بهانه "میراث فرهنگی" برای تخریب خانه مادری سایه؛ ابتهاج کمونیست است!
بهانه میراث فرهنگی گیلان برای تخریب خانه مادری سایه؛ هوشنگ ابتهاج کمونیست است!
دی‌ماه سال گذشته هوشنگ ابتهاج شاعر اهل رشت در مصاحبه‌ای از خانه مادری گفت؛ خانه‌ای در آستانه تخریب که تمامی مدیران استانی و مرکز‌نشین قول حفظش را داده بودند. ابتهاج نه خانه بلکه آدم‌هایش را مهم دانسته بود اما تبدیل این ملک به مرکزی فرهنگی را بی‌ضرر نخواند و تاکید کرد این خانه متعلق به خانواده او بوده است.
در روزی که خبر خرید خانه نیما یوشیج بعد از مدت‌ها کشمکش دل بسیاری از دوستداران پدر شعر نو فارسی را شاد کرده بود، تخریب خانه مادری هوشنگ ابتهاج آب سردی بود بر طرفداران سایه که امید داشتند مرکزی فرهنگی در رشت و خانه سایه ایجاد شود.
اما مهم‌تر از تخریب یادگار این شاعر در شهر زادگاهش، دلیل مدیر کل اداره میراث فرهنگی استان گیلان برای عدم نجات این خانه است. انتخابی در مصاحبه‌ای اعلام کرده است عقاید سیاسی این شاعر دست آنها را برای ثبت خانه بسته است. این در حالی است که سال‌های سال است که کتاب‌های شعر هوشنگ ابتهاج به طور مکرر تجدید چاپ می‌شوند و بسیاری از خوانندگان موسیقی سنتی از شعرهای این شاعر استفاده می‌کنند.
انتخابی در مصاحبه‌ای با ایسنا در مورد روند تخریب این ملک این‌طور توضیح داد:
«اولا که این خانه در سال ۴۰ به کسی فروخته شده بود. میراث فرهنگی زمانی می‌تواند یک خانه را ثبت کند که مالک شخصی آن رضایت داشته باشد. این مشکلی بود که برای ثبت این خانه داشتیم. ما در صحبت‌هایی که با اعضای شورای شهر هم داشتیم، آنها هم راضی بودند که این کار انجام شود و گفتند که اعتباری را گذاشته‌اند تا این خانه را بخرند و قرار شد اگر آنها خانه را بخرند ما آن را ثبت کنیم. اما قبل از اینکه ما به این جریان وارد شویم، مجوز ساخت داده شده بود و مالک خانه را به پیمانکار داده بود و قراردادش را هم بسته بود؛ یعنی از طرف شهرداری مجوز ساخت داده شده بود. بعدا گفتند که ما اعتبار می‌گذاریم و آن را می‌خریم.
او افزود: مالک هم به ما مراجعه کرده و گفته بود که به ثبت خانه راضی نیست. این‌ها که خانه را تخریب کردند ترس داشتند که جمعه برای تخریبش رفتند، چون بالاخره جمعه همه اداره‌ها تعطیل هستند. حتی ما تا آخرین مرحله کارهای ثبت خانه در تهران پیش رفته بودیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان سپس با اشاره به علت دیگری که دلیل جلوگیری از ثبت خانه ابتهاج بوده است، گفت: این را هم بگویم که به‌خاطر گرایش‌های سیاسی آقای ابتهاج دست ما بسته بود. نباید همه تقصیرها را هم به گردن شهرداری انداخت. آن‌طور که نهادهای امنیتی به ما گزارش داده‌اند، گفته‌اند آقای ابتهاج در آخرین اظهاراتش هم گفته و پافشاری کرده که «من کمونیست هستم و سر ایده‌هایم هم هستم.» آنها هم گفتند کسی که کمونیست است چطور می‌خواهید آثارش را ثبت کنید؟ ما حتی مجوز سردیس او را هم را نتوانستیم بگیریم تا در میراث روستایی‌مان بگذاریم. این حرف نهایی‌شان بود که حتی اگر شهرداری هم خانه را می‌خرید این گیر وجود داشت.
او در ادامه تاکید کرد: اگر خانواده ابتهاج مالک آن خانه بودند و می‌گفتند که خانه‌شان را ثبت کنیم، آن‌وقت ما با فراغ بال می‌توانستیم پیگیری کنیم.
قول‌های بی‌ثمر
یک سال و نیم پیش عضو شورای شهر رشت با پستی در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد خانه مادری هوشنگ ابتهاج به طور قطعی از خطر تخریب در امان مانده است. اما این پایان کار نبود. تنها چند ماه بعد خبر رسید مالکان خانه که حالا تبدیل به بنایی متروکه شده بود، قصد تخریب این ملک صد ساله را دارند و از تصمیم‌شان کوتاه نمی‌آیند. در آن زمان شهرود امیر انتخابی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان در مصاحبه‌ای گفت: «من تازه این سمت را گرفته‌ام و دیروز به من گفتند چنین اتفاقی در جریان است که بلافاصله اقدامات لازم را انجام دادیم. نمی‌دانم قبلا چه اتفاقاتی افتاده بود و چرا اصلا خانه ثبت نشده بود. البته دلایلی عنوان کردند که نام آقای ابتهاج در گردش ثبتی خانه وجود ندارد، آقای ابتهاج در این خانه به دنیا نیامده و خانه به نام مادرش است.
او افزود: ما پیگیر ثبت این خانه هستیم و با مالک فعلی خانه صحبت کردیم تا به ما فرصتی بدهد که این خانه خریداری شود. استادار گیلان نیز وارد این موضوع شده است و می‌خواهد به هر نحوی که شده خانه را حفظ، ثبت و نگهداری کنیم. این خانه از نظر میراثی خیلی اهمیت دارد، ما خانه‌های دست چندمی را که خانه‌های مفاخر هم نیستند فقط به خاطر قدمتی که دارند حفظ می‌کنیم. خانه استاد ابتهاج برای ما در اولویت‌های اول است و سعی می‌کنیم آن را حفظ کنیم. ما نسبت به این موضوع بی‌تفاوت نیستیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان خاطرنشان کرد: ما به دنبال ثبت اضطراری این خانه هستیم. نمی‌دانستیم مالک چقدر دنبال این است که حکم قضایی برای تخریب خانه بگیرد یا گرفته (زیرا حکم را مشاهده نکرده‌ایم) بنابر این تمهیداتی اندیشیده‌ایم تا تخریب صورت نگیرد.
او با تاکید بر اینکه نمی‌گذارند این خانه تخریب شود، اظهار کرد: بعدا باید در برابر آیندگان پاسخگو باشیم که چرا این اتفاق در زمان ما افتاده است؛ به طور مثال می‌گویم اگر شیرازی‌ها یک‌زمانی می‌آمدند و آرامگاه حافظ را تخریب می‌کردند، ما چه می‌گفتیم؟ می‌گفتیم چه آدم‌هایی هستند که قدر شاعر درجه یکشان را ندانستند و آرامگاهش تخریب شد. حالا خانه پدری ابتهاج برای ما چنین حالتی دارد!»
فقط انتخابی نبود که در برابر شایعه تخریب ملک مادری هوشنگ ابتهاج ایستاد. رضا رسولی عضو شورای شهر رشت هم در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «میرهوشنگ ابتهاج درخشان‌ترین ستاره بر تارک آسمان ادبیات معاصر ایران و از مفاخر شهر رشت است. او در خانواده‌ای فرهیخته و دانشمند در خانه‌ای در محله استادسرای رشت به دنیا آمد که امروز با سه پلاک در این محله موجود است. همچنین سیدمجدالدین میرفخرایی، متخلص به گلچین گیلانی خالق اثر «باز باران» که پسرخاله استاد بوده، در همین خانه چشم به جهان گشوده است.رضا رسولی با اشاره به مالک این ملک و حقوق مالکانه او اظهار کرد: در اصالت مالکیت تاریخی سه پلاک ثبتی مورد بحث به خانواده‌های ابتهاج و میرفخرایی هیچ تردیدی وجود نداشته و اسناد و مدارک مالکیت متقن موجود است. به عنوان نماینده مردم با همه وجود در برابر تخریب خانه ابتهاج خواهم ایستاد. مالک فعلی این ملک از خانواده‌های اصیل و ارزشمند رشتی هستند و من برای حقوق مالکانه او احترام قائلم لیکن جهت حفظ ارزش‌های گران‌بهای این شهر به سوی او دست یاری دراز می‌کنم.
با استاندار و مدیرکل محترم سازمان میراث فرهنگی استان نیز مذاکراتی انجام شده و این عزیزان در راستای حفظ این اثر کاملا مصمم هستند!»
