«روغن پالم» همچنان در مواد لبنی وجود دارد

جماران گزارش داد: ماجرای لبنیاتی که در آنها از روغن پالم استفاده شده بود، در ابتدا با جدیت از سوی وزیر بهداشت عنوان و پیگیری شد. سید حسن قاضی زاده هاشمی در مرداد ماه سال گذشته خبر از استفاده کارخانه داران لبنیات از روغن پالم در فراورده های خود داد، خبری که به سرعت نظر افکار عمومی را به خود جلب کرد و باعث شد مصرف مواد لبنی پرچرب به شکل چشم گیری از سوی مردم کاهش یابد، اما پس از گذشت مدت کوتاهی با اعلام وزارت بهداشت مبنی بر برخورد با متخلفان و حل شدن ماجرا، مشکل به دست فراموشی سپرده شد.

این در حالی است که به نظر می رسد مشکل کماکان پابرجاست و روغن مضر پالم همچنان در لبنیات داخلی وجود دارد. ماجرای روغن پالم در 13 مرداد ماه سال گذشته و به دنبال اظهارات وزیر بهداشت درباره استفاده از آن در برخی فرآورده های لبنی، آغاز شد. قاضی زاده در آن روزها در جمع خبرنگاران عنوان کرد که روغن پالم سال های سال است از کشور مالزی وارد کشور می شده و در حال حاضر به دلیل قیمت ارزان و سودآوری بالا، واردات آن به طرز چشمگیری افزایش داشته است و آماری مبنی بر واردات 500 هزار تنی روغن پالم در سال 92 را ارائه داد.

وی با بیان این که روغن پالم به دلیل نوع کیفیتی که دارد، برای سلامتی مضر است و تخلفات موجود در لبنیات به بازار آمده به دلیل بهره گیری از این روغن نشان می دهد که به جای چربی طبیعی از بدترین نوع چربی صنعتی استفاده کرده اند، افکار عمومی و رسانه ها را به سمت این ماجرا معطوف کرد و رسانه ها نیز با جدیت تمام این موضوع را دنبال کردند.

حتی در ادامه این ماجرا، هاشمی با قطعیت تمام در پاسخ به تکذیب صنایع لبنی درباره استفاده از روغن پالم در محصولا خود، گفت: گزارش های ما موجود است، اگر لزوم داشته باشد آن را رسانه ای می کنیم.

برای اینکه با مضرات روغن پالم آشنا شوید باید اشاره کنیم که پالم نوعی روغن گیاهی است که مقدار اسید چرب اشباع آن حداقل 50 درصد است. روغن پالم به دلیل دارا بودن اسید چرب اشباع بالا، موجب افزایش چربی خون، کلسترول و در نهایت گرفتگی و انسداد عروق می شود. از آنجایی که روغن پالم فاکتوری به نام اسید پالمتیک دارد و این اسید به عنوان یک فاکتور ایجاد کننده تصلب شرایین محسوب می شود، روغن مناسبی برای مصرف نیست. به همین جهت بهره گیری بیش از حد از روغن پالم در محصولات لبنی و استفاده مکرر آن در سطح جامعه باعث افزایش میزان سکته های قلبی در بین مردم می شود.

پیگیری های بی نتیجه درباره روغن پالم

این ماجرا توسط رسانه ها و مسئولان وزارت بهداشت طی یک هفته پیگیری شد تا اینکه معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو ، از پیگیری و آزمایش محصولات همه شرکت های لبنی خبر داد و گفت: تخلف تعداد 41 فرآورده لبنی مشکوک اعلام شده است که از این تعداد، ۲۳ مورد آن محرز و ۱۸ مورد نیز مشکوک هستند و به محض انجام آزمایشات تکمیلی طی چند روز آینده، مواردی که تخلفشان محرز شود، پروانه آنها تعلیق و به دستگاه قضایی معرفی خواهند شد.

به دنبال رسانه ای شدن ماجرای روغن پالم، شرکت های لبنی در مقابل اظهارات و ادعاهای وزیر بهداشت موضع گرفتند و حتی برخی از آنها به نشانه اعتراض به صحبت های وزیر، مصاحبه هایی نیز انجام دادند. البته ماجرا به همین جا ختم نشد و مثل سایر موضوعات که پای نمایندگان مجلس هم به چنین پرونده ها و ماجراهایی باز می شود، روغن پالم هم به مجلس رفت و به دنبال آن شاهد واکنش نمایندگان، به خصوص اعضای کمیسیون بهداشت و درمان به این ماجرا بودیم، به طوری که قرار شد وزرای بهداشت و جهاد کشاورزی و مسئولان موسسه استاندارد برای ارائه توضیح درباره این مسئله به مجلس بروند، هرچند مجلس برای رسیدگی به این موضوع به برگزاری همین جلسه اکتفا کرد و کار به صحن علنی نکشید.

در همین ارتباط محمد حسین قربانی یکی از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به جلسه ای که با حضور مسئولان سازمان غذا و دارو و استاندارد به منظور بررسی استفاده از روغن پالم در محصولات لبنی برگزار شد، اشاره کرد و گفت: مسئولان مربوطه گزارشی در رابطه با مصرف روغن در شیر ارائه نکردند، اما در ماست های پرچرب مواردی مشاهده شده است. لذا دستگاه های مربوطه موظف شدند گزارشی از کارخانه هایی که از این روغن استفاده کردند، تهیه کرده و محصولات نیز از بازار جمع آوری شود و نهایتا گزارش آن را به کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ارائه کنند. قربانی افزود که در این جلسه نمایندگان بر این مساله تاکید داشتند که استفاده روغن پالم در لبنیات مورد پیگیری قرار گیرد و کسانی که اقدام به این کار کرده اند به مراجع قضایی معرفی شوند.

مجلس هم کمکی به رفع مشکل نکرد

هرچند مردم انتظار داشتند که پس از فراخواندن وزیران بهداشت و جهادکشاورزی و همچنین رئیس سازمان ملی استاندارد به مجلس، توضیحات این مسئولان در جمع نمایندگان رسانه ای شود تا جامعه نیز در جریان آنچه درباره استفاده از روغن پالم در مواد لبنی صورت گرفته است، قرار گیرند؛ اما موضوع به بیان یک یا دو جمله آن هم از سوی برخی اعضای کمیسیون بهداشت و درمان باقی ماند و در حقیقت برآیند مثبتی از جلسه یاد شده، مشاهده نشد.

این در حالی است که در اکثر کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته دنیا، وقتی قرار به پیگیری موضوعی می شود که در آن خطایی از سوی یک شرکت، نهاد یا فرد صورت گرفته است، تا رسیدن به پاسخ جامعه و مسئولان از مطالبه گری باز نمی ایستند و تا روشن شدن زوایای ماجرا، از هیچ تلاشی دریغ نمی شود؛ اما بعد از طرح موضوع جمع آوری محصولات شرکت های متخلف از سطح بازار نه تنها در این خصوص هیچ اقدامی صورت نگرفت، بلکه در بسیاری از موارد شاهد افزایش قیمت محصولات لبنی بودیم، گویا شرکت های تولید کننده این محصولات تلاش داشتند که ضرر ناشی از عدم خرید محصولات پرچرب شان در بحبوحه موضوع روغن پالم را از مردم باز بستانند که متاسفانه موفق هم شدند و مسئولان امر هم هیچ واکنشی به این اقدام آنها نشان ندادند.

مشکل تهدیدکننده سلامت مردم حل نشد

اکنون که حدود یک سال از ماجرای استفاده از روغن پالم در مواد لبنی می گذرد، تاکنون مقصر و مسئول داستان روغن پالم مشخص نشده است و در مدت کوتاهی که این داستان در صدر موضوعات قرار داشت نیز نه تنهای پای کارخانه های تولید لبنیات به این ماجرا باز شد که سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت و وزارت کشاورزی هم وارد داستان شدند و گوی تقصیر را در زمین هم می انداختند در حالی که کارخانه داران تماشاگر این داستان بودند.

هنوز این ماجرا در صدر اخبار حوزه سلامت قرار داشت و موضوع هنوز به طور کامل باز نشده بود که خبر از اتمام داستان رسید و پرونده روغن پالم در کنار سایر موارد بی سرانجام قرار گرفت.

روز 22 مرداد سال پیش (یعنی کمتر از ده روز از مطرح شدن موضوع) وزیر بهداشت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که ماجرای روغن پالم تمام شده و هیچ اسمی از شرکت های لبنیاتی متخلف بر اساس جلسه ای که این شرکت ها با وزارت بهداشت داشته اند، اعلام نمی شود و در نهایت هم این وعده را به مردم داد که بعد از این ماجرا، روغن پالم در صنایع لبنی مصرف نمی شوند.

هاشمی تاکید کرده بود که مصرف کنندگان می توانند اطمینان داشته باشند که در صنایع لبنی موجود در بازار روغن پالم وجود ندارد. این اظهار نظر وزیر بهداشت باعث شد در همان اوج داستان، این ماجرا تمام شود غافل از اینکه این تنها پایان فصل اول داستان روغن پالم است.

بعد از گذشت مدتی از این ماجرا، وزیر بهداشت اعلام کرد در کشور تنها در محصولاتی مثل بستنی و یا پنیر پیتزا از روغن پالم استفاده می شود که مورد مصرف روزانه مردم نیستند. بعد از آن در اولین روز مهر سال 93 خبری مبنی بر ممنوعیت استفاده از روغن پالم در همه صنایع لبنی به استثنای بستنی مطرح شد. بر اساس این خبر، استفاده از روغن پالم در تولید تمامی محصولات لبنی به جز بستنی از اول مهر ماه ممنوع شد. اعلام این خبر در حالی بود که که هنوز استاندارد مربوط به فرآورده های لبنی بدون پالم در حال تجدید نظر بودند.

بر اساس خبر درج شده در اول مهر ماه تا آن تاریخ، هشت فرآورده لبنی از قبیل پنیرهای آنالوگ، پنیرهای خامه ای، پنیرهای پیتزا، پنیرهای پروسس شده، انواع بستنی و خامه گیاهی قنادی با مجوز سازمان غذا و دارو اجازه استفاده از روغن پالم را داشتند که با توجه به انتقادات مطرح شده و اعتراضات صورت گرفته، براساس آخرین اطلاعات دریافتی استفاده از روغن پالم در هفت فرآورده ممنوع شده و به گفته معاون سازمان ملی استاندارد از بین هشت فرآورده ای که مجوز استفاده از روغن پالم را داشتند، تنها بستنی اجازه تولید با روغن پالم را خواهد داشت و مجوز سایر محصولات باطل شد.

تکرار استفاده از روغن پالم بدون اعلام نام متخلف

فصل دیگر داستان در اردیبهشت ماه سال جاری رقم خورد، زمانی که محصولات لبنی صادر شده به عراق به دلیل داشتن روغن پالم از سوی این کشور به ایران باز گردانده شد؛ که رییس سازمان اساندارد از معدود بودن این محصولات خبر داد و گفت که اینها معدوم شده اند.

وجود روغن پالم در محصولات صادراتی یادآور این سخنان وزیر بهداشت است که گفته بود’ اگر تخلفی تکرار شد باید نام متخلفان اعلام شود؛ چرا که بی اعتنایی به این موضوع باعث گسترش تخلف خواهد شد’. وی وظیفه وزارت بهداشت را مراقبت از سلامت مردم دانسته و در این سخنرانی خود اعلام کرده بود: در این مورد با کسی شوخی نداریم و از اینکه به مردم راست بگوییم، نباید پشیمان باشیم. مردم به ما اعتماد کرده اند و یکی از موارد حق الناس همین مسئولیتی است که به گردن ما گذاشته شده است. نباید با توجیهات امروزی حق مردم را نادیده بگیریم. رسانه ها در زمینه اطلاع رسانی در مورد وجود روغن پالم در محصولات لبنی خوب عمل کردند، ولی در مواردی نیز قلم ها آلوده به سیاست و موارد اقتصادی شد.

اما بعد از این ماجرا نه تنها وزیر بهداشت که هیچ مسئول دیگری نه نامی از شرکتی اعلام کرد و نه توبیخی صورت گرفت و نه برخورد قضایی انجام شد. در حالی که موضوع روغن پالم بر اساس اطلاعاتی که از مواد تشکیل دهنده آن ارائه شد به هیچ وجه شوخی نیست و در حقیقت با سلامت و جان مردم سر کار دارد که به نظر می رسد آقای وزیر به جای طعنه زدن به اصحاب رسانه و مطبوعات و متهم کردن این قشر باید به اصلی ترین وظیفه این وزارتخانه که تامین سلامت و مراقبت از جان مردم است، توجه بیشتری داشته باشد.

ترجیح پیگیری طرح نظام جامع سلامت به داستان روغن پالم

البته به نظر می رسد که اجرای « طرح نظام جامع سلامت » از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که الحق تاکنون رضایت بخش اعظمی از بیماران درگیر در بیمارستان ها و درمانگاه ها را جلب کرده است، بخش زیادی از تمرکز مسئولان و عوامل این وزارتخانه را به سمت خود جلب کرده است، تا جایی که پرداختن به مساله مهمی مثل وجود روغن پالم در مواد لبنی کم اهمیت جلوه می کند و مسئولان این وزارتخانه با شانه خالی کردن از زیر مسئولیت این موضوع تلاش می کنند، توپ را به زمین دیگران بیاندازند و بیشتر بر اجرای هرچه بهتر «طرح نظام جامع سلامت» تمرکز کنند.

همه این اتفاقات ناتوانی و یا بی توجهی وزارت بهداشت و سایر مسئولان به سلامت و حق دانستن مردم را نشان می دهد. گویی در ماجرای روغن پالم کفه ترازوی قدرت و ثروت کارخانه داران بسیار سنگین تر از وزارت بهداشت است؛ چرا که بنا بر اخباری که از گوشه و کنار گمرگات کشور به گوش می رسد، با وجود ممنوعیت استفاده از روغن پالم در محصولات لبنی، واردات این محصول هنوز با همان کیفیت گذشته به قوت خود پا برجاست و ادامه دارد.

علاوه بر این، افزایش بی رویه قیمت محصولات لبنی بدون در نظر گرفتن قدرت خرید مردم، نشان از قدرت زیاد شرکت های تولیدکننده این محصولات دارد. این که پایان ماجرای روغن پالم در کجا و به چه شکل خواهد بود هنوز مشخص نیست و گویی این قصه سر دراز دارد.