رنانی: توان اجرایی وفکری نمایندگان و وزرا رو به افول است
عصراقتصاد: محسن رنانی، عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان که در حال حاضر برای اجرای پروژه پویش فکری توسعه در پژوهشکده اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس فعالیت می کند، محوریت تعیین و برگزاری روز ملی توسعه در زاد روز امیر کبیر را بر عهده دارد.
وی روز پنجشنبه هفته گذشته در حاشیه مراسم روزملی توسعه و افتتاح خانه موزه توسعه در آران در گفت و گو با «عصر اقتصاد» اظهار کرد: روز پنجشنبه ۲۰ دی ماه زاد روز میرزا تقی خان امیر کبیر، با همت اندیشمندان حوزه توسعه، روز ملی توسعه را برای نخستین بار در کشور بنیاد نهادیم. هدف از تاسیس این روز علاوه بر تدریس در دانشگاه ها، معرفی و اجرای آن در سطح اجتماع است.
وی افزود: زمانی که روزی را به عنوان روز ملی ثبت می کنیم قاعدتاً باعث حساسیت جامعه شده و هرسال مراسمی در آن روز برگزار می شود. به ویژه اینکه ما تصمیم گرفتیم هر سال تا پنج نفر پژوهشگر و پویشگر حوزه توسعه را به عنوان پژوهشگرو پویشگر برتر معرفی کنیم؛ که در اولین سال این لوح به مرحوم دکترعظیمی آرانی از اساتید مسلم توسعه بود تخصیص یافت و زادگاه وی در آران هم به خانه موزه توسعه تبدیل شد.
این موضوع باعث می شود عامه مردم به مسأله توسعه حساس شوند، علت هم این است که ماهنوز نتوانسته ایم توسعه را به یک امر ملی و مسأله اجتماعی تبدیل کنیم.
رنانی ادامه داد: برای تبدیل موضوعی به یک مسأله اجتماعی، در گام نخست باید نمادسازی کرد، پس از نمادسازی سوال ومفهوم ایجاد می شود؛ بنابراین دلیل تاسیس و معرفی روزملی توسعه می تواند نمادی برای ایجاد دغدغه در حوزه توسعه در ایران باشد.
این اقتصاددان ضمن بیان اینکه ما ارتباط منسجمی درباره توسعه و گفت و گو های منظمی در حوزه توسعه نداریم، گفت:جامعه ما در حوزه توسعه فقیر است، به عبارت دیگر اطلاعات کافی در این زمینه ندارد، نخبگان ما نیز در حوزه توسعه متشتت و متفرق می اندیشند و می نویسند.
وی اظهار کرد: هدف ما این است که تاسیس چنین روزی باعث شود که نخبگان با دغدغه و انسجام بیشتری درباره توسعه با هم گفت و گو کنند ، همچنین برگزاری مراسم در این روز باعث می شود مسأله توسعه به یک مسأله ملی تبدیل شود.
رئیس گروه پویش فکری توسعه بیان کرد: پیشنهاد اولیه روز ملی توسعه، اردیبهشت ماه امسال در همایش مرزهای دانش توسعه در دانشگاه علامه طباطبایی مطرح و بعد از آن در نشست های نخبگان حوزه توسعه با عنوان گفت و گوهای توسعه در دانشگاه تربیت مدرس، این موضوع پیگیری شد. پیشنهاد نخبگان این بود که روز زادروز و سال گشت مرگ امیرکبیر به عنوان روز ملی توسعه انتخاب شود؛ بنابراین به عنوان یک درخواست برای ثبت در شورای فرهنگی عمومی مراحل آن در حال طی شدن است و برای برگزاری نیز طیف گسترده ای از مراکز برای حمایت اعلام آمادگی کردند ، اما چون ما امسال آمادگی برگزاری مراسمی با شکوه را نداشتیم ترجیح دادیم مراسم ساده تر برگزار شود و سال آینده با آمادگی بیشتر مراسم را گسترده برگزار خواهیم کرد.
وی در پاسخ به این سوال که ما به مجمع ملی اقتصاد نیاز داریم، نظر شما در این خصوص چیست، گفت: کاملاً درست است؛ این یک نیاز اساسی به منظور ایجاد اجماع نخبگانی برای مقابله با خطا های سیاستی دولت است، اما شرط اول این مجمع نخبگان این است که اصولاً نخبگان در یک دوره ای با یکدیگر گفت و گو کنند، اما چون ما مهارت گفت و گو نداریم، نمی توانیم مجمع فراگیر تشکیل دهیم.
وی افزود: در این مرحله در هر دوره گفت و گو، پنج نخبه را کنار هم قرار داده ایم، اگر این گفت و گو ها برای چند سال ادامه پیدا کند، امیدواریم بتوانیم از مجموع نخبگانی که در این گفت و گو ها شرکت کرده اند، یک مجمع ملی نخبگان توسعه تشکیل دهیم که این مجمع به کمیته های سیاسی، اقتصادی و... تقسیم می شود؛ در واقع نوعی مشروعیت علمی داشته باشد و بتواند حرف واحدی در برابر سیاستمداران بزند.
وی در خصوص نقش رسانه ها در این طرح نیز گفت: به نظر می رسید که اگر خبرنگاران در این جلسات حضور داشته باشند، نخبگان نظرات مبنایی خودشان را کمتر بیان کنند، اما در حال حاضر که گفت و گو ها رونق گرفته است، قصد داریم جلسه ای ویژه رسانه ها تشکیل دهیم.
وی ادامه داد: پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، پویش فکری توسعه که یک سمن مدنی در حوزه توسعه است، کمیسیون ملی یونسکو در ایران و سازمان میراث فرهنگی کاشان با همکاری یکدیگر، مراسم این روز را برگزار کردند.
رنانی گفت: در ۷۰ سال گذشته که شاهد برنامه نویسی توسعه در ایران بوده ایم، متولی امر توسعه درایران، حکومت و دولت بوده است، دولت ها نیز با روی کارآمدن، آرزوها، آمال ها ومنویاتشان را به عنوان سند توسعه به خورد جامعه داده اند، یعنی هیچ کدام از برنامه های توسعه ۷۰ سال گذشته دارای تئوری توسعه منسجمی نبوده اند.
وی برنامه های توسعه ای را که تاکنون اجرا شده است فاقد تئوری توسعه دانست و علت آن را این موضوع دانست که جامعه نخبگان و اندیشمندان توسعه برای خود می اندیشیدند و حکومت هم برای خودش برنامه توسعه تنظیم می کرده است. برداشت حکومت ازتوسعه به مفهوم رشد یا پیشرفت بوده، حکومت هیچ گاه توسعه را به معنای توسعه نفهمیده وبرای آن نیز برنامه ریزی نکرده است.
این اقتصاددان ادامه داد: دغدغه های حکومت از جنس رشد و سرمایه گذاری بوده است؛ در حالی که مسأله نخبگان باید توسعه به مفهوم تحول کیفی در اندیشه و الگوهای رفتاری جامعه باشد؛ به گونه ای که نظام اجتماعی با هزینه کمتر و با نظم بیشتری اداره شود؛ بنابراین توسعه از منظر نخبگان آن، تحول کیفی است که به زبان ساده می توان گفت مدرنیته، اما فراتر از بحث مدرنیته بوده و از نگاه دولتمردان، توسعه یعنی رشد و پیشرفت.
رنانی عنوان کرد: این شکاف بین نخبگان وحکومت هیچ گاه پر نشده است؛ امروز ما درموضعی هستیم که حکومت دیگر فرصت و انرژی لازم را برای پیگیری امرتوسعه ندارد. عرصه خالی است و نخبگان باید کنشگری کنند. امیدواریم برگزاری جشن روز ملی توسعه گامی باشد تا بتوانیم نخبگان را در کنار یکدیگر جمع و در حوزه توسعه گفت و گو کنیم، به امید آن که گفتمان توسعه شکل بگیرد و در بلند مدت به نظریه ملی توسعه برسیم.
وی افزود: یک پویش اجتماعی به نام پویش فکری توسعه به کمک جمعی از نخبگان تشکیل شده که البته با ده ها نفر دیگر از علاقه مندان در حال همکاری است و مسأله ما نیز همین است که یک نوع پویش فکری در حوزه توسعه راه اندازی کنیم؛ اولین گام این پویش فکری این بوده است که گفت و گو های توسعه را با حمایت دانشگاه تربیت مدرس برگزار کرده ایم که در آن گفت و گوهای نخبگان و صاحب نظران را انتخاب می کنیم و نظرات شان را به نقد می گذاریم.
رنانی بیان کرد: تاکنون ۴۰ صاحب نظر درفهرست ما هستند که با ۹ نفرازآنها گفت وگو کرده ایم. ماامیدواریم بعد ازانجام این گفت وگوهابه یک منظومه فکری که حاصل اندیشه اندیشمندان داخلی درحوزه توسعه است، برسیم وبتوانیم یک الگو یا چارچوب اولیه برای توسعه کشوراستخراج کنیم که این چارچوب می تواند برای هر سیاستگذاری در آینده مورد استفاده قرار بگیرد.
وی ضمن بیان اینکه با این حرکت هزاران صفحه مستند درباره توسعه کشور استخراج کرده ایم، اظهار کرد: در هر گفت و گو با یک صاحب نظر بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ مطلب خالص تولید می شود؛ بنابراین ما در پایان کار چند هزار صفحه مستندات و منابع مربوط به اندیشه های توسعه را در اختیار داریم که نه تنها می تواند منبع و مرجعی برای مراجعه پژوهشگران باشد، بلکه می توان از آنها به عنوان یک بسته سیاستی برای برنامه ریزی بلند مدت استفاده کرد.
به گفته رنانی امسال نهاد های دولتی و دانشگاه های بسیاری برای مشارکت اعلام آمادگی کردند اما برگزار کنندگان اصرارشان بر این است که این حرکت یک حرکت مدنی و غیردولتی باقی بماند.
این اقتصاددان، عیار سیاستگذاران در کشور را رو به افول دانست و گفت: وقتی روند انتخاب وزرا را در بعد از دوران جنگ مدنظر قرار می دهیم، متوجه می شویم به لحاظ توانمندی های اجرایی و فکری آنها، سیری نزولی داشته ایم که این امر در مورد نمایندگان مجلس بسیار شدیدتر و بدتر است، چون نظام انتخاباتی ما، محلی است و نظام انتخاباتی محلی حتی در دموکراسی های مدرن نیز عملکرد خوبی نداشته است، چنین نظامی فقط در یک نظام حزبی قوی می تواند عملکرد مثبتی داشته باشد؛ بنابراین اولین تحولی که باید رخ دهد این است که نظام انتخابات را از نظام محلی به استانی تغییر دهیم و این دموکراسی ایالتی اگر متحول نشود، نظام تدبیرمان ارتقا پیدا نخواهد کرد.
