یك گام بزرگ و رو به جلو / عباس عبدی
سخنان روز گذشته آقای خاتمی درباره مسائل جاری كشور می‌تواند نقطه امیدی برای بازسازی جریان اصلاحات و نیز رفع مشكلات كشور باشد. سخنانی كه جهت‌گیری غالب آن، تامین منافع ملی و وحدت آحاد جامعه را نشانه رفته بود و حاكی از تعهد و مسوولیت گوینده سخن، نسبت به سرنوشت كشور بود. سخنانی كه باوجود ناملایمات گذشته، نشانه‌ای از خشونت كلامی و كینه و نفرت را در آن نمی‌توان دید. كینه و نفرتی كه محور اصلی اظهارات كنونی بسیاری از كسانی است كه هیچ علاقه‌ای به سرنوشت كشور ندارند. دیدگاه‌ها و مواضع آقای خاتمی از یك جهت چیز جدیدی نداشت. این موارد در گذشته نیز كمابیش طرح شده بود و خطوط اصلی آن بر سیاست اصلاح‌طلبی منطبق است. ولی جمع‌بندی آنها در یك سخنرانی و در شرایط كنونی معنا و مفهوم ویژه‌ای دارد. مجموعه این سخنان را می‌توان مرتب كرد و با اولویت‌بندی در قالب یك بیانیه روشن به عنوان ایده اصلاحات در شرایط كنونی ارائه نمود و از این نظر بیان آنها یك گام رو به جلو محسوب می‌شود و همان چیزی بود كه انتظارش می‌رفت. هر چند می‌توان نكاتی را به آن اضافه كرد كه از قلم افتادن آنها در یك سخنرانی غیرمنتظره نیست، به همین علت پیشنهاد می‌كنم كه آقای خاتمی یا از طرف ایشان، مجموعه این عناوین را با اولویت و دسته‌بندی مناسب و در ذیل یك تحلیل رسمی جامع و مانع از وضعیت كشور تدوین و ارائه كنند ولی این فقط ابتدای راه است، زیرا در بهترین حالت این متن فقط شمای كلی از یك ایده است و نه بیشتر. كسی از اصلاح‌طلبان یا آقای خاتمی انتظار ندارد كه فقط به ذكر و بیان ایده بسنده كنند. این كار شرط لازم و البته در شرایط كنونی گامی بزرگ برای یك مجموعه سیاسی است، ولی شرط كافی نیست.
آقای خاتمی به عنوان رهبر یك جریان سیاسی باید گام دوم و سوم را نیز بردارد، زیرا مردم و جامعه از هر گروه یا گرایش سیاسی انتظار عمل دارند و نه فقط ارائه تحلیل. گام دوم تعیین ساختار اجرایی و تشكیلاتی یا همان اراده‌ای است كه باید برمبنای این تحلیل عمل كند و آن را پیش ببرد. در واقع معرف هر گروه سیاسی وجود چنین اراده‌ای است كه هم‌پا و شانه به شانه داشتن یك تحلیل و ایده باید در یك حزب یا گروه سیاسی وجود داشته باشد. واقعیت این است كه ساختارهای تشكیلاتی موجود میان اصلاح‌طلبان یا همان ظرفی كه باید مظروف این ایده باشد بسیار كوچك‌تر از آن است كه بتواند حاملان راستین اجزای این ایده در جامعه كنونی ایران باشد. آنان حتی اگر اعتقاد راسخ به این ایده و عناوین تحلیلی آن هم داشته باشند، توان اجرایی آن را ندارند. مثل آن است كه بخواهند موتور یك خودروی شخصی را روی یك تریلی ١٨ چرخ نصب كنند. بنابراین گام دومی كه باید برداشته شود تعیین چارچوب و ظرف مناسب برای حمل این ایده و به ثمر رساندن آن است. گام سومی نیز هست كه در عمل پس از تعیین این اراده باید برداشته شود و آن چگونگی تبدیل اجزای این ایده به برنامه‌های عملی و اجرایی و تحقق آنهاست. این پیچیده‌ترین بخش از یك برنامه سیاسی است، هر چند انتظار نمی‌رود كه به سرعت انجام شود، ولی پس از شكل‌گیری اراده اصلاح‌طلبی، شمای این گام نیز باید روشن شود و البته نه خیلی دیر. منتظر برداشته شدن گام‌های دوم و سوم هستیم.
