خاتمی: پیروزی ٩٢ مهم‌تر از ٩٦ بود
محمدرضا خاتمی در گفت‌وگویی که با ایلنا داشته، به تحلیل انتخابات ٢٩ اردیبشهت پرداخته است. او در این گفت‌وگو درباره نقش رئیس دولت اصلاحات در این انتخابات سخن گفته است.
بخش‌های مهم این گفت‌وگو را می‌خوانید:
در طول تاریخ جمهوری اسلامی ایران، ما دو انتخابات رقابتی را شاهد بودیم؛ ریاست‌جمهوری ۷۶ و ۹۶ که در فاصله ٢٠ سال از یکدیگر اتفاق افتادند. حال این سؤال پیش می‌آید که چرا این دو انتخابات رقابتی هستند؟ پاسخ روشن است؛ هر دو جریان اصلی سیاسی کشور کاندیدای خودشان را داشتند و متحد پشت آنها ایستادند.
وقتی می‌گویم این انتخابات رقابتی بود، به خاطر دلایلی است که در طول روند برگزاری انتخابات رخ داد، جناح اصولگرا از همه امکانات خود استفاده کرد تا پیروز میدان باشد که یکی از آنها صداوسیماست، تریبونی که باید فراجناحی عمل کند. البته فقط صداوسیما هم نبود؛ به طور مثال برخی اعضای شورای نگهبان در گردهمایی آقای رئیسی شرکت کردند، برخی ائمه جمعه پشت تریبون نماز جمعه به صراحت مواضع حزبی خود را اعلام می‌کردند.
به هرحال با کارهایی که صداوسیما انجام می‌دهد، مردم به این نتیجه می‌رسند که صداوسیما هم جزء جناحی است که در انتخابات شکست خورده و در حقیقت جفایی که صورت می‌گیرد به خود رسانه ملی بازمی‌گردد و باعث می‌شود این سازمان در چشم مردم بد جلوه کند.
معتقدم اتفاقات سال ۹۲ از سال ۹۶ مهم‌تر است. چون آن زمان یک جریان بسیار ضعیف شده بودیم که هیچ‌کس فکر نمی‌کرد جان دوباره بگیرد، می‌گفتند مرگ اصلاحات فرا رسیده؛ ولی همین مرده کاری کرد که صد نفر زنده هم نمی‌توانستند انجام دهند.
۱۶ میلیون رأی را کسی نمی‌تواند به نفع خودش مصادره کند. این تعداد رأی به عوامل و علل مختلفی تقسیم می‌شود؛ بخشی از آنها بر اساس عقایدشان پای صندوق‌های رأی آمدند و بخشی دیگر اعتقادی به آقای رئیسی نداشتند اما نسبت به عملکرد آقای روحانی موضع داشتند و می‌گفتند هرکسی بیاید بهتر از رئیس‌جمهور چهار سال گذشته است. به هر تقدیر کسانی که به غیر از روحانی رأی دادند، مشکلات اقتصادی دولت را می‌دیدند و به آن اعتراض داشتند پس نمی‌توانیم این آرا را یکدست و یکپارچه بدانیم.
روحانی می‌تواند با عملکرد خودش بخش درخورتوجهی از این رأی‌ها را جذب کند. ما در مسائل اقتصادی پیشرفت‌های خوبی داشتیم که اگر ادامه پیدا کند قسمت عظیمی از ۱۶میلیون‌رأیی که به گفته دوستان به آقای رئیسی داده شده، به سمت روحانی خواهند آمد. رشد اقتصادی، کاهش مشکلات معیشتی، تشنج‌زدایی، صلح و پیشرفت مسائل بین‌الملل، قدم‌های مؤثری بود که برداشته شد که اگر ادامه پیدا کند، درصد عظیمی از جامعه با روحانی همراه خواهند شد.
روحانی باید این ۱۶ میلیون رأی را به رسمیت بشناسد. ما حتی برای اقلیت یک‌درصدی هم حقوق قائل هستیم، چه برسد به اینکه ۳۵ درصد افراد به كسی غیر از آقای روحانی رأی داده‌اند. باید حقوقشان رعایت شود.
اساس اصلاح‌طلبی به‌رسمیت‌شناختن مخالف است. شعار ما زنده‌باد مخالف من است. ما نه مرگ می‌خواهیم و نه حذف؛ این را هم در عمل نشان داده‌ایم و باز هم نشان خواهیم داد. آقای روحانی باید بداند برخورد با این ۱۶ میلیون بسیار مهم است. هنگامی که رفتار و منش ما در برابر این ۱۶ میلیون مشخص و معین باشد، آن وقت می‌توان عیار این افراد را سنجید.
ما باید راه را برای ورود جوانان در مدیریت‌های کشور باز کنیم اما باز هم باید تأکید کنیم اگر فردا کابینه آقای روحانی با متوسط سن ۶۰ سال بسته شد، نباید ایراد بگیریم زیرا کشور مشکلات خطیر و مهمی دارد که به مدیران باتجربه و شجاع نیاز دارد. در کنار چنین مدیرانی نیروی جوان نیز لازم است. جوان ما باید مشق مدیریتی کند تا در آینده بعد از چهار سال یعنی سال ۱۴۰۰ ما نسل مدیریتی جوانی داشته باشیم که بتواند جایگزین نیروهای مدیران فعلی شود.
من قصد ندارم برای رئیس‌جمهور تعیین تکلیف گفتم ولی اگر بخواهم بگویم فکر می‌کنم حدود دوسوم کابینه باید عوض شوند. وزیران فعلی بسیار انسان‌های شریف و باشخصیتی هستند اما شاید مدیران دوره خاصی نباشند که بتوانند شعارهایی که آقای روحانی داده و توقعاتی که در مردم ایجاد کرده را برآورده کند.
به هرحال اختیار با آقای روحانی و مجلس است اما توقع اصلاح‌طلبان این است که تغییرات اساسی در سطح کابینه صورت بگیرد. درست است که زنان باید در کابینه حضور داشته باشند اما بیشترین تأکید ما حضور زنان در سطوح میانی است. ما می‌توانیم فرماندار، استاندار و مشاوران وزرای زن داشته باشیم.
معتقدم بیشتر از روحانی نهادهای دیگر هم باید توجه کنند که در گردهمایی‌ها چه گذشت. باید آنها به شعارها و مطالبات مردم نگاه کنند. خود من در یک سخنرانی هم گفتم که نمی‌گویم ۸۰ درصد مردم بلکه ۲۰ درصد آنها شعارها را با جان و دل فریاد می‌زدند. نمی‌شود به این مردم بی‌توجهی کرد. اگر تلاش آقای روحانی را در برآورده‌کردن درخواست مردم ناکام بگذاریم، این آقای روحانی نیست که ضرر می‌کند بلکه کل كشور ضرر خواهد کرد. مردم بیان می‌کنند مگر ما نان و مسکن می‌خواهیم، ما مطالبات سیاسی نیز داریم.
وقتی ما مردم را قبول داریم، باید مطالبات آنها را نیز قبول داشته باشیم. باید به خواسته مردم توجه شود و هیچ زمانی بهتر از حال حاضر نیست. با یک‌سری از مکانیسم‌ها همان‌طور که در برجام ما برد- برد داشتیم در جریان داخلی نیز می‌توانیم برد – برد داشته باشیم.
مثلا اغلب اعدام‌ها متعلق به بحث مواد مخدر است، مشاهده کردیم که این اعدام‌ها مشکلی از اعتیاد ما حل نکرده است. باید این بعد را از اساس جناحی و سیاسی خارج کنیم و براساس منافع ملی پای میز مذاکره بنشینیم تا بهانه را از مخالفان خارج‌نشین بگیریم. باید با مسئولان قوه قضائیه بنشینیم و صحبت کنیم.
با یک بازنگری کوچک می‌توانیم بخشی از مشکلات موجود را حل کنیم. روحانی باید در دور جدید بنشیند و این مشکلات سیاسی که فقط هزینه تولید می‌کند را از میان بردارد. با مشورت با قوه قضائیه می‌توانیم به راه‌حل‌هایی برسیم که منافع ملی را تأمین می‌کند و به نفع همه خواهد بود. امیدوارم در حقیقت دنبال ایجاد مکانیسم باشند و برای حل مشکلات برنامه داشته باشند.
