ايران امروز

دولت مصدق دير يا زود شكست می‌‏خورد

ايلنا: عزت‌‏الله سحابی در پنجاه و سومين سالگرد كودتای ٢٨ مرداد كه به سقوط دولت دكتر محمد مصدق منجر شد، گفت: اگر امروز مصدق حضور داشت، تلاش برای استقرار آزادی و دموكراسی و ايجاد فضای باز سياسی را كه در آن هر كس بدون دغدغه بازداشت و تعقيب امكان اظهار نظر داشته باشد، اولويت كار خود قرار می‌‏داد.
رييس شورای فعالان ملی- مذهبی در گفت‌‏وگو با خبرنگار "ايلنا"، نظام سوسيال- دموكراسی مورد نظر دكتر مصدق كه مبتنی بر توسعه درون‌‏زا و ملی بود و نيز اقتصاد مستقل منهای نفت را، دستاوردهای دولت ملی دكتر مصدق خواند و اظهار داشت: اگر دولت دكتر مصدق می‌‏ماند، ما به يك اقتصاد ملی پيشرفته دست می‌‏يافتيم. اقتصاد ملی مصدق كه اقتصاد منهای نفت ناميده شد، به اين معنا بود كه اقتصاد ايران بدون تكيه به نفت توسعه يابد. مصدق بعد از ماجرای ٣٠ تير ١٣٣١ به سمت سوسيال- دموكراسی كه يك توسعه درون‌‏زا و متكی بر نيروی انسانی بود، گرايش يافت كه اين نيز می‌‏توانست در صورت تداوم، توسعه ايران را به همراه داشته باشد.
وی منزوی شدن دربار محمدرضا شاه و استقرار آزادی را از اقدامات سياسی دولت مصدق دانست و گفت: مصدق با آنكه قصد براندازی دربار و سلطنت را نداشت اما با اقداماتش دربار را در مقابل مردم منزوی و ماهيت آن را آشكار و روشن كرد كه دربار بدون اتكا به قدرت‌‏های خارجی نمی‌‏تواند كاری انجام دهد.
به اعتقاد سحابی، مصدق به آزادی احزاب و مطبوعات پايبند بود، در دوران دولت ملی بر احزاب فشاری وارد نمی‌‏شد، هيچ حزب و گروهی در خطر تهديد و انحلال قرار نداشتند و روزنامه‌‏ها بيم توقيف نداشتند.
وی افزود: احزابی كه در دوران دكتر مصدق فعال بودند، اشتباهاتی داشتند؛ از جمله حزب توده بلافاصله بعد از كودتا طی دو رساله از خود انتقاد و بيان كرد كه اشتباه كرده است. احزاب در صورت وجود آزادی بايد احساس مسووليت ملی كنند اما حزب توده و احزاب راست آن زمان، اين احساس را نداشتند كه اين مساله هم به شكست دولت ملی مصدق كمك كرد.
رييس شورای فعالان ملی- مذهبی با بيان اينكه كودتای ٢٨ مرداد با اصرار دولت چرچيل و با همكاری انگليس و آمريكا انجام شد، اظهار داشت: كودتا به هر صورت انجام می‌‏شد اما شكست دولت ملی مصدق مساله ديگری است كه عوامل ديگری داشت؛ از مهمترين اين عوامل انشعاب نيروهای ملی بود، اختلافات نيروهای ملی پشت دولت مصدق را خالی كرد و آن را در مقابل دربار و عوامل ضد نهضت ملی تنها گذاشت، بنابراين دولت مصدق دير يا زود شكست می‌‏خورد حتی اگر كودتايی واقع نمی‌‏شد.
وی پيشنهاد بانك جهانی در مورد خريد نفت ايران در دوران مصدق را كه برخی پذيرش آن را مانع وقوع كودتا می‌‏دانند، خلاف منافع ملی ايران ارزيابی كرد و گفت: اين پيشنهاد، دولت ايران و شركت ملی نفت را دور می‌‏زد و معاملات نفت ايران را خودش انجام می‌‏داد و به اين ترتيب دولت ايران از اين معاملات حذف می‌‏شد.
سحابی تصريح كرد: اگر دولت مصدق سقوط نمی‌‏كرد، ايران در مسير پيشرفت قرار می‌‏گرفت. بعد از كودتای ٢٨ مرداد درآمد نفت به دليل قرارداد كنسرسيوم افزايش يافت اما اين درآمد به جای آنكه صرف سرمايه‌‏گذاری و توسعه شود، صرف مصارف ديگر شد. اگر ملتی می‌‏خواهد به توسعه و ترقی برسد، بايد صرفه‌‏جويی و پس‌‏انداز كند نه مصرف. اين مساله‌‏ای است كه امروز هم اتفاق می‌‏افتد و می‌‏بينيم كه با وجود افزايش درآمد نفت، توسعه صنعتی و اقتصادی به وجود نمی‌‏آيد و حتی كارخانجات با بحران ورشكستی مواجه می‌‏شوند.