iran-emrooz.net | Mon, 21.08.2006, 11:41
بحران شديد آب، پيش روی ايرانيان
روزنامه اعتماد/ رويا خالقی: بدون شك جنگ آينده، جنگ بر سر آب خواهد بود، جنگی كه هم‌اكنون چشم‌اندازش برای بسياری از كشور ها به دليل افزايش جمعيت و بالارفتن سطح زندگی و بهداشت، تيره و نااميدكننده است. از سوی ديگر معضل كم‌آبی تنها مختا ايران نيست بلكه طی سال‌های اخير به يك معضل جهانی تبديل شده است. كره زمين با پهنه‌های وسيع و عميق آب تنها سياره‌يی است كه ٧٠ درصد آن پوشيده از آب بوده و بدين دليل به كره آبی شهرت يافته است. نيمی از نيم‌كره شمالی و تقريبا همه نيم‌كره جنوبی پوشيده از اقيانوس‌های آبی چشم‌نواز است ولی غريب نخواهد بود اگر آدمی در محاصره اين پهنه‌های گسترده آبی از تشنه كامی جان ببازد.چرا كه تنها ٣/٠ درصد از آب‌های پهناور كره زمين قابل شرب است و بخش اعظم اين آب شيرين يا به صورت آب زيرزمينی در لايه‌های آبدار ذخيره شده است يا به صورت توده‌های يخ در قطب جنوب شناور است و درياچه‌ها و رودخانه‌های آب شيرين تنها ١٤٠/٠ درصد از كل آب را به خود اختصاص می‌دهند. با توجه به آنچه گفته شد عجيب نيست اگر در اين عصر و زمانه آب را كيميا بدانيم نه تركيب يك عنصر اكسيژن و دو عنصر هيدروژن.
كاهش سرانه منابع آب تجديد پذير
بحران آب در ايران جدی است در حال حاضر كشورمان با دو چالش جمعيت و محدوديت منابع از لحاظ كمی و كيفی روبرو است. اگر جمعيت كنونی كشور را حدود ٦٥ ميليون نفر در نظر بگيريم در حال حاضر ٩٠ تا ٩٢ ميليارد متر مكعب از آب‌های تجديدشونده مصرف می‌شود و چنانچه اين جمعيت در سال ١٤٠٠ به ٩٠ ميليون نفر برسد مردم به حدود ١٤٠ ميليارد مترمكعب آب نياز خواهند داشت. در حالی كه كل آب تجديدشونده كشور ١٣٠ ميليارد متر مكعب است و اگر همين روند مصرف آب ادامه پيدا كند با كسری ١٠ ميليارد متر مكعب آب مواجه خواهيم شد چنانچه مقادير عنوان شده بالا را با توجه به سطوح تعريف شده جهانی ميزان مصرف مقايسه كنيم مشاهده می‌شود كه كشور ايران با روند بحران شديد و مزمن آب روبرو است كه پيامدهای مخرب آن برای نسل‌های آينده نيز بطور جدی نگران‌كننده و جبران‌ناپذير است. در حال حاضر آب به صورت كالايی اقتصادی، استراتژيك و امنيتی كه تحولات منطقه‌يی و مهمی را رقم می‌زند درآمده است.
براساس پيش‌بينی يونسكو منطقه خاورميانه و از جمله ايران در سال ٢٠٢٥ ميلادی با كاهش سرانه منابع آب تجديدپذير منطقه به تنش آبی يا كم آبی دچار می‌شود هم‌اكنون يك سوم از مناطق كشور از آب كافی برخوردار بوده و دوسوم ديگر جزو مناطق نيمه خشك و خشك محسوب می‌شود.
پرويز كردوانی، استاد جغرافيای دانشگاه تهران در مورد بحران آب در ايران معتقد است: در سال ١٣٣٧ جمعيت ايران ١٦ ميليون نفر بود و اكنون از ٧٠ ميليون نفر تجاوز كرده و در حالی كه ميزان آب ؤابت مانده به همان نسبت مصرف آن افزايش يافته است.
وی در مورد بحران آب در تهران گفت: تهران نيز از اين قاعده مستثنی نيست. تهران يك رود هم ندارد ولی سه رود از فاضلاب دارد كه آدم در آن غرق می‌شود.
كردوانی اظهار داشت: ايران در منطقه خاورميانه قرار دارد كه از نظر بارندگی فقير است.
همچنين رضا اردكانيان، معاون سابق وزير نيرو در مورد بحران آب تهران اظهار داشت: در صورت افزايش جمعيت تهران به ١٥ ميليون نفر تا سال ١٤٠٠ با بحران جدی كمبود آب مواجه خواهيم شد.
علی قاسمی، كارشناس آب نيز معتقد است: با توجه به شرايط تامين آب كشور در سال آبی جاری فقط با دو برابر شدن ميزان بارندگی قادر به تامين كامل آب مصرفی تهران خواهيم بود.
ضمن اينكه سازمان‌های بين‌المللی هم نسبت به افزايش بی‌رويه جمعيت در ايران و مواجه شدن با بحران بی‌آبی هشدار داده‌اند.
بحران آب در كشورهای غنی
طليعه بحران آب نه تنها برای ايران بلكه برای جهانيان به صدا درآمده به گونه‌يی كه انتظار می‌رود تا سال ٢٠٢٥ بيش از دو سوم جمعيت جهان در شرايط كمبود جدی آب قرار بگيرند.
سازمان زيست محيطی «فدراسيون جهانی آب، طی گزارشی اعلام كرد: كشورهای غنی اگر بخواهند از بروز بحران آبی كه اكنون كشورهای فقير با آن مواجهند پيشگيری كنند بايد در سياست‌هايشان تغييرات اساسی به وجود آورند.
در اين گزارش كه براساس بررسی وضعيت كشورهای صنعتی جهان تهيه شده، آمده است شهرهای زيادی در مبارزه جهت حفظ ذخاير آب با شكست مواجه می‌شوند زيرا دولت‌ها از صرفه‌جويی در آب سخن می‌گويند اما عملا به وعده‌هايشان عمل نمی‌كنند.
اين گزارش هشدار داد كه حمايت از صنايع در مقياس بزرگ و افزايش مصرف آب توسط جمعيت فزاينده موجب شده است كه ذخاير آب برخی از شهرهای ممالك صنعتی در آستانه اتمام قرار گيرد و اين مساله است كه اگر نگوييم اكثر بلكه بسياری از ديگر كشورها را تهديد می‌كند.
اين گزارش حاكی است از «سويل» اسپانيا گرفته تا «ساكرامنتوی» كاليفرنيا در امريكا و «سيدنی» استراليا آب در سطح محلی، منطقه‌يی و ملی به يك مساله سياسی كليدی مبدل شده و اين در حالی است كه تغييرات آب و هوا و خشك شدن زمين‌های مرطوب باتلاقی ذخاير آب را بشدت كاهش می‌دهد.گزارش فدراسيون جهانی آب حاكی است تصوير كلی فقط نشان از بدتر شدن اوضاع در سال‌های آتی دارد. زيرا گرم شدن زمين موجب كاهش بارندگی و افزايش تبخير آب و تغيير الگوی ذوب برف‌ها در مناطق كوهستانی شده است.در اين گزارش هفت روش برای مقابله با اين مشكل ارايه شده است كه عبارتند از حفظ آبريزها و مناطق باتلاقی، ايجاد تعادل در صرفه‌جويی و مصرف آب، تغيير نگرش‌ها نسبت به آب، تعمير تاسيسات زيربنايی فرسوده، افزايش هزينه‌های كشاورزان برای مصرف آب، كاهش آلوده‌سازی آب و مطالعه بيشتر سيستم‌های آبرسانی.