چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ -
Wednesday 24 April 2024
|
«روسیه برگشته است». این جمله را اخیرا ژنرال کورتیس اسکاپاروتی فرمانده عالی ناتو بیان کرد - و درست میگفت.
به گزارش فرارو به نقل از نیوزویک، به لطف بودجه نظامی در حال رشد و افزایش نگرانکننده میزان تمرینات نظامی در نزدیکی مرزهای ناتو، روسیه بعد از یک وقفه بیستوپنج ساله، باری دیگر به بازی قدرت سیاسی بازگشته است.
نتایج این موضوع روشن است: خطری که روسیه ایجاد میکند از بین نخواهد رفت و سیاستگذاران مجبورند آن را حمل کنند و یا حتی، منطق این قدرت بزرگ و قاطع را درک کنند.
پس از الحاق کریمه و شروع جنگ در دونباس در آوریل ۲۰۱۴، سیلی از کتابها نوشته شد که سیاست خارجی روسیه را در این منطقه تحلیل میکردند.
با این حال، باوجود شایستگی، هیچ یک از این کتابها توجه کافی به ارتباط و معاملات روسیه با بهاصطلاح هم وطنانش نکردهاند: روسهای نژادی، روسزبانها و کسانی که خود را از لحاظ فرهنگی مرتبط با روسیه میدانند.
در این زمینه کتاب جدید اگنیا گریگاس به نام “فراتر از کریمه: امپراطوری جدید روسیه” نسبت به دیگر کتابها برتری دارد. این کتاب نگاه دقیقی بر روشهایی دارد که کرملین از این ۳۵ میلیون هموطن که در سراسر منطقه شوروی سابق پراکندهاند، برای اهداف ژئوپلیتیکی خود استفاده میکند.
بحث اصلی گریگاس این است که در دهههای گذشته، مسکو به طور فعال به دنبال چیزی بوده که نویسنده آن را “امپریالیسمسازی مجدد مسیر سیاست” مینامد.
به طور خلاصه، روسیه در ابتدا ترکیب به ظاهر ساده و بیخطری از ابزار قدرت نرم مانند ابزار فرهنگی، اقتصادی و زبانی را به کار میبرد تا تصوراتی درباره هموطنان روس ایجاد کند. همزمان، کرملین از سیاستهای مختلفی که برای پشتیبانی از حقوق این روس زبانها ایجادشده، استفاده میکند.
در حالی که ممکن است این موضوع بیضرر به نظر برسد، همه چیز به سرعت تغییر مسیر میدهد. به خصوص که این سیاستها معمولا با یک کمپین تبلیغاتی تشدید میشوند و به گونه ای جلوه مییابند که نیازی “فوری” برای حفاظت از روس ها وجود دارد.
آخرین مرحله در “امپریالیسم سازی مجدد مسیر سیاست” یا الحاق کامل یک سرزمین است (همانطور که در مورد کریمه اتفاق افتاد)، یا ایجاد دولتی کوچک و جداییطلب که علیرغم استقلال ظاهری، عملاً تحتالحمایه روسیه است.
برای اثبات این ادعای جسورانه، گریگاس مروری کلی بر سیاست خارجی روسیه نسبت به ۱۳ کشور جهان انجام داد و استادانه تفاوتهای ظریف هر یک را در منطقه برجسته کرد.
در یکی از فصلهای کتاب، نویسنده به دخالت تهاجمی مسکو در امور مولدووا، اوکراین و گرجستان میپردازد که منجر به ایجاد مناقشات در ترانس نیستریا، قفقاز و دنباس شد.
در فصلی دیگر، گرگاس به بررسی سه کشور حوزه بالتیک میپردازد و اشاره میکند که چگونه مناطق مرزی روسیه مانند استونی با ۸۰ درصد جمعیت روسزبان، و لتونی با ۳۹ درصد روسزبان با خطر بزرگ بیثباتی روبرو هستند.
همچنین نویسنده پنج جمهوریِ آسیای مرکزی را بررسی و اشاره میکند که چگونه تلاش روسها برای اعمال ابزار قدرتش منجر به ایجاد نتایج بسیار متفاوتی در هر یک از این کشورها شده است.
بااینکه سیاستهای روسیه در قزاقزستان، ترکمنستان و ازبکستان شکست خورده است، اما در کشورهای ضعیف و فقیری مانند تاجیکستان و قرقیزستان موفق بوده است.
در آخر، گریگاس به ارمنستان و بلاروس میپردازد و نشان میدهد چگونه سیاست خارجه روسیه در شکلگیری سیاستهای داخلیِ دو تا از نزدیکترین متحدانش نقش داشت.
علاوه بر ارائه تجزیهوتحلیل دقیق ابزار نظامی، اقتصادی و فرهنگی که کرملین برای اعمال نفوذ از آنها استفاده میکند، کتاب گریگاس اندکی فراتر میرود و نظرات افرادی که هموطنان روسیه محسوب میشوند را نیز بیان میکند. خواننده کتاب این فرصت منحصربهفرد را در اختیار دارد که صدای افراد مختلفی از بزرگترین حامیان تا شدیدترین منتقدان پوتین را بشنود.
در پایان، گریگاس نتیجه میگیرد که خطر تداوم تاریخی سیاست های توسعهطلبانه دوران پوتین و پیشینیانش مانند کاترین کبیر وجود دارد. این امر بهنوبه خود نشان میدهد که ممکن است کرملین آمادهی ایجاد مجدد امپراتوری سابق خود باشد. اگر از راه الحاق آشکار نتواند این کار را انجام دهد، پس از طریق ایجاد دایره قدرتمندی از نفوذ روسیه این کار را انجام خواهد داد.
کتاب جدید گریگاس افزایش خوشایندی به منابع مربوط به سیاست خارجی روسیه است و بدون شک بسیار بهدردبخور خواهد بود؛ نه تنها برای سیاستگذاران، بلکه برای هر کس که به درک نیروی محرکه استراتژی پوتین در منطقهی پس از شوروی علاقمند است.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|