تصمیم سخت اوپكی‌ها پشت درهای بسته
شرق / رضا زندی
یوسف یوسفی، وزیر انرژی سابق و باسابقه الجزایر، بیژن زنگنه را کنج سالن برد و دقایقی طولانی با او صحبت کرد. آخرین نشست پانزدهمین مجمع جهانی انرژی، عصر دیروز تازه پایان یافته بود. یوسفی و زنگنه آن‌قدر از همه دور بودند که نتوان چیزی را از مذاکره‌شان حدس زد. مذاکره‌شان که تمام شد، یک منبع نزدیک به هیأت ایرانی به «شرق» گفت: «آقای یوسفی تمام تلاش خود را انجام داد تا جلسه غیررسمی اوپک در الجزایر، چه بسا به جلسه‌ای رسمی تبدیل شده و دارای نتیجه‌ای ملموس شود». وزیر سابق انرژی کوشید تا دیدگاه‌ها را به هم نزدیک کند و چه‌بسا نظرات برخی وزرای دیگر را به زنگنه منتقل کرده باشد. زنگنه که از یوسفی جدا شد، در حلقه خبرنگاران گیر کرد.
زنگنه در پاسخ به اظهارات عراقی‌ها: میانجی نمی‌خواهیم
شب گذشته سخنگوی وزارت نفت عراق از تمایل این کشور برای میانجیگری بین ریاض و تهران برای تأثیرگذاری بر بازار نفت برای خروج از بحران و نزدیک‌کردن دیدگاه‌های نفتی دو کشور خبر داد: «دراین‌باره پیشرفت‌هایی داشته‌ایم، اما هنوز موانعی برای توافق بین دو کشور باقی است». در میان خبرنگاران از زنگنه می‌پرسم:
آقای وزیر، نظر شما درباره خبر منتشرشده درباره میانجیگری عراق بین ایران و عربستان در اوپک برای حصول توافق نفتی در این سازمان چیست؟ آیا دراین‌باره پیامی دریافت کرده‌اید؟
«ایران و عربستان در بازار نفت نیازی به میانجی ندارند. ما می‌توانیم با هم صحبت کنیم».
وزیر نفت خبرهای مربوط به میانجیگری عراق بین ایران و عربستان را تأیید نکرد. برخی کارشناسان حاضر در اجلاس پانزدهم مجمع جهانی انرژی معتقدند مقامات عراقی با طرح این‌گونه خبرها در تلاشند تا رو به جلو حرکت کنند. چراکه یکی از موانع مهم پیش‌روی شکل‌‌نگرفتن توافق در اجلاس الجزیره، کشور عراق است. این کشور حاضر نیست به میزان زیادی از تولید نفت خود بکاهد و به درصد تولیدش (از کل تولید اوپک) در سال ٢٠١١ بازگردد.
تولید عراق براساس گزارش منابع ثانویه بازار نفت در ماه آگوست، چهارمیلیون و ٣٥٤ هزار بشکه در روز بود. سهم عراق از تولید اوپک پیش از آغاز تحریم‌های ایران مساوی بود. وزیر نفت عراق خواهان سهمیه چهارمیلیون و ٧٥٠ هزار بشکه تا پنج‌میلیون‌بشکه‌ای برای کشورش شده است. مواضع عراق در اجلاس اخیر، یکی از موانع مهم بر سر توافق‌نکردن احتمالی در اجلاس عراق ارزیابی شده است. به‌همین‌دلیل است که کارشناسان اظهارنظر سخنگوی وزارت نفت این کشور برای میانجیگری نفتی بین ایران و عربستان را حرکتی رو به جلو از سوی این کشور ارزیابی می‌کنند.
آیا زنگنه با وزیر نفت عربستان دیدار کرده است؟
در الجزایر موضع عربستان درباره تولید نفت ایران را متوقف‌شدن این کشور روی عدد سه‌میلیون و ٦٠٠ هزار بشکه در روز اعلام می‌کنند. هرچند در برخی اخبار غیررسمی، موضع عربستان نسبت به تولید چهارمیلیون‌بشکه‌ای ایران انعطاف گزارش شده است. خالد الفالح دیروز در اظهارنظری به بلومبرگ از آمادگی عربستان برای پذیرش مستثنا‌شدن ایران از برنامه محدودیت عرضه نفت خبر داد: «ایران، لیبی و نیجریه باید بتوانند با حداکثر ظرفیت معقول خود تولید کنند».
این خبرگزاری با انتشار صحبت‌های الفالح، از دیدار بین وزیر نفت عربستان با وزیر نفت ایران با وساطت روسیه خبر داد. چنددقیقه پس از انتشار این خبر، یکی از اعضای هیأت ایرانی با تکذیب دیدار وزرای نفت ایران و عربستان با وساطت روسیه گفت: «آقای زنگنه با وزیر نفت عربستان ملاقاتی نداشته‌اند. بلکه در حاشیه یکی از جلسات عمومی به‌صورت معمول صحبت کردند».
بنا بر گزارشی که بلومبرگ از سخنان وزیر نفت عربستان ارسال کرده، خالد الفالح بر کمترشدن شکاف‌ها بین اعضای اوپک تأکید کرده است: «دیدگاه‌ها در حال نزدیک‌شدن به‌هم هستند». وزیر نفت عربستان نیز همچون زنگنه بر مشورتی‌بودن نشست الجزایر تأکید کرده است. هرچند ممکن است سعودی‌ها به‌ناچار سطح فعلی تولید نفت ایران را برای یک‌سال آینده پذیرفته باشند، اما به‌طور رسمی خواستار متوقف‌شدن ایران روی تولید سه‌میلیون و ٦٠٠ هزاربشکه‌ای هستند.
زمینه‌سازی در الجزایر، سهم ٤ میلیون بشکه‌ای ایران
وزیر نفت پیش از شروع جلسه غیررسمی اوپک، در میان خبرنگاران انتظارش را از میزان تولید ایران این‌طور بیان کرد: «ما باید حداقل به تولید نفت پیش از تحریممان برسیم که این عدد نزدیک به چهار میلیون بشکه در روز است». زنگنه همچنین درباره نشست اعضای اوپک تأکید کرد: «ما امروز (دیروز) تلاشمان را می‌کنیم، اما انتظاری نداریم که توافقی انجام شود. دولت الجزایر هم تلاش زیادی انجام داده است که ما از آنها سپاسگزاریم». وزیر نفت، اجلاس الجزایر را گامی بزرگ برای تصمیم‌سازی اوپک در اجلاس ماه نوامبر ارزیابی کرد.
به گفته زنگنه، ایران عدد حدود چهارمیلیون‌بشکه‌ای در روز را برای تولید یک‌سال آینده‌اش پیشنهاد کرده است. «ایران می‌کوشد نشست مشورتی اوپک در الجزایر به نتیجه برسد، به‌هرحال این نشست رسمی نیست». زنگنه صبح دیروز هم در میان خبرنگاران، نشست الجزایر را زمینه‌ساز توافق اوپکی‌ها دانسته بود: «ایران، الجزایر و ونزوئلا در امور اساسی اوپک همواره مواضع مشترک داشته‌اند. متأسفانه از نوامبر ٢۰١۴ تاکنون ضرر زیادی ناشی از اعمال سیاست‌های غلط برخی اعضا داشته‌ایم». بازی‌های رسانه‌ای همه هیأت‌ها در الجزایر به‌وضوح دیده می‌شد.
جلسه اوپکی‌ها پشت درهای بسته، شرط ایران برای توافق
این مطلب در حالی نوشته می‌شود که وزرای ١٤ کشور عضو اوپک همچنان پشت درهای بسته به جلسه غیررسمی‌شان ادامه می‌دهند و کسی نمی‌داند که این جلسه رسمی خواهد شد یا خیر؟ آیا حاصل آن کاهش ٧٠٠ تا یک‌میلیون‌بشکه‌ای تولید اوپک خواهد بود یا اینکه اعضا بی‌تفاهم از سر میز بلند می‌شوند؟ فعلا که روسیه یک روز مانده به جلسه اوپکی‌ها، الجزایر را ترک کرده و قیمت نفت به پایین‌تر از ٤٥ دلار سقوط کرده است.
یک منبع آگاه به «شرق» گفت: «اگر اوپکی‌ها میزان تولید حدود چهارمیلیون‌بشکه‌ای ایران را بپذیرند ممکن است ایران برای یک‌سال تولیدش را در همین عدد نگاه دارد و با دیگر اعضای اوپک همراهی کند. به شرط آنکه آنها هم متعهد شوند ٧٠٠ تا یک میلیون بشکه در روز از بازار خارج کنند. فعلا وزرای اوپکی در جلسه نشسته‌اند؛ جلسه‌ای که معلوم نیست چه‌وقت تمام شود.
پانزدهمین نشست مجمع جهانی انرژی هم دیروز با صدور بیانیه‌ای ٢٣بندی به کار خود پایان داد، کشور هند را به‌عنوان میزبان اجلاس بعدی انتخاب و بر نوسان زیاد بازار انرژی جهان در دو سال گذشته تأکید کرد. وزیر انرژی الجزایر همچنین در بیانیه پایانی نشست الجزایر بر افزایش ملموس سطح ذخیره‌سازی نفت و کندبودن بازگشت توازن به بازار نفت و افزایش رقابت بین تولیدکنندگان تأکید کرد. اینجا الجزیره است.
