" width="800" />

فرونشست ۱۷ کیلومتری زمین در دشت نیشابور

برداشت بی‌رويه آب از سفرهای آب زير زمينی دشت نيشابور موجب فرونشست زمين و ايجاد شکاف‌های ۱۷ کيلومتر در اين منطقه شده است. فاجعه‌ای که به گفته عضو شورای مرکزی خانه کشاورز خراسان رضوی در صورت عدم چاره انديشی به غير از آثار سوء زيست محيطی، ۱۸ هزار هکتار باغ را نابود خواهد کرد.
ایلنا: «ابوالفضل کرباسی شرق» عضو شورای مرکزی خانه کشاورز خراسان در مورد فرونشست‌های چندين کيلومتری زمين در دشت نيشابور اظهار داشت: در سال ۶۴ حفر چاه جديد در دشت نيشابور ممنوعه اعلام شد اما بعد از سال ۶۴ با وجود ممنوعه بودن دشت نيشابور، به تعداد زيادی چاه در دشت حفر شده و جالب اينکه اين چاه‌ها مجاز و با پروانه بوده‌اند.
وی ادامه داد: در برداشت آب از منابع زيرزمينی بايد به اين نکته توجه کرد که ورودی مخزن‌های زيرزمينی آب از روان آب‌ها، سيلاب‌ها و رودخانه‌های دائمی تامين می‌شود و بنابراين بايد ميزان برداشت از آن مورد مديريت قرار گيرد.
وی در پاسخ به اينکه چرا با وجود ممنوعه بودن اين دشت، اجازه حفر چاه داده شده است گفت: دلايل بسياری است که موجب اين اتفاق شده از توصيه وزير و وکيل و مسئول گرفته تا خلاءهای قانونی، ولی مهم اينجاست که آمار دقيقی از ميزان همه چاه‌ها دشت نيشابور در دست نيست.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز خراسان رضوی با بيان اينکه در سال ۶۴ در دشت نيشابور نزديک به ۱۱۰۰ حلقه چاه وجود داشت افزود: بعد از سال ۶۴ با وجود ممنوعه بودن دشت بين ۲۰۰ تا ۳۰۰ حلقه «چاه مجاز» ايجاد شد و خدا می‌داند چه تعداد «چاه غير مجاز» حفر شده است.وی در مورد چاههای غير مجاز گفت: چاه‌های غير مجاز بيشتر چاه‌های نيمه عميقی است که به صورت دستی حفر شده و آب آن برای باغ، ‌ باغچه و يا ويلا مورد استفاده قرار گرفته است.
کرباسی به شکل ديگر برداشت آب از منابع زيرزمينی اشاره کرد و متذکر شد: چاه‌های مجازی که بيش از ميزان مجوزشان آب برداشت می‌کنند نيز به ذخاير آب زير زمينی آسيب جدی می‌زنند برای مثال چاهی که ۳۰ ليتر در ثانيه بايد برداشت کند، ۵۰ تا ۴۰ ليتر برداشت آب می‌کند، اين کار تخلف است و بايد از آن پيشگيری شود.
وی به اثرات برداشت غير مجاز آب از منابع آب زير زمينی اشاره کرد و گفت: معمولا اداره امور آب هر شهرستان با چاه‌هايی که در دشت حفر می‌کند به‌روز افت آب را کنترل می‌کند. با همين مطالعات مشخص شده که اوضاع بحرانی است به طوری که سطح آب از سال ۶۴ به بعد به طور متوسط نزديک به ۴۰ متر افت داشته است. البته پايين رفتن آب در مناطق مختلف دشت نيشابور متفاوت بوده و در قسمت‌های مرتفع دشت بيشتر و در قسمتهای پست کمتر است ولی آنچه مسلم است اين ميزان يک فاجعه است.
کرباسی در مورد اثرات سوء پايين رفتن سطح آب‌های زير زمينی گفت: پايين رفتن آب موجب می‌شود فضای بين سنگ‌ها و سنگ ريزهايی که سفره‌های زير زمينی را تشکيل داده‌اند و از آب پر شده جای خود را به خاک بدهد و پر شدن اين فضا از خاک موجب می‌شود زمين نفوذ پذيری خود را از دست بدهد و اگر چنانچه هر روز باران هم بيايد به علت عدم نفوذ، آب باران يا برف به صورت روان آب و سيلاب از دسترس خارج شود.
به گفته وی در سالهای اخير با توجه به کم بودن نزولات جوی سطح آب زير زمينی بيش از پيش کاهش يافته و همين خطرات بسياری از جمله فرونشست زمين را در پی داشته باشد.
اين عضو خانه کشاورز خراسان رضوی توضيح داد: خالی شدن سفره‌های زير زمينی از آب موجب پايين رفتن سطح زمين می‌شود و به عبارتی لايه‌های زيرين خاک خالی شده و لايه‌های بالايی جای آن را می‌گيرد و همين باعث پايين افتن سطح زمين و فرونشست می‌شود.
وی ادامه داد: اين فرونشست‌ها در برخی مواقع از سه متر نيز بيشتر عمق دارد و طول آن نيز بسيار زياد است. در دشت نيشابور در حوالی روستای «حصار» نيشابور زمين به طول ۱۷ کيلومتر دچار فرونشست شده است و در منطقه ديگر اين فاجعه ۳۶ کيلومتر طول دارد.
به گفته وی پايين رفتن آب معضل ديگری را نيز سبب می‌شود و آن شور شدن افت کيفيت آب کشاورزی است. وی توضيح داد: وقتی مخزن آب زير زمينی شروع به خالی شدن می‌کند در برخی نقاط به آبی می‌رسيم که کيفيت مناسبی برای آبياری زمين‌های کشاورزی ندارد. ميزان املاح مثل نمک و اسيديته آب بالا می‌رود هنگامی که اين آب برای کشاورزی استفاده می‌شود ضمن اينکه آب را از دست می‌دهيم زمين را نيز از دست خواهيم داد چون زمين شور می‌شود.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز با بيان اينکه آنچه اکنون با آن روبرو هستيم پيامد سوء مديريت‌های گذشته است اظهار داشت: واقعيت اين است که ما در بخش زير ساخت‌های کشاورزی هيچ کاری نکرده‌ايم براساس آمار، ‌قريب به ۶۳ تا ۶۷ درصد آب کشاورزی پرت شده و ازدسترس کشاورزان خارج می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: در دنيا به جای بالا بردن سطح زير کشت، به دنبال افزايش راندمان هستند به عبارتی بايد از آب و زمين کمتر محصول بيشتر به دست می‌آورند و هر روز نيز به دنبال راهکارهايی برای بهبود آن هستند.
وی با بيان اينکه در کشور ما اين روند به درستی رعايت نمی‌شود تاکيد کرد: در کشور ما الگوی کشت مناسبی رعايت نمی‌شود به عبارتی يک محصول پرآب مانند برنج هم در شمال کشور کاشته می‌شود هم در خراسان و هم دراصفهان. يا چغندر هم در خراسان کاشته می‌شود و هم در خوزستان. جای کاشت چغندر غرب کشور نه شرق. اين کار در هيچ جای دنيا انجام نمی‌شود.
وی با بيان اينکه کشور هند که زمانی به محصولات کشاورزی ما نيازمند بود اکنون به ما کلزا، برنج و بسياری از محصولات کشاورزی را صادر می‌کند گفت: در هند، هر ايالت محصولاتی را کشت می‌کنند که با اقليم آن مناسب است و همين موجب توليد محصولات در سطح تجاری می‌شود.
به گفته وی بخش کشاورزی از جمله بخش‌هايی است که می‌توان با سرمايه گذاری اندک مشکل بيکاری جوانان بويژه دانش آموختگان بخش کشاورزی را حل کرد و وضعيت صادرات کشور را نيز بهبود بخشد و موجب استقلال بيش از پيش می‌شود.

کرباسی متذکر شد: با وجود اينکه مسئولان امر با اين موارد آشنا هستند اما باز مديريت درست و چاره‌انديشی برای اين بخش استراتژيک در پيش ندارند. برای مثال عدم چاره انديشی برای وضعيت دشت نيشابور موجب می‌شود تا حدود ۱۸ هزار هکتار باغ نابود شود که اين علاوه بر ايجاد مشکلات عديده زيست محيطی موجب کوچ اجباری روستاييان از روستا به شهر شده و مشکلی به مشکلات اضافه خواهد کرد.