دخترانی که این بار تغییر چهره ندادند
ایرنا- نوزدهم آبان ۱۳۹۷ روز سرنوشت‌سازی در خصوص شکست طلسم ورود زنان به استادیوم بود، روزی که بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان به تعداد محدوی از زنان اجازه حضور و تماشای مسابقه فوتبال در ورزشگاه آزادی داده شد.
مساله حضور زنان در استادیوم که می‌تواند یکی از طبیعی‌ترین اتفاقات در جامعه‌ای باشد که زنان و مردان آن در بسیاری از حوزه‌ها دوشادوش و همراه یکدیگر کار و زندگی می‌کنند، مدت‌ها است که به بحثی انتقادی و بعضا جنجالی بدل شده و موافق و مخالفانی جدی دارد.
پس از انقلاب اسلامی در سال ۵۷ ورود زنان به دلیل برخی از دیدگاه‌ها به استادیوم‌ها ممنوع شد. در طی این سالها زمزمه‌هایی مبنی بر این تبعیض وجود داشت اما به صورتی منقطع و تحت تاثیر بسیاری از مولفه‌ها شنیده نشد. در سال‌های دهه ۶۰ به دلیل سایه جنگ و پس از آن به دلیل سایر مباحث به ویژه مشکلات اقتصادی این مساله همچنان در سایه ماند و عملا تا اواخر دهه ۷۰ فرصت و مجالی برای مطرح شدن نیافت.
در سال ۱۳۷۷ و در جریان استقبال از بازیکنان تیم ملی فوتبال به مناسبت حضور در جام جهانی ۹۸ فرانسه، عده‌ای از زنان که برای این حضور دعوت نشده بودند اما حضور داشتند، موفق شدند تا به استادیوم راه پیدا کنند. پس از آن و در ابتدای دهه ۸۰ در جریان بازی ایران-ایرلند در سال ۱۳۸۱ تعداد محدودی از زنان ایرلندی توانستند برای بازی تیم کشورشان در استادیوم آزادی حضور یابند و این جرقه اعتراضات فعالان حقوق زنان شد که البته این اتفاق به کرات و برای طرفداران زن تیم‌های کره، ژاپن، چین و ... نیز تکرار گردید.
پس از آن در بهمن ۱۳۸۳ در بازی ایران-بحرین، مقدماتی جام جهانی یکی از اولین جرقه‌های حضور زنان به استادیوم به همراه رئیس جمهوری وقت محمد خاتمی اتفاق افتاد و پس از آن و در سال ۱۳۸۵رئیس جمهوری بعدی محمود احمدی نژاد در نامه‌ای به رئیس سازمان تربیت بدنی خواستار فراهم کردن امکانات ورود زنان به استادیوم شد که با مخالفت صریح گروهی از روحانیون از تصمیم خود منصرف شد و این داستان برای مدتی طولانی دوباره به حاشیه رفت.
این مساله اما در دهه ۹۰ شکل جدی تری به خود گرفت و به ویژه پس از اتفاقاتی چون افزایش درخواست و مطالبات زنان در راستای حقوق طبیعی و همچین فشار بین الملل در راستای همگام شدن ایران در این عرصه و همچنین افزایش زنانی که حاضر بودند حتی با تغییر چهره و گریم وارد استادیوم شوند وارد مرحله‌ای جدید شد.
در آبان ۱۳۹۷ و در جریان میزبانی تهران برای فینال بازیهای آسیایی که بین دو تیم پرسپولیس و کاشیما انتلرز و در حضور چهره‌هایی کلیدی چون اینفانتینو رییس فیفا(فدراسیون فوتبال جهان) برگزار شد، تعدادی محدودی از زنان ایرانی و به صورتی گزینشی توانستند تا به اضافه زنان ژاپنی که از قبل اجازه حضور داشتند، از نزدیک و از استادیوم آزادی شاهد بازی باشند.
اجازه دهیم جریان راه خودش را پیدا کند
«طیبه سیاووشی عنایتی» رئیس کمیته ورزش، زنان و جوانان در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی که در زمان برگزاری این مسابقه فوتبال در استادیوم آزادی حضور داشت، در این باره به پژوهشگر ایرنا گفت: خانم‌هایی که دیروز وارد استادیوم شدند از ساعت ۱۱ در محوطه باز استادیوم نشستند تا این که حدود ساعت پنج به آنها اجازه ورود دادند که روی سکوها بروند.
‘بازی که تمام شد اینها طفلکی‌ها از سرما منجمد شده بودند ولی در عین حال خیلی خوشحال بودندکه توانسته‌اند وارد شوند. در این مسابقه فوتبال تدابیر انتظامی فوق العاده سختی برای خانمها بود اما در عین حال عده زیادی از آنها خودشان مایل بودند که بیایند و بشینند و بازی را ببینند. برای این بازی مسوولین آمدند و یک تعداد محدودی خانم را انتخاب کردند و یک جای محدود و خیلی کوچک را که حدود ۱۰۰۰ نفر خانم گنجایش داشت و دو طرف فنس کشیده بودند که مستقیما بالا می‌آمدند و امکانات و تسهیلات داشت را برایشان در نظر گرفتند. ردیفی که خانمها بودند تقریبا بالای دروازه بود. و من می‌دیدمشان.
وی در رابطه با چرایی این شکل از برخورد با مساله ورود زنان گفت: دائم ما در حوزه ورزشی کار داریم و به همین دلیل من دائم با مسائل ورزشی و انواع و اقسام آن از ورزش همگانی گرفته تا مباحث ورزش حرفه‌ای درگیرم، بنابراین با بحث ورود زنان به ورزشگاه سروکار دارم. برای زنان ۴۰ سال راه بسته بود و حالا دارد باز می‌شود البته با موانعی روبروست مثلا کسی حرفی می‌زند و دوباره بسته می‌شود. با وجود این که این ورود، حق زنان است و منع قانونی و شرعی چه در احکام اولیه و چه در احکام ثانویه ندارد ولی متاسفانه باز منع وجود دارد.
سیاووشی ادامه داد: بحث این است که در کشور ما همه مسائل خیلی به آهستگی و آرام آرام انجام می‌شود یا اصلا انجام نمی‌شود. ۴۰ سال اصلا انجام نشد و الان دارد آرام آرام انجام می‌شود. در بحث والیبال یا بسکتبال اتفاقی که افتاد این بود که بر اساس گزارشی اشتباه، چیزی حدود ۳،۴ سال ورود خانمها به ورزشگاه را ممنوع کرد. برای والیبال هم سال گذشته همین بود؛ یعنی ما پارسال هم برای والیبال رفتیم از ساعات ۱و ۲ آنجا بودیم برای ۶و۷ که قرار بود بازی برگزار شود و یادم هست که ماه رمضان بود و بعد از افطار بازی شروع شد. یعنی آنجا هم همین بود و تحت نظارتی خیلی سخت، حدود ۱۰۰، ۱۵۰ نفر ورود پیدا کردند.
«ولی امسال که رفتم دیدم که شرایط تغییر کرده و دائما دوستان در وزارت ورزش می‌رفتند و صحبت و مذاکره می‌کردند و خانمها می‌آمدند. البته که خیلی‌ها هم پشت در ماندند و برخی ۱۰ دقیقه آخر بازی را دیدند و اذیت شدند چون هم هوا گرم بود و هم با بچه هم بودند. بازی دیشب هم از جمله ورودهای این چنینی بود؛ یعنی آنچه که مردم آن را ورود گزینشی، ورود در تعداد محدود یا تبعیض آمیز می‌نامند. من تمام این عناوین را قبول دارم اما خیلی دلم می‌خواهد بدانم چه شکلی از ورود را این دستگاه‌های متولی و انتظامات می‌توانند برای ورود بهتر در نظر بگیرند و همان شکل آن را اجرا کنند.»
ریشه باید اصلاح شود
این نماینده مجلس در فراکسیون فرهنگی افزود: همه می‌گویند شرایط بد است. بله ولی باید فرصت می‌دادید تا در این ۴۰ سال گذشته خانمها می‌رفتند تا شرایط به این گونه نمی‌شد. چرا هیچ کجای دنیا این شرایط را ندارد؟ مگر ما کشور اسلامی نیستیم. مگر این آقایان در مدارس و دانشگاه‌های این مملکت درس نخوانده و آموزش ندیده اند؟ مگر در جامعه اسلامی بزرگ نشده اند؟ چرا باید این حرف‌ها را بزنند که از حرف‌ها بدتر، به نظر من کارهای دیگری است که انجام می‌دهند و متاسفانه نظارتی روی آن وجود ندارد.
«نیروی انتظامی این همه سخت گیری‌هایی را که متوجه ورود خانمها می‌کند به نظر من باید روی چیزهایی که مصرف می‌کنند و اتفاقاتی این چنینی که هم نظارت کند. شاید نبینیم اما بوی آن که به ما می‌رسد و متوجه آن می‌شویم. و این خیلی راحت اتفاق می‌افتد. شما می‌گویید دوربین کار گذاشته‌اید. خب باید با همین دوربین‌ها نظارت کنید. در انگلستان تماشگران الکلی را این گونه کنترل کردند؛ یعنی با دوربین. به آنها اجازه ورود ندادند و کلا محرومشان کردند. ما هیچ نظارتی به این شکل نداریم، ضمن این که تداخل وظیفه وجود دارد و حراست ورزشگاه تنها تصمیم گیرنده نیست. هم حراست ورزشگاه است، هم نیروی انتظامی است هم یگان‌های ویژه است و ...از دور نشستن و نظر دادن خیلی راحت است . من هم دوست دارم مانند دیگران بنشینم و بگویم تا زمانی که غیرگزینشی بشود، من ورزشگاه نمی‌روم.»
مباحث فقهی مشکل ما نیست
سیاوشی در ادامه تصریح کرد: وزارتخانه‌های ورزش و کشور با این اتفاق موافق هستند. ما با آنها در کمیسیون فرهنگی جلسه داشتیم. اینها مشکلی ندارند و به شدت موافق هستند ولی مباحثی دیگر و از بعد فقهی مطرح می‌شود. یک صبح تا شب ما در قم بودیم و صحبت کردیم و توضیح دادیم. بعضی از علما در مورد این موضوع صحبت نکردند چون بر این عقیده هستند که بهتر است خانمها سرگرمی‌های دیگری پیدا کنند و اصلا حضور اجتماعی را خیلی نمی‌پذیرند.
«ولی من برای بعضی دیگر توضیح دادم و گفتم از آن بالا که نشستیم اصلا این مباحثی که در مورد احکام اولیه هست و به لحاظ فقهی مطرح است دیده نمی‌شود مگر این که شما بدانید که چه کسی در گوش دفاعی بازی می‌کند یا مثلا‌هافبک است یا خط حمله است و این گونه افراد قابل تشخیص هستند وگرنه از آن بالا چیزی تشخیص داده نمی‌شود که در مورد احکام فقهی بحث شود. در مورد احکام ثانویه هم که اساسا راه را جدا کرده‌اند و امکانات جدا هستند و هیچ اختلاط و تداخلی صورت نمی‌گیرد. یعنی باب مسائل فقهی را می‌توان توضیح داد و بحث کرد منتهی آنجایی که صحبت از حضور اجتماعی زنان مطرح است، مشکل پیش می‌آید. و این که گفته می‌شود فضای ورزشگاه‌ها بد است، وقتی خانمها حضور پیدا می‌کنند بعد هم وقتی به شکل خانوادگی شود، قاعدتا فضای بهتر و سالم تری خواهد شد. منتهی به شرطی که نیروهای امنیتی و انتظامی پس از ورود خانمها به حوزه‌های دیگری هم ورود پیدا کنند و یک مقدار کنترل‌ها بیشتر باشد.»
تحقیرها را به قیمت تغییر شرایط به جان می‌خریم
این نماینده مجلس در ادامه با بیان اینکه استقبالی نسبت به این حضور و ورود حتی برای نمایندگان زن وجود ندارد، گفت: دیروز من و خانم سعیدی چهار بار پشت در ماندیم. توهین و تحقیر شنیدیم. کارت نمایندگی مان را نشان دادیم اما به ما می‌گفتند با آقا بیایید. گفتم همین آقایان، برادران و پسران ما هستند و ما داریم با همین‌ها در این جامعه زندگی می‌کنیم و قرار نیست اینجا مشکلی پیش بیاید. از دیشب زیاد بد و بیراه شنیده ام ولی برایم مهم نیست چون من فکر می‌کنم راه درست این است و باید این راه را بروم. خیلی از خانم‌های نماینده اعتراض دارند و می‌گویند تا زمانی که گزینشی باشد ما نمی‌آییم. ولی من از بازی ایران سوریه که تک نفر بودم رفتم و دائم می‌روم و توهین و تحقیر و پشت در ماندن‌ها که تا تماس بگیرند و راه بدهند را، برای تغییر شرایط تحمل می‌کنم.
وی افزود: من هم می‌توانم بنشینم و بگویم زمانی که همگانی شد می‌روم اما من این کار را نمی‌کنم. من هیچ جایی چنین سختی‌ای را تحمل نمی‌کنم یعنی این که شما بخواهید نیروی انتظامی و امنیتی را راضی به انجام کاری کنید، واقعا کار سختی است ولی من معتقدم که این روش درست است و اگر خانمها می‌توانند من را به اشتباه بودن این کنش راضی کنند، قراری بگذاریم و بنشینیم در جایی صحبت کنیم. البته عده‌ای هستند که اصرار دارند در همین شکل محدود برویم تا راه برای دیگران باز شوند.
«من این را روشی را می‌بینم که باید با آن جلو رفت تا تبعاتش دیده و بر اساسش برنامه ریزی شود. چرا که این روش در مورد والیبال و بسکتبال موفق و موفقیت آمیز بود و اینها آمدند و این روش را در مورد فوتبال هم به کار گرفتند. این بار اگر نمی‌رفتیم برایمان بار بین المللی داشت یعنی برای فوتبالمان و نه بحث زنان. اینفانتینو هم در صحبت‌های دیروزش این حضور زنان را اشاره کرده بود چون برای آنها این مدل از تفکیک شدن جنسیتی قابل درک نیست، ولی بحث سر این است که این شکل ورود ما باعث می‌شود تا برای بازیهای دیگر هم بتوانیم برویم».
ورود زنان به استادیوم کم اهمیت تر از سایر مشکلات نیست
رئیس کمیته ورزش، زنان و جوانان در نهایت این گونه جمع بندی کرد: به من می‌گویند ما کلی خانم بدبخت و یا مشکلات چنین و چنان داریم و من می‌گویم این هم یکی از آن موارد است. ما هر روز هفته در یک حوزه‌ای و در مورد مسائل گوناگون صحبت می‌کنیم، منتهی این بحث ورزشگاها خیلی نمود عینی پیدا می‌کند. مثلا من در پست‌های اینستاگرامم در مورد زنان سرپرست خانوار، روستاهای اطراف تهران و .. که می‌نویسم هیچ ابراز نظری و هیچ صحبتی نیست، البته عده‌ای هستند که همیشه بدوبیراه می‌گویند، آنان که بماند ولی به محض این که در حوزه تئاتر، نمایش، موسیقی، سینما و ورزشگاه صحبت می‌شود، همه شروع به اظهارنظر می‌کنند و به شدت هجمه‌ای عجیبی نسبت به هر نماینده مجلس، به ویژه نمایندگان زن که در این حوزه‌ها صحبت می‌کند، شروع می‌شود؛ آن هم به دلیل اینکه مسائل دیگری هستند که در اولویت قرار دارند و چرا به اینها نمی‌پردازید.
وی خاطرنشان کرد: اینها هم سرگرمی و تفریح و بحث فرهنگی و یک بخشی از زندگی انسان است و شما چطوری می‌خواهید انکارش کنید و در اینها هیچ چیزی نیست که بخواهد به نظام اعتقادی طرف صدمه بزند.
«دیروز در ورزشگاه اصلاح طلب و اصولگرا و دکترای استاد دانشگاه و کارگر همه در کنار همه نشسته بودند و لذت می‌بردند و واقعا این فضا مفرح است و انرژی می‌شود برای یک هفته کار و شاید هم اصلا زندگی آتی اینها. وقتی این همه مشکلات در زندگی این مردم هست، می‌خواهیم این را هم از آنها دریغ کنیم. برای من تعجب آور است و من استدلال‌ها را در این زمینه متوجه نمی‌شوم؛ البته اینها استدلال نیست و بیشتر می‌خواهند سفسطه کنند».
