مدیرکل زندان‌های تهران: کهریزک بسته شد
اعتماد / آرزو فرشید
بازداشتگاه کهریزک بسته است. این پاسخ مصطفی محبی، مدیرکل زندان‌های استان تهران به ابهاماتی است که اخیرا در مورد فعال بودن این بازداشتگاه ایجاد شده است. همین یک ماه قبل سعید ایوبی، وکیل مرتضوی مدعی شد بازداشتگاه کهریزک تعطیل نشده و دایر است. البته پیش از اینها نیز شایعاتی مبنی بر بازگشایی کهریزک با نام جدید «سروش ١١١» مطرح بود. مدیرکل زندان‌های تهران اما دیروز اطمینان داده است که کهریزک تعطیل است و این یعنی سیا‌ه‌ترین لکه باقی مانده از دامن تهران پاک شده است. تعطیلی این بازداشتگاه اگرچه خبر خوبی است و توجه بیشتر مسوولان به نحوه برخورد با زندانیان را نوید می‌دهد اما خاطرات تلخ آن را از بین نمی‌برد.
سوله‌ای در جنوب تهران
کهریزک همان بازداشتگاه پرحرف و حدیث جنوب تهران است که پیش از تابستان ٨٨ خیلی مورد توجه نبود. در واقع مرگ «محسن روح‌الامینی»، «محمد کامرانی» و «امیر جوادی‌فر»، سرنوشت این بازداشتگاه را تغییر داد. اولین گزارش‌ها در این‌باره با واکنش مقام معظم رهبری همراه و دستور انتقال زندانیان به مکان مناسب صادر شد. کهریزک تعطیل و بررسی‌ها آغاز شد. بررسی‌هایی که ساده نه اما بالاخره کار قاضی مورد حمایت احمدی‌نژاد را ساخت. سعید مرتضوی اخیر به اوین منتقل شد تا حبس دوساله خود را تحمل کند.
مکانی خطرناک
بازداشتگاه کهریزک که ابتدا قرار بود محل نگهداری از بازداشت‌شدگان طرح ارتقای امنیت اجتماعی باشد، در سال ٨٠ و طی عملیات پاکسازی منطقه خاک‌سفید تهران مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این بازداشتگاه یا به اصطلاح سوله شرایط مناسب برای نگهداری از زندانیان را نداشت و به بدرفتاری با زندانیان شهره بود چنانچه چند نفر از روزنامه‌نگاران در سال ٨٦ در مورد وضعیت این زندان اطلاع‌رسانی و اعتراض کرده بودند. این اعتراضات را اظهارات اسماعیل احمدی مقدم در سال ٩٢ ثابت کرد. او گفته بود: «من تاکنون در هیچ محفلی عنوان نکرده‌ام که صبح روز جمعه جلسه‌ای پیرامون اتفاقات آن زمان برگزار شد و آقای مرتضوی اصرار داشت که افراد دستگیر شده به کهریزک منتقل شوند. من مخالفتم را به صراحت اعلام کردم و گفتم آنجا نه تنها جا نداریم، بلکه آن مکان جای خطرناکی است.»
تعطیل شد یا نشد؟
به هر حال رسیدگی به آنچه بر اراذل و اوباش ساکن کهریزک می‌رفت در آن سال‌ها مورد توجه و رسیدگی قرار نگرفت و حوادث بعد از انتخابات سال ٨٨ و انتقال زندانیان امنیتی – سیاسی به این مرکز ورق را برگرداند. همین شد که برخوردهای شدید مسوولان زندان با بازداشتیان نقل محافل و حرف و حدیث‌هایی در مورد این طرح شد که کهریزک در اختیار و تحت فرماندهی کیست. با مرگ روح‌الامینی، کامرانی و جوادی فر برخوردهای غیرمتعارف و خشن با بازداشتیان رسانه‌ای شد. مجلس وارد عمل و قرار شد که بازدیدی از محل انجام شود. قبل از انجام این بازدید اما مقام معظم رهبری کار را یکسره کرد. استاندارد نبودن بازداشتگاه و نداشتن شرایط لازم برای حفظ حقوق بازداشت‌شدگان کافی بود برای آنکه حکم به تعطیلی آن بدهند و دادند. شایعات اما ادامه داشت و عده‌ای می‌گفتند کهریزک با نام جدید یعنی سروش ١١١ بازگشایی شده است. عده‌ای این موضوع را قبول داشتند اما تاکید می‌کردند که سروش ١١١ به جای زندانیان سیاسی – امنیتی میزبان زندانیان مواد مخدر است. برخی از مسوولان نیز این شایعات را تکذیب می‌کردند. مثلا غلامرضا اسدللهی، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی – سال ٨٩- گفته بود: «بر اساس تحقیق و تفحص‌های مجلس، بازگشایی بازداشتگاه کهریزک با نام سروش ۱۱۱، صحت ندارد و شایعه‌ای بیش نیست.»
پایان کابوس کهریزک
پس از تعطیلی این بازداشتگاه تعدادی از ماموران انتظامی دخیل در این پرونده نیز بازداشت و محاکمه شدند. مجلس شورای اسلامی نیز به دستور علی لاریجانی مامور شد تا کمیته ویژه‌ای برای تحقیق و تفحص در این باره تشکیل دهد. کمیته‌ای که در گزارش خود سعید مرتضوی، دادستان وقت تهران را مسوول انتقال صد و پنجاه نفر به این بازداشتگاه و مرگ سه نفر از دستگیر‌شدگان معرفی کرد. مرتضوی نهایت سعی خود را کرد تا از تحمل سزای عمل خود فرار کند و حتی توانست به نحوی خانواده‌های قربانیان را از پیگیری پرونده منصرف کند. خانواده روح‌الامینی البته تا امروز کوتاه نیامدند. فرار از تهران هم چاره کار مرتضوی نبود و او نهایتا از زندان اوین سر درآورد. بدون شک زندانی شدن مرتضوی پایان کابوس کهریزک نیست. وکیل او نیز با توجه به همین واقعیت تلاش کرد یک بار دیگر ابهام موجود در دایر بودن یا نبودن این بازداشتگاه را به رخ کشد. ابهامی که مدیرکل زندان‌های استان تهران آن را بی‌اساس می‌داند و از همین رو با اطمینان می‌گوید که کهریزک تعطیل است.
