تصمیم اوپک به کاهش تولید بهای نفت را افزایش داد

بی بی سی: در پی اعلام تصمیم سازمان کشورهای صادرکننده نفت - اوپک - برای کاهش سقف تولید اعضای این سازمان، بهای نفت در بازارهای جهانی افزایش یافته است. گفته می‌شود این تصمیم در پی موافقت عربستان سعودی با مستثنی شدن ایران و دو کشور دیگر از طرح کاهش تولید اتخاذ شد.

در آعاز معاملات روز پنجشنبه، ۸ مهر (۲۹ سپتامبر) در بازارهای خاور دور، بهای نفت خام از نوع برنت به ۴۹ دلار و ۹۰ سنت افزایش یافت و اگرچه بعدا قیمت آن به ۴۸ دلار و پنجاه سنت کاهش پیدا کرد اما در مجموع، حدود ۵ درصد بیش از بهای آن در روز گذشته بود.

افزایش بهای نفت خام نتیجه تاثیرگذاری تصمیم اجلاس اضطراری وزیران نفت و انرژی چهارده کشور عضو اوپک برای بازنگری سیاست نفتی سازمان و کاهش سطح تولید بوده است. این جلسه که روز گذشته در حاشیه اجلاس بین‌المللی انرژی در الجزیره، پایتخت الجزایر برگزار شد، تصمیم گرفت که سقف تولید اوپک را از سی و سه میلیون و پانصد هزار بشکه در روز به سی و دو میلیون و دویست و چهل هزار بشکه کاهش دهد.

وبسایت اوپک با انتشار بیانیه یکصد و هفتادمین اجلاس وزیران نفت اوپک که به صورت اضطراری در الجزیره برگزار شد، با یادآوری اینکه بهای نفت خام در حال حاضر به نصف بهای آن در تابستان دو سال پیش کاهش یافته، این کاهش را ناشی از “فزونی عرضه” در بازارهای جهانی دانسته و گفته است که نتیجه چنین تنزل فاحشی، تقلیل قابل توجه عواید نفتی کشورهای صادرکننده و شرکت‌های نفتی بوده است.

بیانیه اوپک افزوده که براساس این تحلیل، کشورهای عضو “تصمیم گرفتند به منظور بازگرداندن ثبات به بازار جهانی نفت، یک رشته مذاکرات سازنده و جدی را با کشورهای تولید کننده غیر عضو انجام دهند.” براساس این بیانیه، اجلاس الجزیره هدف از کاهش تولید سازمان را “تسریع روند حذف عرضه اضافی” دانسته و افزوده است که این اجلاس تصمیم گرفت نتیجه کاهش تولید را مورد بررسی قرار دهد و آن را در نشستی با کشورهای صادرکننده غیر اوپک مطرح کند.

قرار است اجلاس رسمی وزیران نفت کشورهای عضو اوپک در ماه نوامبر برگزار شود و انتظار می رود از صادرکنندگان غیراوپک، به ویژه روسیه، برای شرکت در آن دعوت به عمل آید. به گفته برخی منابع، طرح کاهش تولید پس از تصویب نهایی به اجرا گذاشته می‌شود و تاثیر روانی تصمیم روز گذشته نشست وزیران اوپک باعث افزایش بهای نفت در روز پنجشنبه شده است.

هنوز نحوه و زمان مشخص اجرای برنامه اوپک در زمینه کاهش تولید و توزیع آن بین اعضا انتشار نیافته و ممکن است تصمیم‌گیری نهایی در این مورد به اجلاس رسمی وزیران نفت در ماه نوامبر موکول شود. به نظر کارشناسان، با مشخص شدن این جزئیات و تعیین میزان همکاری صادرکنندگان غیراوپک در کاهش تولید، و در صورت باقی ماندن تقاضای جهانی برای نفت در سطح کنونی یا تقویت آن، باید انتظار داشت روند صعودی بهای نفت آغاز شود و ادامه یابد.

براساس برخی تخمین‌ها، کاهشی که قرار است در تولید اوپک صورت گیرد اختلاف بین عرضه و تقاضا در بازار جهانی را به نصف میزان کنونی کاهش خواهد داد و اوپک انتظار دارد که برخی تغییرات در ماه‌های آینده، از جمله اقدام دولت آمریکا به جبران کاهش ذخیره استراتژیک نفتی و افزایش تقاضا در آن کشور، کمابیش فزونی عرضه را از میان بردارد. در چنین صورتی، انتظار این است که حداقل بهای نفت خام از ۵۰ دلار تنزل نکند و احتمالا افزایش هم داشته باشد.

بیانیه اجلاس الجزیره شامل اطلاعاتی در مورد نحوه توزیع کاهش در تولید بین کشورهای عضو نیست اما گفته شده است که سه کشور ایران، نیجریه و لیبی از این تصمیم مستثنی شده‌اند. در نیجریه و لیبی، حمله گروه‌های مسلح به تاسیسات نفتی باعث کاهش قابل توجه تولید نفتی این کشورها در ماه‌های اخیر شده است. در مورد ایران نیز، تحریم‌های هسته‌ای که تا اول سال جاری ادامه داشت، باعث شده بود که این کشور قادر به استفاده کامل از سهمیه خود در اوپک نباشد.

لزوم کاهش عرضه نفت خام برای بهبود قیمت طی ماه های پیش مطرح بوده و برای مذاکره در این مورد، در ماه آوریل، نشستی با حضور چند کشور عمده صادرکننده اوپک و غیر اوپک، از جمله عربستان سعودی و روسیه، در دوحه، پایتخت قطر، برگزار شد. اگرچه این اجلاس توصیه کرد که اوپک و سایر تولیدکنندگان عمده سطح تولید خود را کاهش دهند، اما جمهوری اسلامی حاضر به قبول چنین پیشنهادی نشد و درخواست کرد که به دلیل تحریم‌های نفتی سابق، ازکاهش تولید مستثنی شود.

در مقابل، عربستان سعودی تاکید داشت که تنها در صورتی با طرح کاهش تولید موافقت می‌کند که شامل تمامی اعضای اوپک شود. با توجه به اختلافات سیاسی بین حکومت‌های جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، مشخص نیست که عربستان سعودی به چه دلیل حاضر به پذیرش پیشنهاد ارائه شده به اجلاس الجزیره شده است. برخی رسانه‌های خبری داخل ایران موافقت عربستان سعودی را “تسلیم” آن کشور در برابر جمهوری اسلامی توصیف کرده‌اند.

عربستان سعودی با سهمیه‌ای بیش از ۱۲ میلیون بشکه در روز و تولید نزدیک به ۱۱ میلیون بشکه در ماه‌های اخیر، بزرگترین تولید کننده اوپک و از تامین کنندگان اصلی نفت در بازارهای جهانی است. عراق در رده دوم بعد از عربستان و ایران با سهمیه ۴ میلیون بشکه در روز، در رده سوم قرار می‌گیرند. به گفته مقامات جمهوری اسلامی، تولید نفت ایران در ماه‌های اخیر به ۳.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است.

بهای نفت خام که در تابستان سال ۲۰۱۴ به بالای ۱۰۰ دلار در بشکه رسیده بود، از آن زمان سیر نزولی را آغاز کرد و در ماه فوریه سال جاری، کمابیش به حدود ۲۶ دلار تنزل یافت. این کاهش علاوه بر فشار بر بسیاری از کشورهای عضو اوپک و برخی از کشورهای غیرعضو، مانند روسیه، که اقتصادشان به نفت وابسته است، باعث شده است تا سرمایه‌گذاری شرکت‌های عمده نفتی در اکتشاف و استخراج منابع و امکانات جدید، از جمله در استخراج نفت شیل کاهش پیدا کند یا به حالت تعلیق درآید.

برخی کارشناسان گفته‌اند که با توجه به تنزل بهای نفت، اکثر کشورهای صادرکننده در صدد بوده‌اند با افزایش تولید و فروش نفت با تخفیف قیمت و ارائه تسهیلات بهتر، کمبود عواید نفتی خود را جبران کنند. این وضعیت از یکطرف باعث فشار بیشتر بر بهای نفت شده بود اما از طرف دیگر، به معنی آن بوده که سطح تولید برخی از کشورهای نفتی به حداکثر ظرفیت نزدیک شده بود و امکان ادامه تولید در چنین سطحی وجود نداشته است. به این ترتیب، شاید موافقت با کاهش تولید هم اجتناب ناپذیر و هم قابل دوام باشد.