چرا دوره موسوی و مصدق از این حرف‌ها نبود؟
مهرداد خدیر، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی، در سایت «عصرایران» نوشت:
درباره این سخنان رییس‌جمهور که “باید مثل ژاپن بعد از جنگ جهانی روزی چند ساعت مجانی کار کنیم”؛ چند نکته گفتنی است:
خوب است آقای روحانی بگویند اگر قرار باشد روزی چند ساعت مجانی کار کنیم اولا مخاطب ایشان چه کسانی هستند؟ ثانیا دقیقا چه کار کنیم که دستمزدش را نخواهیم؟ در بخش صنعت یا خدمات یا کشاورزی؟
آیا بهتر نیست به جای این سخنان بودجه‌های شبه‌فرهنگی را حداقل مادام که فروش نفت عادی نشده به اقلام ضروری مانند کنجاله و ذرت برای خوراک مرغ اختصاص دهند تا مشکلی پیش نیاید؟
مشکل کار کردن و نکردن مجانی نیست؛ چون همین حالا هم با احتساب قیمت دلار به جز مدیران و رانت‌خواران بقیه در واقع روزی چند ساعت مجانی کار می‌کنند!
نویسنده مجانی کار کند تا حقوق ممیزان تأمین شود تا جلوی کتاب بعدی او را بگیرند؟ کشاورز مجانی کار کند تا بدنۀ حجیم بوروکراسی حقوق و مزایا دریافت کند یا همین بدنه از بخشی از حقوق خود صرف‌نظر کند؟ یا مجانی کار کنیم تا سالی ۱۸۰۰میلیارد تومان بودجه به سازمانی بدهد که مجری محبوب مردم را کنار می‌گذارد و متفکران را دعوت نمی‌کند و شاعر و نویسنده را در غربت و انزوا نگه داشته است؟
هرچند بخش غالب وضعیت کنونی واقعا ناشی از بازگشت تحریم‌ها و رفتار دونالد ترامپ است؛ اما مردم ایران چنین سختی‌هایی را در دوره دکتر مصدق و اوایل جنگ در دهۀ۶۰ هم تجربه کرده بودند. پس چرا در آن زمان دکتر مصدق یا امام یا نخست‌وزیر وقت نخواستند مجانی کار کنید؟ چون مردم احساس مشارکت می‌کردند.
در دولت رجایی وزیر ماهی ۷۰۰۰تومان می‌گرفت و کارشناس ۶۰۰۰تومان و فاصله این قدر زیاد نبود. مگر می‌توان از مردم خواست چند ساعت مجانی کار کنید؛ ولی نظر مردم را دخالت ندهید؟
آری، تحریم است. می‌دانیم. بد، تحریمی هم هست. می‌دانیم. برجام به مشکل خورده. به بد مشکلی هم خورده، فروش و صادرات نفت پایین آمده و حیف که نمی‌توانم بنویسم چقدر و می‌دانیم که اصل درآمد ما از نفت است و بقیه درآمدها تکافوی این همه هزینه واقعی و ریخت‌وپاش را نمی‌کند.
همه رامی دانیم. اما این هم نمی‌شود که آقای رییس‌جمهوری تنها به فکر سیاست خارجی باشد. مگر دکتر مصدق از بام تا شام تنها در فکر کارشکنی‌های انگلستان بود و کارهای دیگر را زمین گذاشته بود؟ کِی مصدق گفت مجانی کار کنید یا مثل ژاپن باشید؟ درحالیکه دولت او معاصر دولت ژاپن بعد جنگ هم بود. مصدق، اوراق قرضه منتشر کرد. طلب کار مجانی نکرد.
ما کجا، ژاپن کجا؟ ما در جنگ‌های جهانی اول و دوم کجای بازی بودیم؟! در جنگ اول که کم مانده بود ایران تجزیه شود و اگر در روسیه و آلمان انقلاب نشده بود و عثمانی فرونپاشیده بود، چه بسا ایران ما هم چندپاره شده بود. ژاپن در جنگ دوم جهانی متحد آلمان بود و به آمریکا حمله کرد. ما هنوز هم صنعتی نشده‌ایم. این مقایسه‌ها دیگر چیست؟
چند سال در اوایل دهۀ۵۰ پول بادآوردۀ نفت نصیب‌مان شد و سطح رفاه بالا رفت و توانستیم مصنوعات مدرن و از جمله آنچه را که ژاپنی‌ها ساخته بودند، وارد زندگی‌مان کنیم.
اقتصاد ما کشاورزی و خدماتی است و هیچ‌گاه صنعتی نشدیم. از این حیث، مقایسه با ژاپن از بن نادرست است. با امارات مقایسه کنیم یا مالزی درست است؛ اما ژاپن به گروه خونی ما نمی‌خورَد و اگر هم قبلا می‌خورد، حالا نمی‌خورد!
مادام که احساس تبعیض وجود دارد، مادام که مردم درست یا نادرست باور دارند بودجه‌ها به عدالت توزیع نمی‌شود و برخی دستگاه‌ها بی‌دلیل پول می‌گیرند و به صرف اینکه سال‌های قبل می‌گرفته‌اند باز هم می‌گیرند، مادام که همۀ صداها در پارلمان نمایندگی ندارند، مادام که رییس‌جمهوری وعده‌های دیگر را فرونهاده و فکر و ذکر خود را متوجه سیاست خارجی کرده و “مادام”های دیگر دعوت به کار مجانی شکل مدرن‌تری از همان یک وعده غذا در روز است که دست‌مایۀ ریشخند گویندگان امروز شده بود.
