نشست پرتنش پیمان آتلانتیک شمالی به پایان رسید

ناتو علیه چین

جهان صنعت
نشست سراسر تنش و طعنه و پر فراز و نشیب ناتو در سالگرد هفتاد سالگی‌اش در لندن با بیانیه‌ای همسو با این تنش‌ها پایان یافت. در این بیانیه برای نخستین بار، چین به‌عنوان یک تهدید قلمداد شده است چراکه نفوذ روزافزون چین در زمینه فناوری و نظامی چالشی جدی برای جهان به شمار می‌رود. نزاع پنهان ناتو با چین حال به طور آشکارا در قالب یک بیانیه خودنمایی می‌کند. هفتادمین اجلاس سالانه ناتو با کنفرانس‌های مطبوعاتی رهبران که با جدال‌های لفظی و اتهام علیه یکدیگر همراه بود، سرانجام به پایان رسید.
از طرفی پس از نمایان شدن شکاف بین ترکیه، فرانسه و آمریکا، لزوم اصلاح و تجدیدنظر در این سازمان بیش از پیش ضرورت یافته چراکه ناتو حال با بحران هویتی بی‌سابقه روبه‌رو است. مدتی است که در جمع رهبران ناتو کسی حرف از صدور دموکراسی یا لزوم نظام‌سازی برای کشورهای مصیبت‌زده به میان نمی‌آورد. حضور ناتو در افغانستان به کمترین میزان خود در دو دهه اخیر رسیده است، بدون اینکه روزنه‌ای از پایان جنگ دیده شود. مشروعیت و هویت ناتو یک‌بار دیگر در کانون بحث‌های بسیار است.
ناتو همانقدر که منتقدان جدی دارد، مدافعان سرسخت هم دارد. در جهان کنونی، سطح هشدارها و تنش‌ها به اندازه‌ای بالاست که بسیاری چشم پوشیدن غرب، از سازمانی مثل ناتو را دیوانگی محض می‌دانند.
تهدیدهای روزافزون در فضای سایبری، قدرت گرفتن روسیه تحت رهبری ولادیمیر پوتین، زخم‌های باز افراط‌گرایی در جای جای خاورمیانه و تنش‌ها با قدرت‌های نوظهور در شرق آسیا از جمله آنهاست.
اما فهرست بلند ماموریت‌هایی که اجرای آن فقط از عهده یک نهاد چندملیتی بر‌می‌آید، برای جان به در بردن ناتو کافی نیست. رهبران سیاسی و ژنرال‌های عالیرتبه ناتو می‌دانند که یک‌بار دیگر باید جایگاه ناتو بازتعریف شود.

چین، تهدید جدی ناتو
پیمان آتلانتیک‌شمالی برای نخستین‌بار به طور مشخص در قبال چین موضع‌گیری کرده و این کشور را یک تهدید دانسته است. در این بیانیه آمده است که نفوذ روزافزون چین فرصت‌هایی را به وجود آورده، اما در عین حال چالش‌هایی را نیز به همراه دارد.
نگرانی مستقیم ناتو در مورد چین مربوط به نیروهای دریایی این کشور است که در دریای بالتیک، دریای مدیترانه و شمال‌غربی اغلب در همکاری با روسیه فعالیت می‌کنند. نیروهای زمینی چین نیز به طور برجسته در مانورهای نظامی در روسیه شرکت کرده‌اند و این روند همواره حتی در مواقعی چون بحران گرجستان و اوکراین وجود داشته است.
رزمایش مشترک اخیر چین و روسیه از قدرت هوایی با بمب‌افکن‌های استراتژیک در اطراف شبه‌جزیره کره سیگنال واضح می‌فرستد که: مسکو و پکن نه‌تنها متحدان دیپلماتیک بلکه شرکای عملیاتی نیز هستند.
همین موضوع موجب شده تا استولتنبرگ دبیرکل ناتو بارها بر لزوم ارزیابی پیامدهای قدرت در حال رشد چین به ویژه افزایش حضور و فعالیت این کشور در منطقه آتلانتیک‌شمالی هشدار دهد.
بزرگ‌ترین نگرانی کشورهای اروپایی عضو ناتو این است که در دنیای رقابت بین ایالات متحده و چین متضرر شود چنان‌که تصمیمات ترامپ برای مقابله تمام‌عیار تجاری و اقتصادی با پکن بر بازار چین و منطقه جنوب‌شرق آسیا که یکی از بهترین بازارهای اروپا به حساب می‌آید تاثیر گذاشته است.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، در این رابطه تاکید کرد، بحث بر سر آن نیست که چین یک دشمن جدید خوانده شود. او اضافه کرد: چین از لحاظ بودجه نظامی در رتبه دوم جهان قرار دارد. این به معنای ظرفیت‌های نظامی رو به رشد است، از جمله موشک‌هایی مدرن که می‌توانند اروپا یا آمریکا را هدف قرار دهند.
به گفته استولتنبرگ ناتو قصد ندارد در آینده در دریای چین حضوری نظامی نشان دهد؛ جایی که درگیری‌های منطقه‌ای میان چین و کشورهای همسایه آن وجود دارد. او در ادامه گفت: اما چین مانند روسیه دامنه نفوذ خود در قطب‌ شمال و در آفریقا را گسترش داده و در اروپا نیز سخت مشغول سرمایه‌گذاری است.
گسترش نسل پنجم شبکه تلفن همراه (G5) از جمله مواردی است که نگرانی پیمان آتلانتیک‌شمالی را برانگیخته است. در این زمینه شرکت چینی هوآوی از پیشگامان محسوب می‌شود. ناتو نگران است که حکومت چین از طریق نظارت و کنترل ساختارها مکالمات اعضای ناتو را شنود کند. ایالات متحده آمریکا بر این باور است که محصولات شرکت چینی هوآوی از ایمنی لازم برخوردار نیستند و این شرکت در صورت لزوم ناگزیر است داده‌های خود را در اختیار چین قرار دهد. در متن بیانیه پایانی پیمان آتلانتیک‌شمالی بر این ضرورت تاکید شده که ناتو باید بتواند به سیستم‌های مطمئن و مقاوم تکیه کند. البته ناتو در نهایت نمی‌تواند کشورهای عضو را به چشم‌پوشی از این محصولات وادارد. کشورهایی چون آلمان و بریتانیا به روشنی گفته بودند که در ارتباط با این انتقاد اساسی با آمریکا هم‌نظر نیستند.

موفق‌ترین پیمان نظامی
پیمان آتلانتیک‌شمالی که امسال هفتادمین سالگرد تولدش را جشن می‌گیرد بخشی از بیانیه پایانی را نیز به دستاوردهای خود اختصاص داده و ناتو را قوی‌ترین و موفق‌ترین پیمان نظامی تاریخ خوانده است. البته اظهارات اخیر امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، درباره مرگ مغزی ناتو تنش‌هایی به همراه داشت و پس‌لرزه‌های آن در این اجلاس نیز محسوس بود. دونالد ترامپ در اجلاس سران ناتو دست به توبیخ ماکرون زده و سخنان همتای فرانسوی خود را توهین‌آمیز، خطرناک و نامحترمانه دانست. به باور ترامپ هیچ کشوری به اندازه فرانسه به ناتو نیازمند نیست.
درخور توجه آنکه ترامپ خود در گذشته ناتو را بی‌مصرف خوانده و تهدید کرده بود که آمریکا از این پیمان خارج می‌شود. ماکرون با وجود این، بار دیگر بر انتقاد خود تاکید کرد و گفت: اظهارات من باعث بروز واکنش‌هایی شد، اما من همچنان به گفته‌ خودم پایبند هستم.
ماکرون بار دیگر ترکیه را به خاطر عملیات این کشور علیه کردها در شمال سوریه مورد انتقاد قرار داد؛ کردهایی که به گفته او پیش از آن در کنار شریک‌های غربی علیه داعش جنگیده بودند. رییس‌جمهوری فرانسه تصریح کرد که این مشکلی استراتژیکی است. در این میان ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، کوشیده که اختلافات را کوچک‌تر جلوه دهد، اگر چه در عین حال اذعان داشته که ناتو باید خود را تغییر دهد.

تسلیم در برابر باج‌خواهی ترامپ
در پی تهدیدات و انتقادات پیاپی رییس‌جمهور آمریکا از اعضای ناتو به‌خاطر عدم پرداخت پول کافی برای تامین هزینه‌ نیروهای این اتحاد نظامی، سران ناتو مجموعا ۴۰۰ میلیارد دلار به سهم پرداختی خود در پنج سال آینده اضافه می‌کنند. برخی سران ناتو قصد دارند با پرداخت میلیون‌ها دلار هزینه سالانه بیشتر، از حملات و تهدیدهای لفظی دونالد ترامپ در امان بمانند.
همچنین بریتانیا ۶ فروند ناو جنگی، دو اسکادران جنگنده و چندهزار سرباز در اختیار ناتو قرار دهد تا بخشی از خواسته‌های ترامپ در این زمینه برآورده شود. تمامی ۲۹ کشور عضو پیمان ناتو باید سهم خود از تامین هزینه‌ نیروهای این اتحاد نظامی را به دو
درصد از تولید ناخالص داخلی خود برسانند. در حال حاضر آمریکا ۴/۳ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را جهت تامین هزینه‌های ناتو خرج می‌کند. این در حالی است که بیش از ۲۰ کشور عضو این پیمان کمتر از دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به این پیمان اختصاص می‌دهند.
دولت آمریکا علاوه بر کشورهای عضو ناتو، سایر متحدان نظامی خود را نیز وادار کرده هزینه‌های بیشتری برای تامین امنیت‌شان پرداخت کنند. ژاپن دوشنبه گذشته اعلام کرد جزیره‌ای غیرمسکونی به ارزش ۱۴۶ میلیون دلار را برای برگزاری رزمایش‌های ارتش آمریکا خریداری می‌کند.

نشست متشنج ترامپ و ماکرون
از طرفی به گزارش رویترز، رییس‌جمهور آمریکا و همتای فرانسوی او نشستی پر تنش در حاشیه اجلاس سران ناتو در انگلیس داشتند به نحوی که ترامپ در مقطعی از این نشست به امانوئل ماکرون به طعنه هشدار داد، می‌تواند اگر او دلش می‌خواهد تعدادی از شبه‌نظامیان داعش را به کشور او بفرستد.
گزارش شد که دونالد ترامپ در زمان این نشست با امانوئل ماکرون که به طور زنده از شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شد در حالی که لبخندی به لب داشت خطاب به رییس‌جمهور فرانسه گفت: آیا شما دوست دارید تعدادی از شبه‌نظامیان درست‌وحسابی داعشی را داشته باشید؟ شما می‌توانید هر کدام از آنها را که می‌خواهید داشته باشید و من می‌توانم آنها را به شما بدهم.
با این حال رییس‌جمهور فرانسه که به وضوح از این صحبت ترامپ آزرده‌خاطر شده بود پاسخ داد: باید جدی باشیم. او در ادامه این صحبت‌هایش استدلال کرد: تعداد شبه‌نظامیان خارجی اروپایی داعش چندان زیاد نیستند و اینکه صرفا به جای کلیت مساله، روی این موضوع جزیی متمرکز شویم مفید نخواهد بود. ماکرون در ادامه با گفتن اینکه اکثر شبه‌نظامیان داعش از کشورهای سوریه و عراق آمده‌اند، در عین حال صحبت ترامپ مبنی بر شکست خوردن این گروه تروریستی را زیر سوال برد. ماکرون گفت: این درست است که شما شاهد شبه‌نظامیانی اهل اروپا در این گروه بوده‌اید اما این تنها یک اقلیت کوچک است و فکر می‌کنم اولویت اول با توجه به اینکه کار داعش پایان نیافته خلاصی پیدا کردن از داعش و گروه‌های تروریستی است. این اولویت شماره یک ما بوده و هنوز عملی نشده است. در دیدار حدوداً ۴۰ دقیقه‌ای این دو رهبر در حاشیه اجلاس ناتو، موارد اختلاف میان آنها به صورت علنی بروز پیدا کرد. چند ساعت قبل از این دیدار نیز ترامپ اظهارات ماکرون در انتقاد از ناتو را توهین‌آمیز خوانده بود.

ماکرون: ترکیه تکلیفش را با داعش مشخص کند
از جمله موارد اختلاف بین این دو نفر مربوط به ترکیه بود. ترامپ در این نشست بر داشتن روابط خوب با رجب طیب اردوغان تاکید کرد در حالی که ماکرون پیش از آن بر وجود اختلاف میان ترکیه و مابقی اعضای ائتلاف ناتو بر سر تعریف تروریسم و گروه‌های تروریستی صحبت کرده بود. ترامپ زمانی که با سوالی درباره جایگاه ترکیه در ناتو مواجه شد، گفت: من تنها می‌توانم بگویم که روابط بسیار خوبی با ترکیه و اردوغان داریم. امانوئل ماکرون، ترکیه را متهم به همکاری با نایب‌های داعش کرده و گفت: مواضع مبهم آنکارا در قبال این گروه تروریستی به زیان همپیمانان ناتو که در سوریه با داعش می‌جنگند بوده است.
ماکرون در صحبت‌هایش در کنار ترامپ مستقیما ترکیه را با شبه‌نظامیان داعش مرتبط دانسته و خاطرنشان کرد: امروز دشمن مشترک ما گروه‌های تروریستی هستند اما متاسفانه باید بگویم ما هنگام نشستن پشت یک میز تعریف یکسانی از تروریسم نداریم. هنگامی که به ترکیه نگاه می‌کنم می‌بینم آنها به کسانی که شانه به شانه ما با داعش در جنگ هستند حمله کرده و گاهی با نایب‌های داعش همکاری می‌کنند.
او در ادامه حرف‌هایش تاکید کرد: فکر می‌کنم هر گونه ابهام ترکیه در رویکردش نسبت به این گروه‌ها به زیان هر فرد حاضر در وضعیت میدانی است. اولویت شماره یک ما این نیست که با این گروه‌ها مبهم رفتار کنیم و به همان دلیل ما شروع به بحث درباره روابطمان با ترکیه کرده‌ایم. در عین حال ماکرون گفت: ما همکاری خود را با ترکیه از دست داده‌ایم.
رییس‌جمهور فرانسه خواستار شفافیت این مساله شد که چرا آنکارا در عین عضویتش در ائتلاف ناتو و همچنین مخالفت شدید این سازمان، به سراغ خرید سامانه‌های دفاع موشکی اس- ۴۰۰ روسیه می‌رود. ماکرون همچنین گفت ترکیه به دنبال این است که اگر دیگر اعضای ائتلاف ناتو با دیدگاه این کشور درباره گروه‌های تروریستی موافق نباشند اجلاس ناتو را به جنجال بکشاند.

ترامپ: ریاض هزینه اعزام نظامیان آمریکایی را می‌دهد
رییس‌جمهور آمریکا در دیدار با دبیرکل ناتو اعلام کرد در اقدامی بی‌سابقه عربستان هزینه‌های اعزام نظامیان جدید به این کشور پس از حمله آرامکو را به طور کامل پرداخت می‌کند. او همچنین درباره نفت سوریه گفت: نفت سوریه اکنون در کنترل ماست و می‌توانیم هر کاری بخواهیم با آن انجام دهیم.
دونالد ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی با ینس استولتنبرگ در حاشیه نشست‌های این ائتلاف نظامی در لندن اظهار کرد: عربستان هزینه‌ اعزام نظامیان جدید آمریکا به عربستان پس از حمله آرامکو را کامل پرداخت می‌کند و این اقدام در نوع خود بی‌سابقه است. ترامپ گفت: آمریکا مجبور به پرداخت مبالغ زیادی برای حمایت از بسیاری از کشورهاست که برخی از آنها متمول هستند و این عادلانه نیست.
ترامپ با افشای اینکه با شش کشور از جمله عربستان درباره این مساله گفت‌وگو کرده گفت: نیروهای نظامی جدیدی را به عربستان منتقل و برای این کار میلیاردها دلار هزینه‌کردیم. رییس‌جمهور آمریکا خطاب به خبرنگاران گفت: هرگز چیزی مشابه این را نشنیده‌اید. در زندگی‌تان نشنیده‌اید که ما نیروهای نظامی‌مان را به کشور دیگری منتقل کنیم و برای این کار هزینه‌ای نکنیم.
او اضافه کرد: مردم از ما (آمریکا) استفاده می‌کنند، جهان از ما استفاده می‌کند، اما ما روابط خوبی با عربستان داریم، این کشور به کمک نیاز دارد چون هدف حمله قرار گرفت و همانگونه که دیدید گروهی از نیروهایمان را به این کشور اعزام کردیم و آنها میلیاردها دلار به ما پرداخت می‌کنند و از این مساله خوشحال و راضی هستند.
ترامپ در ادامه گفت: نکته اینجاست که تا وقتی من به قدرت برسم، هیچ کس درخواست چنین چیزی را نداده بود. نه اوباما، نه بوش و نه کلینتون(روسای جمهور اسبق آمریکا) هیچ کدام چنین کاری نکردند، اما من این خواسته را مطرح کردم و آنها در حال حاضر هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند آنها میلیاردها دلار به ما پرداخت می‌کنند که اکنون در بانک‌هاست. آنها واقعا از این کار راضی هستند اما این درست نیست که ما هیچ وقت رییس‌جمهوری نداشتیم که چنین چیزی درخواست کرده باشد.

نفت سوریه در دست ماست
رییس‌جمهور آمریکا پس از دیدار با استولتنبرگ در لندن در ابتدای نشست سران ناتو هم درباره نفت سوریه گفت: داعش برای حفظ کنترل خود بر نفت سوریه تلاش کرد، اما در حال حاضر به طور کامل بر آن کنترل داریم. به صراحت می‌گویم ما در این زمینه از حمایت جمع زیادی از مردم برخوردار هستیم. در واقع از میان نیروهای نظامی ما در اراضی سوریه تنها آنهایی که از میادین نفتی حفاظت می‌کنند، باقی مانده‌اند. نفت سوریه در دستان ماست و می‌توانیم هر کاری که می‌خواهیم با آن انجام دهیم.