لغو تحریم اثر عمیقی بر ساختار اقتصادی ندارد
اعتماد
آثار سوء دلارهایی كه آزاد می‌شوند كمتر از آثار مثبت حضورشان در اقتصاد ایران نخواهد بود. این را علی قنبری، كارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه می‌گوید. وی معتقد است باید برنامه‌ای جدی برای مدیریت دلارهایی كه در حال حاضر متعلق به ایران است و بلوكه مانده در دستور كار دولت قرار گیرد؛ دلارهایی كه حجم‌شان به اذعان مقام‌های رسمی از ۱۰۰ میلیارد دلار فراتر رفته است.
وی معتقد است ایران پساتحریم ممكن است با مشكلات فراوانی روبه‌رو شود و خوش‌بینی‌هایی كه به دلیل تحریم ایجاد شده بود را از میان ببرد. او معتقد است كاهش وابستگی به نفت و اتكا بر مالیات از دستاوردهای اجباری تحریم بود كه باید همچنان از آنها حراست شود.
معاون وزیر جهاد كشاورزی وقتی می‌خواهد درباره سیاست اقتصادی ایران در دوران پساتحریم سخن بگوید نقبی به سیاست‌های اقتصادی نادرست دولت نهم و دهم نیز می‌زند و می‌گوید بخش عمده بحران اقتصاد ایران ناشی از مشكلات ساختاری است و نه تحریم.
آثار اقتصادی حفظ تحریم‌ها را چگونه ارزیابی می‌كنید آیا انتظار افزایش دو درصدی رشد اقتصادی كه با حذف تحریم‌ها پیش‌بینی شده است، تخمین درستی است؟
حذف تحریم‌ها آثار عمیقی بر ساختار اقتصادی كشور ندارد. مهم‌ترین اثر آنی حذف تحریم‌ها بازگشت دارایی‌های ارزی بلوكه شده به چرخه مالی كشور است كه موجب تزریق درآمد ارزی بالایی به سیستم اقتصادی می‌شود. نخستین اثر بازگشت دارایی‌های ارزی به‌طور یكجا به چرخه مالی، افزایش تورم است. ممكن است با كاهش هزینه‌های واردات مواد اولیه رونقی در تولید رخ دهد اما این رونق به میزان كافی زیاد نخواهد بود. بنابراین در كوتاه‌مدت انتظار افزایش رشد اقتصادی به میزان قابل توجه متصور نیست ولی پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی كشور در بلندمدت به هفت درصد برسد.
اخیرا سازمان سرمایه‌گذاری و كمك‌های اقتصادی و فنی ایران اعلام كرده است كه در سه‌ماهه نخست امسال حجم سرمایه‌گذاری‌های تاییدشده و مصوب این سازمان به سه میلیارد دلار رسیده است كه این رقم، رشد سه برابری را نسبت به كل حجم سرمایه‌گذاری‌های سال قبل نشان می‌دهد. آیا این موضوع موجب رشد اقتصادی نخواهد شد؟
قطعا افزایش سرمایه‌گذاری موجب رونق هر اقتصادی می‌شود اما در شرایط كنونی اگرچه میزان رشد ۳۰۰ درصدی سرمایه‌گذاری نسبت به سال گذشته را داریم اما این موضوع در وهله اول معلول مثبت شدن تعاملات سیاسی ایران با جهان است كه آثار خود را در اقتصاد و بازرگانی بین‌المللی ایران منعكس كرده است. تسهیل بازرگانی خارجی ایران و مثبت شدن تراز تجاری اقتصاد كشور می‌تواند رشد اقتصاد را افزایش دهد اما با توجه به حجم اندك سرمایه‌گذاری خارجی در GDP ایران نمی‌توان انتظار رشد اقتصادی از این محل را داشت بلكه آثار مثبت این پدیده به‌طور غیرمستقیم می‌تواند با كاهش هزینه‌های وارداتی و كاهش هزینه‌های بخش تولید موجب رونق اقتصادی شود. در این شرایط رونق‌بخش تولید كه بخش مولد اقتصاد است موجب رونق اشتغال می‌شود. زنجیره رونق اقتصادی مجموعه عواملی است كه با هم چرخه اقتصاد را به راه می‌اندازد. در سال‌های اخیر یكی از مشكلات بخش تولید كشور مشكل نقدینگی بود كه با رفع تحریم‌ها امیدواریم این مشكل حل شود. لازمه حل مشكل این است كه دلارهای آزاد شده به صنایع و بخش‌های مولد تزریق شود.
چطور می‌شود درآمدهای ارزی ناشی از حذف تحریم‌ها را كانالیزه كرد و مسیر تزریق آنها به صنایع را هموار ساخت؟
برای این موضوع نیاز به انسجام دولت و هماهنگی تیم اقتصادی دولت و داشتن برنامه مدون است تا دولت نتواند انسجام و برنامه‌ریزی لازم در زمینه بخش‌های مختلف اقتصادی ایجاد كرده و اولویت‌بندی درستی از آنها نداشته باشد نمی‌توان امیدوار بود كه آثار سوء ارزهای آزاد شده كمتر از آثار مثبت اقتصادی آن باشد.
همان‌طور كه خودتان هم بارها اعلام كرده‌اید، شرایط اقتصادی كشور در نتیجه تحریم‌ها به سمت و سوی خوبی رفته بود و جدا شدن از اقتصاد نفتی یكی از دستاوردهای تحریم اقتصادی بود. حجم درآمدهای مالیاتی در بودجه ۹۴ بیشتر از حجم درآمدهای نفتی دیده شده است. این موضوع تحركی در سازمان امور مالیاتی به وجود آورده است. چشم‌انداز شما در شرایط كنونی اقتصاد برای زمان پس از حذف تحریم‌ها، چگونه است؟
برنامه‌های دولت برای جدا شدن از اقتصاد نفتی و سیاست‌های تعدیلی اخیر حاكی از رویكردی جدی برای اصلاحات عمیق ساختاری است كه به نظر نمیرسد به زودی از دستور كار دولت خارج شود. اصلاحات برنامه‌ریزی شده و سیاست‌های تدوین شده در راستای شكل‌دهی به توسعه اقتصادی است. اگرچه گام‌ها كند هستند و زمان زیادی برای رسیدن به بودجه‌ریزی مستقل از نفت وجود دارد اما این موضوع پدیده‌ای طبیعی است. قرار گرفتن در تعاملات جهانی و تعیین جایگاه كشورها در اقتصاد جهان نیازمند درجه باز بودن بالای اقتصادی دارد كه عواملی مانند تحریم شاخص درجه باز بودن اقتصاد را كاهش داده بود.
درجه باز بودن اقتصاد چگونه تعریف می‌شود و چطور این شاخص خودش را در رشد اقتصادی منعكس می‌كند و اصولا رابطه‌اش با تحریم‌های اقتصادی چیست؟
باز بودن اقتصاد یا در اصطلاح Openness تعاریف گسترده‌ای دارد كه وجه اشتراك تمامی آنها تعاملات تجاری جهانی است. هرچه تراز تجاری مثبت‌تر باشد درجه باز بودن اقتصاد بیشتر است. این شاخص یكی از معیارهای توسعه‌یافتگی در ادبیات اقتصاد جهان است. انتظار می‌رود با حذف تحریم‌ها این شاخص بهبود یابد. افزایش میزان درجه باز بودن اقتصاد و همچنین در كنار آن افزیش بهره‌وری تولید و بهره‌وری نیروی كار، موجب رشد اقتصادی می‌شود. یكی از نخستین آثار بهبود درجه باز بودن اقتصاد ایران، افزایش حجم سرمایه‌گذاری خارجی است كه در حال حاضر با رشد سه برابری نسبت به سال گذشته اعلام شده است.
به‌طور كلی شرایط اقتصادی كنونی را چگونه ارزیابی می‌كنید؟
حذف تحریم‌ها آثار مثبتی بر اقتصاد كشور می‌گذارد اما از طریق كانال‌های محدودی این تحول رخ می‌دهد و نمی‌توان انتظار رشد اقتصادی شدیدی را داشت چرا كه بیشترین مشكلات اقتصاد كشور ما، ناشی از ساختار اقتصادی است كه انتظار می‌رود با رویكردهای جدی كه تیم اقتصادی دولت یازدهم در پیش گرفته است این مهم به آستانه‌های اجرایی خود نزدیك شود. اما در كوتاه‌مدت اثر یك‌باره و موقت افزایش درآمدهای ارزی جدی‌ترین موضوعی است كه اقتصاد را دستخوش تغییر خواهد كرد كه با مدیریت صحیح درآمدهای ارزی و برنامه‌ریزی‌های پیش‌بینانه در این زمینه كه در دستور كار قرار گرفته است، انتظارات تورمی بسیار پایینی وجود دارد.
