زوال طبقه متوسط آمریکا

شرق / رها معتمدی: «فرانسیس فوکویاما» استاد علوم سیاسی دانشگاه «استنفورد» آمریکا و از نظریه‌پردازان سر‌شناس تاریخ تحولات سیاسی جهان می‌گوید عامل اصلی زوال طبقه متوسط این است که بخش اعظم امتیاز و ثروت ناشی از آخرین پیشرفت‌های نظام سرمایه‌داری، به‌ویژه در عرصه فناوری‌های جدید و مؤسسه‌های مالی، فقط نصیب اندکی از افراد متخصص می‌شود. برای مثال، در دهه ۱۹۷۰ ثروت یک درصد از لایه‌های بالای جامعه آمریکا فقط معادل ۹ درصد از تولید ناخالص ملی کشور بود، ولی در سال ۲۰۰۷ این رقم به حدود ۲۴ درصد افزایش یافته است.

او معتقد است عامل دیگری که موقعیت اقتصادی طبقات متوسط را تهدید می‌کند، سیاست‌های مالیاتی است. به‌گفته کارشناسان، در این بحران اقتصادی، طبقه متوسط آمریکا بیشتر از هرگروه دیگری آسیب می‌بیند، یکی از نشانه‌های واضح این وضعیت کاهش درآمد بسیاری از خانواده‌های متوسط آمریکایی طی چهار دهه اخیر است. یکی از روش‌هایی که در آمریکا برای کمک اقتصادی به لایه‌های متوسط انجام شده، دادن تسهیلات بانکی بهتر در سال‌های گذشته بود. این روش جایگزینی برای توزیع عادلانه‌تر ثروت در میان لایه‌های پایین‌تر جامعه بود. اما در عمل باعث شد سیل سرمایه‌های نقدی از چین و سایر کشورهای ثروتمند به نظام بانکی آمریکا سرازیر و خود به یکی از عوامل بروز بحران اقتصادی اخیر بدل شود.

اکثر دولت‌های دست‌راستی به‌جای صاحبان ثروت‌های بزرگ از طبقه متوسط مالیات بیشتری اخذ می‌کنند و بالأخره عامل رشد کشورهای درحال‌توسعه و ظهور قدرت‌های اقتصادی جدید را باید در نظر گرفت؛ تحت‌تأثیر روند پرشتاب جهانی‌شدن سرمایه‌داری و در حالتی که کسب سود بیشتر برای شرکت‌های بزرگ به اولویتی مطلق و بدون کنترل بدل می‌شود، بسیاری از فعالیت‌های تولیدی به خارج از کشورهای پیشرفته منتقل شده‌اند و نیروی کار این کشور‌ها یا بیکار شده یا ناگزیر است دستمزد کمتری دریافت کند. بااین‌حال، این مسئله نیز درست است که بسیاری از افرادی که از باراک اوباما حمایت جانانه‌ای داشتند و هنوز هم از او حمایت می‌کنند، اعتقاد دارند او به اندازه کافی جسورانه عمل نکرده و نسبت به افرادی که سعی داشتند سیاست‌هایش را با شکست روبه‌رو کنند، اقدام قاطعی نداشته است.

حال که فضای انتخابات آمریکا روزبه‌روز جدی‌تر می‌شود، اهمیت طبقه متوسط که امید خود را به بهبود شرایط اقتصادی از دست داده‌اند، بیشتر می‌شود. برخی از تحلیلگران معتقدند کاندیدایی می‌تواند پیروز این رقابت باشد که نظر این طبقه از جامعه را به خود جلب کند. جمهوری‌خواهان تحمل ورود به مسیر جدید را ندارند، اما در مقابل دموکرات‌ها دلایل زیادی برای اثبات خود به این طبقه از جامعه دارند. برخی از کار‌شناسان با اطمینان می‌گویند زمان مناسبی برای دموکرات‌ها فرارسیده است تا کنترل را به دست گیرند، در غیراین‌صورت آنان بازی را به رقیب خود واگذار می‌کنند.