ايران امروز

شاخص دانایی در ایران

كارگزاران: ایران از نظر شاخص آموزش در میان ١٦٢ کشور جهان در رتبه یکصد و سوم قرار دارد. این در حالی است که بسیاری از متخصصان ایرانی دارای رده‌های بالای علمی هستند و جزو شخصیت‌های علمی مطرح جهان محسوب می‌شوند. در واقع شاخص آموزش در ایران در حالی افت نشان می‌دهد که تقریبا هیچ مشکلی از لحاظ وجود منابع کیفی انسانی در ایران وجود ندارد هرچند در نحوه به کارگیری منابع انسانی و استفاده از توانایی‌های آنها کاستی‌های بسیاری به چشم می‌خورد.

در واقع توسعه علمی در ایران یک مقوله پیچیده فرهنگی - اجتماعی است. اگرچه تنگنای این مبحث تنها در فقدان برنامه مدون توسعه علمی مطرح نمی‌شود بلکه مشکلات ساختاری و فرهنگی و تاریخی متعددی وجود دارد که تحقق آن را دشوار کرده است. سال گذشته گزارش توسعه انسانی که از سوی سازمان ملل متحد ارائه شد، ایران رتبه ٩٩ را در شاخص توسعه انسانی از میان ١٧٧ کشور جهان به خود اختصاص داد. ارزش شاخص توسعه انسانی ایران که در سال گذشته ٧٣٢/٠ بوده است در سال جاری با ٠٠٤/٠ افزایش به ٧٣٦/٠ رسید. شاخص توسعه انسانی در گزارش سازمان ملل متحد بر اساس سه شاخص «امید به زندگی» ، «آموزش» و «تولید ناخالص داخلی» به دست آمده است.

ر اساس گزارش توسعه انسانی سال ٢٠٠٥ شاخص امید به زندگی در ایران از ٧٥/٠ در سال گذشته به ٧٦/٠ درصد در سال جاری افزایش یافت. امید به زندگی در مردان ایرانی از ٨/٦٨ سال به ٦٩ سال رسیده است و در زنان ایرانی از ٧/٧١ سال به ٩/٧١ سال رسیده است. اما در میان این شاخص‌ها شاید شاخص آموزش از اهمیت زیادی برخوردار باشد. در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد آمده است که سهم هزینه‌های آموزشی دولتی ایران از تولید ناخالص داخلی ٩/٤ درصد و از کل هزینه‌های دولتی ٧/١٧ درصد بوده است. از هر هزار ایرانی ٧٢ نفر از شبکه جهانی اینترنت استفاده می‌کنند. گزارش توسعه و تجارت الکترونیک سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که ایران در شاخص‌های الکترونیکی و اینترنتی در سال گذشته بین ٦٠ کشور برتر جهان رتبه ٥٩ را به خود اختصاص داده است. ایران از ده نمره شاخص آموزش‌های اینترنتی و الکترونیکی نمره ٠٦/٣ را به خود اختصاص داده است و بین ٦٠ کشور برتر جهان در شاخص آموزش اینترنت تنها از نیجریه جلو افتاده است.

در این گزارش کشور ما بر اساس توانایی خود در تولید، مصرف و توسعه آموزش‌های اینترنتی به صورت رسمی و غیررسمی در آموزشگاه‌ها و محل کار توسط دولت یا بخش خصوصی رتبه بندی شدند. این رتبه بندی آموزش‌های الکترونیکی را بر اساس چهار طبقه ارزیابی کرده است که شامل دسترسی استادان و دانشجویان به اینترنت، صنعت اینترنت، حمایت دولت از آموزش‌های الکترونیکی و دسترسی عموم مردم به اینترنت است.با این وصف بخش آموزش عالی کشور در راستای ارتقای شاخص علم در کشور به کوشش‌هایی دست زده است که آمارهای کمی نیز آن را تایید می‌کند. به عنوان نمونه بررسی تعداد دانشجویان و کادر آموزشی دانشگاه‌ها از سال ٤٨ تاکنون بر اساس آمار نشان می‌دهد تعداد دانشجویان کشور در سال ٤٨ حدود ٦٧ هزار و ٢٧٠ نفر بوده است که از این تعداد ١٦ هزار و ٩٤٩ نفر زن و ٥٠ هزار و ٣١٩ نفر مرد بوده‌اند.

همچنین کادر آموزشی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور در این سال ٦١٠٣ نفر بوده است که از این تعداد ٦٧٣ نفر زن و ٥٤٣٠ نفر مرد بوده‌اند.همچنین در سال ٥٨ نیز تعداد کل دانشجویان کشور ١٧٤ هزار و ٢١٧ نفر بوده‌اند. از این تعداد ٥١ هزار و ٥٧١ نفر زن و ١٢١ هزار نفر مرد بوده‌اند. تعداد دانش آموختگان کشور در این سال ٤٣ هزار و ٢٢١ نفر بوده است. کادر آموزشی نظام آموزش عالی نیز در سال ٥٨ حدود ١٦ هزار و ٨٧٧ نفر بوده است. زنان ٢٤٥٥ نفر و مردان ١٤ هزار و ٤٢٢ نفر را تشکیل می‌دادند.اما آمار دانشجویان کشور ١٠ سال بعد یعنی در سال ٦٨ به ٢٨١ هزار و ٣٩٢ نفر رسید که ٧٨ هزار و ٥٧٢ نفر این تعداد را زنان و ٢٠٢ هزار و ٨١٩ نفر را مردان تشکیل می‌دادند. دانش آموختگان این سال نیز ٣٧ هزار و ٣٨٤ نفر بودند. در سال ٦٩ - ٦٨ تعداد کادر آموزش ٢٠ هزار و ٤١١ نفر بود که ٣٤٩٣ نفر آنان را زنان و ١٦ هزار و ٩١٨ نفر را مردان تشکیل می‌دادند.تعداد دانشجویان کشور در سال ٧٨ - ٧٩ به ٦٧٨ هزار و ٦٥٢ نفر می‌رسید که ٢٩٩ هزار و ٣٣٣ نفر آنان را زنان و ٣٧٩ هزار و ٣١٩ نفر را مردان تشکیل می‌دادند. کادر آموزش دانشگاه‌ها نیز در این سال‌ها به ٤٥ هزار و ٥٤٠ نفر می‌رسید.

تعداد دانش آموختگان کشور نیز در سال تحصیلی ٧٨ - ٧٩ به ١٢٢ هزار و ٢٩٧ نفر می‌رسید.بر اساس آمارهای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تعداد پذیرفته شدگان دانشگاه‌های کشور در سال گذشته در همه دوره‌های روزانه، شبانه، نیمه حضوری، پیام نور و پودمانی ٢٦٦ هزار و ٤٧٠ نفر بوده است. از این تعداد ٦٥/٥٣ درصد زن و ٣٥/٤٦ درصد مرد بوده‌اند. ضمن اینکه در شش سال گذشته تعداد دختران دانشجو در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی افزایش یافته است.

دانش آموختگان کشور در این سال حدود یک میلیون و ١٩ هزار نفر بوده است که ٩٣/٥٣ درصد آنان را زنان و ٠٧/٤٦ درصد دیگر را مردان تشکیل داده‌اند. کادر آموزش کشور در این سال نیز ٧٢ هزار و ٨٨٩ نفر بوده‌اند که ١٣ هزار و ١٨٨ نفر آنان زن و ٥٩ هزار و ٧٠١ نفر مرد بوده‌اند.البته آمارهای ذکر شده بدون در نظر گرفتن تعداد دانشجویان و دانش آموختگان کشور در دانشگاه آزاد اسلامی است.همچنین تنها در سال جاری حدود ٨٢٧ هزار و ٩٩٩ نفر تحت پوشش سوادآموزی کشور قرار گرفته‌اند. بر اساس آمارهای نهضت سوادآموزی، میزان باسوادی در ایران در سال ١٣٥٥ و درجمعیت ٦ سال و بالاتر ٥/٤٧ درصد بود که این رقم در سال ١٣٨٠ به ٨٥ درصد رسید. در حال حاضر و بر اساس آمارهای رسمی آموزش و پرورش ٨٧ درصد از جمعیت ایران باسواد هستند.