فساد زیر نام خیریه‌ها / از واردات لاستیک تا خرید کشتی به نام خیریه
امتداد – گروه سیاسی: اولین بار ارتباط میان خیریه‌ها و فسادها در جلسه استیضاح وزیر سابق کار مطرح شد. جایی که علی ربیعی از موسسات خیریه‌ای می‌گفت که به اسم برخی افراد فعالیت کرده، پول رد و بدل می‌کنند.
روز یکشنبه خبرگزاری ایلنا در گزارشی مفصل به فساد زیر پوست این خیریه‌ها پرداخت. فسادی که نشان می‌دهد یکی از مهمترین انگیزه‌های این نوع خیریه‌ها معافیت‌های مالیاتی است.
علی خدایی (عضو کارگری شورایعالی کار) این موسسات را به «پولشویی، زد و بند، واردات و صادراتِ بدون تعرفه و بدون معطلی داشتن» متهم کرده و ادامه می‌دهد: «حالا به فکر افتاده‌اند کارگاه بزنند و از آدم‌های آسیب‌پذیر اجتماع بهره‌جویی کنند؛ دنبال سود مضاعف هستند؛ این خیریه‌ها پول روی پول می‌گذارند و به هیچکس هم جواب پس نمی‌دهند!»
مهمترین مساله در بحث خیریه‌ها موضوع معافیت‌های این نهادهاست که باعث رشد خیرکننده این موسسات شده است. آنها مالیات نمی‌پردازند و حتی اگر وابسته به نهادهای دولتی یا عمومی مثل شهرداری‌ها باشند، از پرداخت عوارض، قبوض انرژی، جرایم شهری و حتی کرایه خانه و مغازه معاف هستند.
فرد دیگری که ایلنا به سراغ آن رفته غلامحسین دوانی، عضو شورایعالی انجمن حسابرسان خبره ایران، است. او در ارتباط با عدم شفافیت مالیِ موسسات خیریه می‌گوید: از بین هزاران مؤسسه خیریه در ایران به‌جز چند مؤسسه خیریه بزرگ که همگی می‌شناسیم، خیلی‌ها صورت‌های مالی خود را افشا نمی‌کنند. هرچند بین همین مؤسسات هم تقریبا اغلب حاضر به انتشار عام وضعیت مالی خود نیستند.
در همه جای دنیا این موسسات زیر نظر شدید دولت هستند. آنها انتفاعی نیستند و حق دخالت در سیاست را ندارند. همچنین باید تمام صورت‌های مالیشان به طور شفاف منتشر شود. این درحالی است که موسسات در ایران از هیچ شفافیتی برخوردار نیستند.
دوانی با اشاره به اینکه حتی «گروه‌های تبهکار و ثروتمندان به‌ظاهر محترم از این مؤسسات برای مقاصد سیاسی-اقتصادی خود در جهان استفاده می‌کنند» می‌گوید: «ما شاهد هستیم مؤسساتی که با اهداف فرهنگی و انسانی تشکیل شده‌اند، واردات لاستیک انجام می‌دهند، ساخت‌وساز می‌کنند یا کشتی خرید و فروش می‌کنند.»
تابستان سال گذشته الهام امین‌زاده (دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور شهروندی) به گردش مالی ۳۰- ۴۰ هزار میلیاردی خیریه‌ها اشاره کرده بود. برخی آمارها این موسسات را ۱۵ و برخی ۳۰ هزار موسسه خیریه عنوان می‌کنند. با این حال نقطه قابل اتکا این است که بیش از نیمی از آنها «غیرشفاف» هستند.
محمدعلی کوزه‌گر (معاون مشارکت‌های مردمی و توانمندسازی سازمان بهزیستی کشور) نیز در خرداد ماه سال جاری، در ارتباط با تعداد رو به افزایش خیریه‌های کشور گفته بود: «تعداد موسسات خیریه در کشور روز به روز در حال افزایش است و هم اکنون ۴۵ هزار موافقت‌نامه اصولی برای انجام مراحل بعدی تاسیس موسسات خیریه و همچنین ۳۸ هزار پروانه فعالیت برای موسسات خیریه پیشین صادر شده است.»
با توجه به اهمیت موضوع و تاباندن نور به تاریکخانه برخی از موسسات خیریه به نظر می‌رسد مهمترین کار ایجاد شفافیت حداکثری در مورد آنها باشد. دولت باید بتواند این موسسات را ملزم به ارائه شفاف صورت‌های مالی سالانه خود کرده و به این ترتیب آنها را زیر تیغ نظارت مردم و رسانه‌ها قرار دهد.
