كانال مالی اروپا با ايران INSTEX ثبت شد
كانال مالی اروپا با ايران با‌عنوان اختصاری INSTEX پس از كش و قوس‌هاي فراوان ثبت شد
ماکت SPV
شنبه ۱۳ بهمن ۱۳۹۷
قانون
پس از خروج آمريكا از برجام و اعمال دوباره تحريم‌ها عليه ايران و همچنين قطع دسترسي ما به سوييفت مشكلات در خصوص مراودات بانكي با دنيا براي كشورمان صدچندان شد. از همان زمان كه اروپا اعلام كرده بود به برجام پايبند است، از راه‌اندازي يك سازوكار مالي مشترك با ايران خبر داده بود. با وجود اينكه اين موضوع تا به امروز چندين بار به تعويق افتاد اما در روزهاي گذشته حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در انگلیس در توييتي از ثبت کانال مالی آلمان، انگلیس و فرانسه با ایران خبر داد. خبري كه در اين روزها و شرايط نابسامان اقتصادي مي‌تواند براي مردم كشور ما نقطه اميدي تلقي شود. وي در اين خصوص گفته بود كه مقر این نهاد مالی با نام INSTEX که کوتاه شده عبارت «ابزار تبادلات تجاری» است در پاریس است و هر سه کشور اروپایی سهامدار آن هستند و ريیس آن فردی آلمانی است. در همين راستا يك رسانه آلماني نيز از ثبت رسمی کانال مالی به منظور تبادلات بازرگانی میان اروپا با ایران خبر داد. شبکه خبری آلمانی NDR روز پنجشنبه هفته گذشته اعلام کرد که آلمان، فرانسه و بریتانیا، به صورت رسمی کانالی به منظور تبادل مالی با ایران ایجاد کرده‌اند. همچنين اعلام شده بود كه پاریس میزبان اين کانال مالی است و یک بانکدار برجسته آلمانی نيز مسئولیت آن را بر عهده دارد. بریتانیا هم ريیس هیات نظارت است و از هر کدام از این کشورها نيز یک نفر از وزارت امور خارجه حضور خواهد داشت. در اين باره اعلام شده بود كه كشورهاي ديگر اروپايي نيز در صورت تمايل مي‌توانند به اين كانال مالي اضافه شوند. باید به این نکته توجه داشت که اینستکس نه آن ابزاری بوده که به آن نیاز داشته‌ایم و نه برای مبادلات اقتصادی ایران کافی است و شاید پیش زمینه و درآمدی بر ایجاد SPV در ادامه مسیر باشد.
جزييات كانال مالي
اتحاديه اروپا كه اين كانال مالي را به منزله پیامی برای تهران و واشنگتن تلقی می‌کند، معتقد است با وجود اينكه این ابزار به بانک‌ها این امکان را می‌دهد که با وجود تحریم‌های آمریکا با ایران همکاری داشته باشند اما به طور قطع اين كار آسان نخواهد بود. این کانال مالی در مرحله نخست اقلام غذایی و دارویی و ابزار پزشکی را در بر می‌گیرد و درادامه مي‌توان فعاليت آن را به اقلام و كالاهاي ديگر توسعه داد.
شبكه ان دي آر آلمان در زمينه اين كانال مالي اعلام كرد: منابع مطلع گفته‌اند که این سازوکار قرار است به آن دسته از بازرگانان و تجاری که روابط اقتصادی قانونی و مشروعی با ایران دارند، اجازه دهد بدون نقض تحریم‌های آمریکا این روابط را پیگیری کنند. همچنین سازوکار ویژه مالی با ایران قرار است نقل و انتقالات مالی در آن بخش‌هایی را که هدف تحریم‌های آمریکا نیست، ممکن سازد، شامل اقلام غذایی ، دارویی و تجهیزات پزشکی.
سامان‌دهي تبادلات ريالي
در خصوص اين سازوكار مالي جديد، عباس عراقچی گفته است: این یک سازوکار ویژه مالی است که اروپایی‌ها چندین ماه به دنبال ایجاد آن بودند و هدف سازوکار این است تا مجموعه دریافت‌ها و پرداخت‌های ایران با اروپا، صادرات و واردات ما و همه این‌ها وارد این سازوکار مالی شود و از طریق این سازوکار تبادلات دو طرف صورت گیرد. همچنین قرار است سازوکار مشابهی هم به این منظور در ایران تشکیل شود تا بتوانند تبادلات ریالی را برای طرف‌های ایرانی سامان‌دهی کند. این در حقیقت سیستمی است تا شرکت‌هایی که مایل باشند با ایران کار تجاری انجام دهند، تبادلات مالی خود را از طریق این سازوکار انجام دهند.
این سازوکار وقتی برای ما منفعت کامل را خواهد داشت که برای کشورها یا شرکت‌های غیراروپایی نیز در دسترس باشد. ظاهرا گام بعدی این خواهد بود و در این صورت است که مجموعه خریدهای بین‌المللی ما می‌تواند زیر نظر این سازوکار انجام شود. آن‌طور که ما مطلع هستیم اروپایی‌ها این سازوکار را به شکلی طراحی کرده‌اند تا شرکت‌هایی که می‌خواهند با ایران کارکنند مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند، البته فشار آمریکا نیز سرجای خودش هست. آمریکایی‌ها تهدید کرده‌اند که با این سازوکار مقابله خواهند کرد، اینکه طول کشید تا اروپایی‌ها این سازوکار را تعیین کنند برای این بود که بتوانند راهکارهایی پیدا کنند تا این تحریم عملیاتی نباشد.
البته این سازوکار اصولا برای کالاهای تحریمی طراحی شده و اینکه برخی گفته‌اند که این سازوکار برای کالاهای غیرتحریمی مانند مواد غذایی و از این قبیل طراحی شده، ممکن است که شروع کار با این کالاها باشد تا مکانیزمی برای پرداخت‌ها شکل بگیرد اما این سازوکار برای کالاهای تحریمی خواهد بود. از نظر ما این قدم اول از مجموعه تعهداتی است که اروپایی‌ها در قبال ایران متعهد شده‌اند که در بیانیه ماه می ۲۰۱۷ که بین وزرای خارجه ایران و سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه تدوین شد، مجموعه‌ای از تعهدات را پذیرفتند و این قدم اول است که با ایجاد یک کانال بانکی بقیه فعالیت‌ها هم می‌تواند آماده شود و امیدواریم که این کانال مالی به طور کامل اجرا شود و ناقص نباشد تا همه کالاها را در بر گیرد.
هدف این سازوکار این است که کاری کند تا شرکت‌هایی که با ایران کار می‌کنند توسط آمریکا تحریم نشوند. اين كانال در حقیقت سیستمی را ایجاد می کند تا شرکت‌هایی که مایل باشند با ایران کار تجاری انجام دهند، تبادلات مالی خود را از طریق این سازوکارانجام دهند.
توضيحات وزير راه
وزیر راه و شهرسازی نيز گفت: اروپایی‌ها با طراحی این سازوکار مالی به دنبال مصونیت‌بخشی به شرکت‌های خود در برابر تحریم آمریکایی‌ها هستند اما این ابزار طراحی گسترده و فراگیری ندارد. محمد اسلامي هدف این سازوکار را آسیب نرسیدن به آن دسته از شرکت های اروپایی مي‌داند که با ایران ارتباط داشته یا قصد همکاری دارند.
عزم اروپا برای حفظ برجام
نایب رییس مجلس شورای اسلامی نيز ایجاد کانال مالی اروپا با ایران را مثبت ارزیابی کرد و گفت: ثبت کانال مالی اروپایی ها با ایران نشان‌دهنده اراده آن‌ها برای حفظ برجام است. وي در اين باره افزود: اروپایی‌ها با این کار می خواهند در مقابل سیاست‌های آمریکا از خودشان استقلال نشان دهند. ما از این طریق می‌توانیم با برخی شرکت های اروپایی رابطه تجاری داشته باشیم و این موضوع می‌تواند کمکی در روابط اقتصادی ما با اروپا باشد.
چالش آمريكايي
پيش از اين خبرگزاري آسوشيتدپرس در خبري نوشته بود كه کاخ سفید به اروپایی‌ها در مورد ثبت و راه‌اندازی كانال مالي تذکر داده و اعلام کرده بود اگر آن‌ها بکوشند تحریم‌ها علیه ایران را دور بزنند با جریمه‌ها و اقدامات تنبیهی سنگین مواجه خواهند شد. همچنين روزنامه واشنگتن پست سازوکار مالی اروپا با ایران را چالشی جدی برای هژمونی اقتصاد آمریکا مي‌داند. اين رسانه آمريكايي در اين باره نوشت: در بلندمدت، ایجاد این سازوکار مالی جدید ممکن است قدرت مالی ایالات متحده را تحت تاثیر قرار دهد. ایجاد یک سازوکار مالی مستقل از نفوذ و فشارهای آمریکا در میان مدت و بلندمدت، تهدیدی برای ادامه سلطه اقتصادی آمریکا بر جهان است. تحریم‌های جدید ایالات متحده نه‌تنها بر شرکت‌های آمریکایی، بلکه بیشتر بر شرکت‌های اروپایی تاثیر گذاشته است، با وجودی که کشورهای اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) همچنان از برجام حمایت می‌کنند. با اعلام ایجاد سازوکار مالی جدید اروپایی‌ها برای تجارت با ایران، اروپا دست به ایجاد یک نهاد مالی مستقل زده است. این نهاد، پشتیبان ادامه تجارت شرکت‌های اروپایی با ایران خواهد بود. نهادی که تاسیس آن می‌تواند عواقب زیادی برای اقتصاد جهانی و قدرت و «هژمونی» ایالات متحده آمریکا داشته باشد. با تمام اين اوصاف وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای به راه‌اندازی کانال ویژه تجارت اروپا با ایران واکنش نشان داده است. در این بیانیه آمده است: «به دقت گزارش‌ها را درباره کانال ویژه مالی رصد می‌کنیم تا جزيیات بیشتری درباره ساز و کار آن به دست بیاوریم. همان‌طور که ريیس‌جمهور آمریکا روشن کرده، سازمان‌هایی که وارد فعالیت‌های قابل تحریم با ایران شوند خودشان را در معرض پیامدهای جدی از جمله منع دسترسی به نظام مالی آمریکا و کاستن از توان تجارت با ایالات متحده یا شرکت‌های آمریکایی قرار می‌دهند. انتظار نداریم کانال‌هایی از این دست به هیچ نحو بر کارزار فشار حداکثری ما علیه ایران اثرگذار باشند».
اين طور كه به نظر مي‌رسد اتحاديه اروپا در فعاليت اين سازوكار مالي مشترك با ايران بسيار مصمم است و تلاش خودر انيز انجام داده كه به هر طريق ممكن بتواند در مسيري قدم بگذارد كه از تمامي تحريم‌هاي آمريكا در امان باشد. با اين حال با توجه به تهديدهاي آمريكا در خصوص فعاليت اين سازوكار مالي بايد ديد كه اين اقدام تا چه اندازه مي‌تواند موفق عمل كند؛ اقدامي كه به يقين براي كشور ما يك برد بزرگ را در زمينه اقتصاد بين‌الملل رقم خواهد زد.
