وزیر زن؛ تابوی شکسته اما نشکسته

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی می گویند در فهرست وزیران پیشنهادی و در حدی که شنیده‌اند نام زنی را ندیده‌اند و حتی یک نماینده مؤثر تهران گفته است «رییس جمهوری، جسارت یا جرأت انتخاب وزیر زن را ندارد».

البته این سخن به این معنی نیست که در کلیت کابینه هم زنی نخواهد بود چرا که کابینه فراتر از وزیران است و معاونان ریاست جمهوری و مشاوران را هم شامل می شود و همین حالا ۴ خانم حضور دارند:

دستیار رییس جمهور در امور حقوق شهروندی، معاون امور زنان و خانواده، رییس سازمان حفاظت محیط زیست و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی. ضمن این که اولین سفیر زن هم در دولت روحانی انتخاب شد. خانم سفیر (مرضیه افخم) خود پیش از این اولین زنی بود که سخنگوی وزارت خارجه شده بود.

بنا بر این جفاست اگر گفته شود رییس جمهور روحانی زنان را در مناصب کلان اجرایی به کار نگرفته است اما این هم سخن درستی است که «وزیر زن» اهمیت دیگری دارد.
تابوی حضور زن در کابینه و در عصر جمهوری اسلامی را سید محمد خاتمی و با انتصاب خانم معصومه ابتکار به معاونت ریاست جمهوری و ریاست سازمان حفاظت محیط زیست شکست اما اول بار در دولت محمود احمدی نژاد بود که یک زن (خانم وحید دستجردی) وزیر(بهداشت) شد. هر چند که برکناری او به دلایل سیاسی اصل انتصاب اولیه یک خانم را به وزارت تحت الشعاع قرار داد.

درباره پرهیز از انتخاب یک خانم به عنوان وزیر از جانب رییس جمهور روحانی چند توضیح یا توجیه محتمل است:

اول این که چنان که گفته شد عضویت در کابینه تنها با وزارت متبلور نمی شود و معاونت ریاست جمهوری همراه با ریاست سازمان هایی چون حفاظت محیط زیست یا میراث فرهنگی هم کم از وزارت نیست.

دوم این که زنان باید سلسله مراتب را طی کنند و پس از کسب معاونت وزارت یا مدیر کلی به وزارت بیندیشند.

سوم این که برخی از علمای سنتی با وزارت زنان مشکل دارند و تفسیر آنان از آیه شریفه «الرجال قوامون علی النساء» این است که تأکید بر این که مردان  قائم بر زنان اند با وزارت زنان سازگار نیست چون زنان را قائم می سازد در حالی که درباره معاونت ریاست جمهوری  این حساسیت وجود ندارد.

درباره مورد اول می توان گفت درست است که معاونت ریاست جمهوری و ریاست سازمان های یاد شده هم مستلزم عضویت در کابینه است اما هر چه باشند «وزیر» نیستند و اگر مشکلی ندارند چرا بر سر وزارت حساس اند؟

درباره مورد دوم می توان گفت همین که تا معاونت ریاست جمهوری و ریاست سازمان هایی چون محیط زیست و گردشگری و سفارت و سرپرستی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران را تجربه کرده اند آیا به منزله اثبات توانایی ها نیست؟ در نگاه طعنه آمیز حالا مگر همه مدیران مرد شق القمر می کنند که زنان از عهده برنیایند؟ این همه ناکارآمدی و اتلاف سرمایه های ملی و تصمیمات نادرست کار مدیران مرد بوده یا زن که نگران مدیریت زنان هستند؟!

درباره مورد سوم هم اولا تابو قبلا شکسته شده و اگر قرار بود اعتراضی صورت پذیرد در زمان احمدی نژاد مطرح می شد. ضمن این که درباره آیه مورد نظر تفسیرهای متفاوتی وجود دارد و بر پایه نگاه های فقه سنتی اصل رأی دادن زنان و انتخاب شدن آنان در مجلس هم محل اشکال است و اشتغال زنان و بهره بانکی و موسیقی صدا و سیما و بازی شطرنج نیز خالی از اشکال نیست. بنابراین با نگاه فقه پویا و مصلحت باید بررسی کرد.

یک توجیه دیگر هم که البته شنیده می شود این است که اساسا رییس جمهوری کاری به جنسیت ندارد و صرف توجه به زن بودن این شایبه را ایجاد می کند که استفاده تبلیغاتی مد نظر است و از این منظر اتفاقا انتخاب وزیر زن به صرف زن بودن احترام به خانم ها تلقی نمی شود.

هر یک از توجیهات را که بپذیریم اما در یک نکته تردید نیست. اگر به خود روحانی باشد دوست دارد نه یک نفر که چند وزیر زن داشته باشد و به خاطر همین چنانچه معرفی نکند حمل بر این خواهد شد که محظورات و ملاحظاتی داشته یا به تعبیر صدر این گفتار «جرأت نکرده» و این تلقی ولو درست نباشد به سود روحانی نیست.

شاید لازم باشد رییس جمهور یک بار دیگر تصاویر و فیلم های دو هفته آخر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری و از نیمه اردیبهشت تا روز انتخابات را مرور کند تا نقش دختران و زنان ایرانی در باقی ماندن حسن روحانی بر اریکه ریاست جمهوری یادآوری شود.

گاه اقدام نمادین کارکردی فراتر و به اندازه اصل دارد و پیام های صریحی را انتقال می دهد.