ایرانیان و مهاجرت بین‌المللی
محمد فاضلی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
مرکز تحلیل داده‌های سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) در نهم جولای ۲۰۱۷ گزارشی درباره روندهای مهاجرت در دنیا منتشر کرده (Measuring Global Migration Potential: 2010-2015) که غیر از اهمیت آن برای محققان مهاجرت و تحولات راهبردی جهان از منظر مهاجرت، دو داده آن که درباره ایران است، و داده‌هایی درباره همسایگان ایران در این گزارش قابل توجه است.
1. جمهوری اسلامی ایران با داشتن 1.8 میلیون نفر جمعیت که برای مهاجرت برنامه‌ریزی می‌کنند در رده هفتم کشورهای مبدأ مهاجرت قرار دارد.
2. چهارصد هزار نفر از اتباع ایران علاوه بر داشتن برنامه مهاجرت، در حال آماده‌سازی شرایط مهاجرت نیز هستند. اگر تعداد افراد در حال آماده شدن برای مهاجرت را لحاظ کنیم، ایران بعد از عراق، پاکستان، مکزیک و کلمبیا در رده یازدهم قرار می‌گیرد.
3. مقایسه دو داده نشان می‌دهد، چهارونیم برابر کسانی که در حال آماده شدن برای مهاجرت هستند، افرادی وجود دارند که برنامه‌ای برای مهاجرت در ذهن دارند.
4. ایران از نظر «درصد افراد از کل جمعیت کشور» که برنامه مهاجرت دارند، در بین بیست کشور اول قرار ندارد.
5. ایالات متحده آمریکا با فاصله فاحش نسبت به بقیه کشورها، دوست‌داشتنی‌ترین مقصد مهاجران است.
6. این واقعیت قابل توجه است که عربستان سعودی برای 5.8 درصد کسانی که برنامه مهاجرت دارند، مقصد مطلوب است و این میزان از درصد مطلوبیت کانادا، فرانسه، آلمان و استرالیا نیز بیشتر است. این امر احتمالاً نتیجه فراهم بودن کار برای اتباع خارجی خصوصاً آسیایی است.
7. امارات عربی متحده و ترکیه نیز در رده‌های نهم و پانزدهم مقصدهای برتر مهاجرت قرار دارند.
سؤالات راهبردی
1. یک میلیون و هشتصد هزار نفر اتباع ایرانی دارای برنامه برای مهاجرت و چهارصد هزار نفر شهروندانی که در حال آماده‌سازی برای مهاجرت هستند، چه کسانی هستند، چه ترکیب جمعیتی دارند و مهاجرت آن‌ها چه تأثیری بر کشور خواهد داشت؟
2. معنای قرار داشتن عربستان، امارات و ترکیه در بین بیست مقصد برتر برای مهاجران جهان چیست؟
3. این‌که ایران در شمار مقاصد مهاجران نیست، چه معنایی دارد؟
