جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ -
Friday 29 March 2024
|
رئیس قوۀ قضائیه به رسانهها اطمینان داده است که دستگاه تحت مدیریت وی از نقد سازنده و منصفانه استقبال میکند.
گرچه دو مفهوم «سازنده» و «منصفانه» معمولاً چندان کشدار و نامتعین است که میتواند در عمل مانع هرگونه نقد جدی شود، اما با این همه، این موضعگیری نسبت به شیوۀ رئیس سابق قوۀ قضائیه که دستگاه قضایی را عملاً «غیرقابل نقد» و نزدیک شدن به انتقاد از عملکرد آن را پرهزینه کرده بود، گامی به پیش تلقی میشود.
این گام رو به پیش اما در صورتی قابل تحقق عینی است که سید ابراهیم رئیسی منظور خود از مفهوم «نظام» را هم روشن کند. او در سخنان خود به صراحت گفته است: «اگر رسانهای صرفاً به دلیل انتقاد از دستگاه قضائی تحت پیگرد قرار گرفته باشد، ما گذشت میکنیم. در مواردی هم که شاکی خصوصی وجود دارد، همانند سایر پروندهها تلاش خود را برای اخذ رضایت به کار میگیریم. اما به هیچ وجه در مواردی که بحث نظام مطرح است نمیتوانیم از حق نظام عبور کنیم.»
واقعیت این است که وقتی مسئولان جمهوری اسلامی از «نظام» سخن میگویند، مخاطب منظور آنان را به درستی درک نمیکند. برخی مسئولان، اصولاً همۀ نهادهای حاکم و تمام مقامهای لشکری و کشوری را «نظام» میدانند. خاطرم هست در سال ۷۹ وقتی غلامحسین محسنی اژهای به عنوان نمایندۀ مدعیالعموم از من به دلیل انتقاد از برخی مسئولان قوۀ قضائیه تحت عنوان «تبلیغ علیه نظام» شکایت کرده بود، در پاسخ این اتهام نوشتم: « قوۀ قضائیه هم نهادی است در کنار نهادهای دیگر و دلیلی وجود ندارد که انتقاد از مسئولان آن تبلیغ علیه نظام تلقی شود. در ضمن اگر قرار باشد دامنۀ نظام تا این اندازه موسع فرض شود، خود آقای اژه ای هم به دلیل اعلام اتهام علیه غلامحسین کرباسچی شهردار تهران و محاکمۀ او، متهم به تبلیغ علیه نظام است چرا که شهردار تهران هم جزو مقام های بلندمرتبۀ نظام به حساب میآید.»
این در حالی است که برخی دیگر از افراد، نه همۀ نهادهای حاکم بلکه تعدادی از نهادهای خاص مانند نهاد رهبری، مجلس خبرگان، شورای نگهبان، سپاه پاسداران و قوۀ قضائیه را «نظام» میدانند و برخی دیگر هم نظام را صرفاً در نهاد رهبری و افراد منصوب و ارگانهای منسوب به آن خلاصه میکنند. این تعریفها هم البته حدود و ثغوری را روشن نمیکند چرا که در رد آن میتوان پرسید؛ به چه دلیلی مثلاً مجلس یا قوۀ مجریه در تعریف نظام نمیگنجند و میتوان آنها را نقد کرد اما در مقابل، مجلس خبرگان یا شورای نگهبان ارکان اصلی نظام به حساب میآیند و در محدودۀ خطوط قرمز باقی میمانند!
از طرف دیگر، بعضی نیز نظام را امری ورای نهادهای حاکم تعریف میکنند یعنی آن ساختار کلانی که بر مبنای قانون اساسی به نام جمهوری اسلامی شکل گرفته است. این تعریف البته موجهتر اما در عین حال بسیار انتزاعی است. طبعاً تا رابطۀ این امر کلی انتزاعی با جزئیات عینی و انضمامی آن تعریف نشود، نمیتوان مشخص کرد که طبق روال جاری، انتقاد از چه چیزی مجاز و از چه چیز دیگری غیرمجاز و مترادف تبلیغ علیه نظام است.
البته کسانی هم یافت میشوند که نظام را مترادف کشور و سرزمین ایران به کار میبرند که این قاعدتاً خلط مفاهیم است و در هیچ کجای دنیا کشور و نظام را یک پدیده نمیدانند.
در هر صورت این بر عهدۀ رئیس قوۀ قضائیه است که منظور خود از «نظام» را که به گفتۀ وی «حقاش قابل عبور نیست»، تعریف و تبیین کند.
تا آنجا که من میدانم در هیچکدام از کشورهای اصطلاحاً دمکراتیک چیزی به اسم «نظام» با تعین خاص و منفک از مجموع نهادهای حاکم تعریف نشده است که برایش محدوده و حرمت ویژهای قائل باشند. این تعین و انفکاک خاص جمهوری اسلامی است و به همین علت نیاز به تعریف و تبیین روشن و دقیقی دارد تا افکار عمومی بدانند که در بارۀ چه چیزی صحبت میشود.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|