سوریه در آتش تشنگی می‌سوزد
گزارش «شهروند» از گسترش فاجعه انسانی در منطقه
ماه گذشته و همزمان با موج گرما در آخرین هفته‌های تابستان در «حلب»، درحالی‌که آتش درگیری‌ها در مناطق تحت کنترل نیرو‌های دولت سوریه و مواضع شورشیان همچنان شعله‌ور بود، منابع آب موجود به پایان رسید.
گزارش‌های دریافتی حاکی است تروریست‌های داعش شبکه‌های آبرسانی را هدف قرار می‌دهند و آب را به روی مردم می‌بندند.
با خشک شدن ذخایر آب حلب، ساکنان این شهر ناچار بودند برای دستیابی به مختصر جیره آبشان ساعت‌ها در صف‌هایی طولانی به انتظار بایستند، این درحالی بود که استیصال عده‌ای دیگر ناچارشان کرد تا خطر بیماری را به جان بخرند و به استفاده از آب چاه و آب‌های تصفیه نشده رو بیاورند. «ام عبدالله»، یکی از ساکنان حلب درباره شرایط این شهر می‌گوید: «مردم تشنه‌اند و ما از این شرایط خسته شده‌ایم. من هر شب دعا می‌کنم فردا که از خواب بیدار می‌شوم، سوریه مانند قبل باشد». بنابر گزارش یونیسف، ۴۱ درصد از کودکانی که از ابتدای ماه جولای در کلینیک‌های تحت حمایت این سازمان معاینه شدند، مبتلا به اسهال بودند.
در حالی که کمبود آب تنها محدود به حلب نیست و دیگر بخش‌های جامعه سوریه نیز با این معضل دست به گریبانند، بحران آب برای بسیاری از ساکنان حلب که گرفتار نا‌امنی، ویرانی اقتصادی و وخامت اوضاع بهداشتی هستند، تیر آخر محسوب می‌شود و موجی از نا‌امیدی را به همراه آورده است. یکی از ساکنان حلب در این‌باره می‌گوید: «ما می‌توانیم در شرایط دشوار زندگی کنیم، اما بدون آب نه». این شهروند سوری در ادامه می‌گوید: «استحمام و شست‌وشو به یک رویا بدل شده است و آنها باید کاری برای کمک به ما انجام دهند».
بر اساس گزارش یونیسف «اختلال در منابع آب لوله‌کشی، که در برخی از موارد از سوی طرف‌های درگیر در جنگ صورت گرفته است، موجب افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از آب به‌ویژه در میان کودکان شده است». به گفته «ژولیت توما»، کارشناس ارتباطات یونیسف با وجود این‌که منابع آب درحال حاضر مورد بازسازی قرار گرفته‌اند، اما با وجود جنگ داخلی هر لحظه احتمال تخریب دوباره آنها وجود دارد.
توما در ادامه می‌گوید: براساس گزارش‌های یونیسف، کمبود آب تمام گروه‌های حاضر در شهر را در بر گرفته است و محدود به یک طرف و یک گروه خاص نیست. می‌توان گفت این بحران تمام شهر را دربر گرفته است. اما مسأله این‌جاست که این اتفاق ناگوار در بدترین زمان ممکن و همراه با موج گرما رخ داده است. میانگین دمای حلب و شماری از دیگر شهر‌های سوریه بین ۳۸ تا ۴۰ درجه است که بالاترین میزان گرما در سال‌های اخیر است و خبر ناگوار دیگر آن‌که موج گرما احتمالا تا چند هفته دیگر نیز به طول می‌انجامد.
این کارشناس یونیسف در ادامه با اشاره به نگرانی‌های امداد‌گران، از گزارش‌ها پیرامون کاهش آب بدن و اسهال در بین کودکان خبر می‌دهد. بیش از ۴۰ درصد از کودکانی که برای مداوا به درمانگاه‌های یونیسف مراجعه کرده‌اند، مبتلا به اسهال بودند. درحال حاضر نیز خبر‌هایی از صف‌های طولانی کودکان برای دسترسی به آب به گوش می‌رسد. هنگام ظهر که گرمای هوا در اوج خود است، در اطراف ایستگاه‌های توزیع آب، کودکانی که ۴ یا ۵ سال بیشتر ندارند، با زحمت در تلاشند تا ظرف‌های سنگین آب را با خود حمل کنند.
توما در این‌باره می‌گوید: «ما نگرانی‌های بسیاری داریم. ازجمله آن‌که چنین وضعیتی چه تاثیری بر سلامت کودکان، به‌ویژه کودکان خردسال می‌گذارد؟ موارد ابتلا به اسهال به سرعت درحال افزایش است و در حقیقت باید عنوان کرد که میزان ابتلا به بیماری‌های ناشی از آب در سراسر کشور درحال افزایش است».
نگرانی دیگری که ذهن این کارشناس یونیسف را به خود مشغول کرده این است که ممکن است هر منطقه دیگری از سوریه نیز با چنین وضعی مواجه شود که در وضع فعلی هماهنگی برای پاسخ به چنین بحرانی تقریبا غیرممکن است. حجم آبی که به حلب انتقال داده می‌شود در ماه‌های گذشته به ۲ و نیم میلیون لیتر در روز رسید که بیشترین میزان انتقال آب به این شهر از زمان آغاز بحران محسوب می‌شود، موضوعی که بیانگر شدت بحران و به پایان رسیدن منابع آب است.
با این حال امداد‌گران یونیسف نیز در تلاشند تا پروژه‌هایی را برای مقابله با این بحران اجرا کنند. یکی از اقداماتی که علاوه بر ارسال آب در برنامه یونیسف قرار دارد، احداث چاه برای خانواده‌ها به‌عنوان منبعی جایگزین است. سراسر سوریه در این روز‌ها با بحران منابع آب مواجه است که بخشی از آن نیز به دلیل درگیری‌ها و خساراتی است که به زیرساخت‌های این کشور وارد شده است.
شرایط حلب منحصر به محدوده این شهر نیست و می‌توان عنوان کرد که حلب مثالی از وضع کشور سوریه است. بحران سوریه نتیجه مستقیم درگیری‌ها و دشمنی‌هاست که زیرساخت‌های این کشور را تخریب کرده است. یکی دیگر از عوامل موثر بر کاهش منابع آب نیز فشاری است که در نتیجه جابه‌جایی آوارگان و استقرار آنها در مناطقی خاص به جوامع وارد می‌شود. حلب یکی از بزرگ‌ترین جوامع آوارگان سوری در داخل این کشور محسوب می‌شود. افزایش شمار آوارگان موجب افزایش فشار به منابع و زیرساخت‌ها می‌شود و بر توانایی آنها در ارایه خدمات به آوارگان نیز تاثیرگذار است.
هرچند خشکسالی در مناطقی از سوریه پیش از آغاز جنگ داخلی در این کشور آغاز شد، اما شرایط زندگی بسیاری از آوارگان در داخل این کشور علت اصلی عدم دسترسی آنها به منابع آب سالم است. این موضوع تنها به منابع آب محدود نمی‌شود و دیگر نیاز‌های اولیه را نیز شامل می‌شود که از آن جمله می‌توان به بهداشت و نظافت نیز اشاره کرد. گزارش‌هایی از سوریه منتشر شده است که حاکی از استفاده مشترک ۷۰ پناهنده از یک سرویس بهداشتی است. تاثیر چنین شرایطی در بین گروه‌هایی نظیر کودکان بیش از دیگران محسوس است و به‌عنوان مثال کودکانی که به اسهال شدید مبتلا می‌شوند با خطر مرگ مواجه‌اند.
کودکان، قربانیان همیشگی
بحران آب در سوریه درحالی شدت می‌گیرد که مردم این کشور همین حالا نیز برای دسترسی به دارو و برطرف کردن نیاز‌های بهداشتی خود با موانع بسیاری رو‌به‌رو هستند. دسترسی و کمک به جوامع در معرض خطر در سوریه نیز یکی دیگر از این مشکلات است. حدود ۲ میلیون کودک در سراسر سوریه حضور دارند که هیچ گروه امدادگری به آنها دسترسی ندارد. شماری از این کودکان در مناطق تحت محاصره زندگی می‌کنند و شماری دیگر نیز هرچند در محاصره نیستند، اما درگیری‌های سنگین راه‌های ارتباط با آنها را مسدود کرده است.
به گفته ژولیت توما، «خشونت و درگیری‌های شدید مانع از دسترسی به کودکانی در سراسر سوریه می‌شود و هنگامی که آرامش در منطقه‌‌ای حکمفرما می‌شود جرقه‌های درگیری دوباره از نقطه‌ای دیگر آغاز می‌شود. کودکانی هستند که به‌طور منظم نیازمند رسیدگی هستند، اما چنین امکانی وجود ندارد. منظور از رسیدگی به این کودکان در حقیقت تامین دارو و کمک‌های مورد نیاز آن‌هاست».
با بررسی دقیق‌تر شرایط کودکان در سوریه باید گفت که در حدود ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار کودک سوری به کمک نیاز دارند. این میزان شامل کودکان آواره و آنهایی است که در خط آتش درگیری‌ها گرفتار شده‌اند. کودکان در مناطقی از حلب، دمشق و ادلب و برخی مناطق دیگر در چنین وضعیتی به سر می‌برند که این به معنای ۶۰ درصد از جمعیت کودکان سوریه است. البته باید اشاره کرد که اکنون ۲ میلیون کودک سوری دیگر نیز در خارج از این کشور تحت عنوان پناهجو زندگی می‌کنند. با این حساب باید گفت که ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار کودک سوری که ۸۰ درصد از جمعیت کودکان این کشور و آینده سوریه را تشکیل می‌دهند، در شرایط بحرانی به سر می‌برند.
کودکانی که در آوارگی به سر می‌برند، از آموزش و پرورش نیز محرومند. برای برخی از این کودکان آخرین خاطره از مدرسه به ۵ سال پیش برمی‌گردد که بیش از نیمی از زندگی آنها محسوب می‌شود. برخی دیگر که سال ۲۰۱۱ نخستین سال تحصیل‌شان محسوب می‌شد نیز هرگز رنگ مدرسه را ندیده‌اند و کلاس درس برایشان مفهومی بیگانه است.
در این بین مشکلات دیگری همانند بیماری فلج اطفال نیز به شمار مصائب این کودکان افزوده است. هرچند که مقامات یونیسف درنهایت موفق به پخش واکسن فلج اطفال در سراسر سوریه شدند، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که شیوع این بیماری بار دیگر آغاز نشود. موضوع دیگری که با وجود درگیری‌های روزانه در سوریه کمتر فرصت پرداختن به آن پیش می‌آید، تاثیر روانی زندگی در شرایط فعلی بر این کودکان است. موضوعی که نه‌تنها کودکان سوری بلکه کودکان کشور‌های همسایه که شاهد پدیده هولناکی به نام جنگ هستند را در برمی‌گیرد و اگر اقدامی در این خصوص صورت نگیرد شاید نسل فعلی کودکان سوری به‌طور کامل از دست برود.
