روایت عددها از رقابت مجلس دهم

اعتماد/ احسان بداغی
عدد ریاست علی لاریجانی روی ۱۷۳ قفل شده است، از خرداد ۹۱ تا خرداد ۹۵. حالا این عدد شانس اوست. اما زیر پوست تحولات مجلس، ۱۷۳ رای امروز با ۱۷۳ رای چهار سال پیش علی لاریجانی از زمین تا آسمان تفاوت دارد. آن ۱۷۳ رای اگر او را در خرداد ۹۱ در مسیر استقلال سیاسی از اصولگرایان قرار داد، ۱۷۳ رای امروز لاریجانی را همنشین رقبایی كرده كه تا سه ماه پیش تكفیر سیاسی او را در دستور كار داشتند.

این هم از تاثیرات تغییر رقیب است. رقیبی كه هم چهار سال پیش و هم امروز حدود ۱۰۰ رای در كف مجلس داشت. ۱۰۰ رای چهار سال پیش در سبد اصولگرایان همسو با احمدی‌نژاد بود و ۱۰۰ رای امروز در سبد اصلاح‌طلبان هوادار روحانی. شباهت فقط در عددهاست، و‌گرنه كف مجلس همه‌چیز عوض شده است.

لاریجانی برای حفظ كرسی ریاست باید دست یاری به سوی اصولگرایان تندرو دراز كند و همین دست یاری است كه آنها را در ضعیف‌ترین حالت حضور در بهارستان، صاحب چهار كرسی در هیات‌رییسه می‌كند. یك كرسی بیشتر از زمانی كه فراكسیونی ۱۰۰ نفره در مجلس داشتند. اینها امتیازاتی است كه داده شد تا هر طور شده لیست امید «اقلیت» مجلس دهم باشد. اقلیتی كه البته با ۱۰۳ رای محمدرضا عارف چشم به آینده‌ای دارد كه اعتدالیون اصولگرا احتمالا بر سر مسائلی چون برجام یا اقتصاد دیگر نمی‌توانند به‌راحتی انتخابات هیات رییسه با طیف‌هایی نظیر جبهه پایداری به توافق برسند. این همان جایی است كه عدد رای محمدرضا عارف در كف مجلس كارگر می‌افتد. مانند آن زمانی كه آرای غلامعلی حدادعادل در بزنگاه‌هایی چون استیضاح وزیر علوم كارگر افتاد.

امید برای مطهری
تركیب هیات رییسه موقت ۹ به ۳ به نفع فراكسیون «ولایت» شكل گرفت. تركیبی كه البته شاید برای انتخابات هیات رییسه دایم مجلس قدری تغییر كند البته نه در سطح ریاست. اختلاف ۷۰ رای میان محمدرضا عارف و علی لاریجانی دیگر جای تكرار رقابت بین این دو باقی نگذاشته و فراكسیون امید اعلام كرده كه در روزهای آینده علی لاریجانی بدون حضور عارف باید رای نمایندگان را برای تثبیت در كرسی ریاست جلب كند. اما در تركیب نواب رییس اصلا اوضاع این‌گونه نیست. علی مطهری تنها با اختلاف چهار رای نسبت به محمد دهقانی از رسیدن به كرسی نایب‌رییسی باز ماند. جبران این چهار رای شاید كار چندان دشواری برای او نباشد. حال آنكه ۱۲۲ رای حمیدرضا حاجی‌بابایی نیز امید چندانی در رقابت هیات رییسه دایم برای او به همراه ندارد. او ۱۴ رای تا منتخب دوم یعنی محمد دهقانی فاصله دارد و به هم زدن این توازن برای حاجی‌بابایی قدری سخت به نظر می‌رسد.

همه اینها در حالی است كه به نظر می‌رسد مسعود پزشكیان جایگاه خود را برای نایب‌رییسی با ۱۵۴ رایی كه كسب كرده، تثبیت شده می‌بیند. او با اختلاف ۱۸ رای از نفر اول ایستاده و قدری كنار زدنش برای اصولگرایان سخت و شاید غیر ممكن باشد. اما در تركیب دبیران هیات رییسه اختلاف ۱۲ رای بین نفر ششم و هفتم نیز اختلافی است كه جبرانش برای محمد علی وكیلی و فراكسیون امید ساده نیست. این وضعیت برای تركیب ناظران هیات رییسه هم تكرار شده و نفر سوم با نفر چهارم ۱۹ رای اختلاف دارند. هر چند بعید است كه فراكسیون امید رقابت برای كسب كرسی بیشتر در تركیب دبیران و ناظران هیات رییسه را كنار بگذارد اما قطعا دستور كار اصلی این مجموعه رساندن مطهری به هیات رییسه خواهد بود. اتفاقی كه اگر بیفتد اهمیت آن تنها در تغییر توازن ۹ به ۳ هیات رییسه به وضعیت ۸ به ۴ نخواهد بود. چرا كه گرفتن دو كرسی نایب‌رییسی برای فراكسیون امید نمی‌تواند كمتر از گرفتن كرسی ریاست مهم باشد و كسی نیست كه تفاوت جایگاه نواب رییس با دبیران و ناظران هیات رییسه را ندارند.

اقلیت تعیین‌كننده
برای فراكسیون امید اما مهم‌تر از اینها رسیدن به عدد نمایندگانی است كه در این تشكیلات به صورت كاملا سازمانی عمل می‌كنند. اگر بتوان رای محمدرضا عارف را ملاك تشخیص تعداد این افراد دانست، عدد ۱۰۳ نشان از همراهی كامل ۳۶ درصد مجلس با این فراكسیون دارد. اما در نگاهی دیگر متوسط آرای بقیه نامزدهای این لیست برای انتخابات هیات‌رییسه به جز مسعود پزشكیان عدد ۱۱۴ را نشان می‌دهد كه می‌تواند برای تعیین تعداد نفرات منسجم در فراكسیون امید ملاك بهتری باشد. مسعود پزشكیان هر چند ۱۵۴ رای در انتخابات دیروز كسب كرد اما نباید از این واقعیت گذشت كه تعدادی از آرای او به دلیل انتصابش به مناطق آذری زبان بوده است. اتفاقی كه در ساخت مجلس ایران عادی و طبیعی است.

با این تفاسیر فراكسیون امید اگر هم به عنوان اقلیت مجلس دهم محسوب شود باید آن را اقلیتی تاثیرگذار دید. چرا آن سوی میدان در فراكسیون ولایت تمام پایه‌های همگرایی روی انتخابات هیات‌رییسه و خصوصا ریاست مجلس بنا شده و معلوم نیست طیف نزدیكان علی لاریجانی قرار است در آینده مجلس دهم چگونه با نظرات گروه‌هایی نظیر جبهه پایداری در مسائلی چون موضوع هسته‌ای یا برنامه‌های اقتصادی دولت كنار بیایند. علی‌الخصوص اینكه حتی در فرآیند ائتلاف این دو جریان، نه علی لاریجانی و همفكران او دست از حمایت دولت در این دو بخش كشیدند و نه طیف‌های مخالف و منتقد دولت دست به تعدیل مواضع خود زدند.

مجلس دهم در نخستین گام‌های خود باید سراغ بررسی برنامه ششم توسعه و گرفتن گزارش اجرای سه ماهه برجام و مسائلی نظیر آن برود و درست همین جاست كه آرای فراكسیون امید می‌تواند به عنوان آرای طلایی، تعیین‌كننده اصلی معادلات بهارستان باشد. چرا كه تركیب نامزدهای فراكسیون ولایت حكایت از آن دارد كه در آنجا هر چند اجماعی بر سر ریاست لاریجانی بوده اما این طیف‌های منتقد دولت هستند كه دست بالا را در اختیار دارند. از مجموع ۱۱ نامزد این فراكسیون برای پست‌های هیات رییسه منهای ریاست، هشت نفر از نزدیكان گروه‌هایی نظیر جبهه پایداری، جمعیت ایثارگران و منسوبان دولت احمدی‌نژاد هستند.

بی‌شك اگر جریان معتدل اصولگرایی در آن فراكسیون دست بالا را داشت، تركیب این نامزدها كاملا متفاوت بود. چه آنكه چهره‌های منسوب به خود این جریان‌ها هم در روزهای اخیر معترف بودند كه «از سر ناچاری» به ریاست علی لاریجانی راضی شده‌اند. با همین فرض و تصور در تنگنا قرار گرفتن همفكران علی لاریجانی در فراكسیون ولایت در بزنگاه‌های مجلس دهم، آنها هیچ مؤتلفی جز فراكسیون امید نخواهند داشت. همان‌طور كه اصولگرایان سنتی در مجلس نهم با فراكسیون رهروان چنین كردند و در مقاطع حساس فرمان را به سمت فراكسیون اقلیت پیچاندند.