رخ می‌دهد: ‏جرم‌های اقتصادی، سیاسی، حقوقی و ده‌ها جرم دیگر. برخی از ‏این جرم‌ها نیز کشف شده‌اند و برای آنها در محاکم قانونی ‏پروند تشکیل شده و یا در مرحلۀ بررسی هستند، ولی سال‌هاست ‏کسی به سراغ آنها نمی‌رود! در میان این همه مسئله و مشکل و ‏پرونده، رسیدگی به پروندۀ یک کارگر معترض که اگر مجرم هم ‏باشد چه اولویت و ضرورتی داشت؟

پاسخ به این پرسش در گزاره‌های زیر روشن می‌شود:‏
‏۱ـ با آنکه از نگرش اقتصادی، تولید، بنیاد اقتصاد است و ‏حکومت اسلامی نیز اکنون گرفتار بحران اقتصادی است، و از سوی ‏دیگر، چرخ تولید به دست کارگران می‌چرخد، ولی چون منافع و ‏مصالح ملت برای حکومت ارزشی ندارد، افزایش تولید تنها در ‏راستای حفظ منافع قدرت معنا پیدا می‌کند و حفظ حقوق و ‏جایگاه کارگر، شعاری بیش نیست.‏

‏۲ـ حکومت اسلامی ایران در بحران مشروعیت به‌سر می‌برد و شکاف ‏میان مردم و حکومت از دو دهه پیش تاکنون بیش از اندازه ‏بزرگ شده است. طی این دو دهه، کارگران بیش از هر صنف دیگر ‏با برپایی تظاهرات، حقوق خود را درخواست کرده‌اند. تظاهرات ‏کارگری، هرچند به اهدافش نرسیده، ولی زمینه‌ای فراهم کرده ‏است که گروه‌های دیگر اجتماعی را نیز به صحنۀ تظاهرات ‏اجتماعی کشانده است. فراگیری نارضایتی اجتماعی، بیشتر به ‏بحران مشروعیت حکومت دامن زده است؛ از این رو، حتی از ‏خیزش‌های صنفی به خیزش سیاسی تعبیر و با آن به تندی و سختی ‏برخورد می‌شود. شلاق بر تن یک کارگر، نه تنها مجازات یک ‏کارگر مجرم، بلکه تازیانه‌ای بر روان دیگر کارگران و اصناف ‏و طبقات اجتماعی است تا صداها در نطفه خفه شوند.‏

هفتم آذر ۱۳۹۹‏




 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024