ايران امروز

واردکننده گازوییل هم شدیم!

از مصيبت بنزين كه بگذريم به فاجعه گازوئيل مى رسيم. يارانه گزاف گازوئيل اگر به چشم نمى آيد از باب همسانى توليد و مصرف داخلى تا سال گذشته بوده است. امسال واردكننده گازوئيل هم شده ايم! اگر امروز پيش روى مصرف بى رويه آن نايستيم فردا كمر اقتصادمان زير بار يارانه ميليارد دلارى بنزين و گازوئيل شكسته خواهد شد. بخش نخست مصاحبه اختصاصى شرق با معاون وزير نفت و مديرعامل شركت پالايش و پخش را كه به جزئيات كامل سهميه بندى بنزين اختصاص داشت چهارشنبه گذشته خوانديد. محمدرضا نعمت زاده را اگر مرد همه دولت ها بناميم بى راه نگفته ايم. از دولت ميرحسين موسوى گرفته تا دولت هاى هاشمى رفسنجانى، خاتمى و احمدى نژاد. چه در رداى وزير، چه در قالب معاون وزير. نعمت زاده حدود يك ساعت و نيم وقت گذاشت تا ابعاد سهميه بندى بنزين و فاجعه يارانه گازوئيل را بشكافد و طرح هاى توسعه اى شركتش را تشريح كند. پس از پايان گفت وگو هنگامى كه بطرى آب معدنى را برداشت تا نوش كند و آن گاه كه متوجه گران شدن قيمت آن شد دستور داد تا ديگر از آن شركت آب نخرند. اين در حالى است كه معاون هم طرازش دو ماه پيش وى را متهم به انعقاد قرارداد گران در صنعت پتروشيمى كرده بود. ادعايى كه نعمت زاده در بخش پايانى گفت وگويش به آن پاسخ مى دهد.

• • •

• آقاى مهندس، يك نكته مهم همواره پشت پديده ناهنجار بنزين مغفول مى ماند. كشور يك معضل جدى هم در زمينه پرداخت يارانه گازوئيل دارد. حتى گفته مى شود رقم يارانه گازوئيل بيش از بنزين است. مايلم در اين خصوص توضيح دهيد.
قاچاق گازوئيل به دليل يارانه زيادى كه مى گيرد به مراتب بيش از بنزين است. علت مغفول ماندن از يارانه گازوئيل اين است كه توليد اين محصول تا سال گذشته با مصرف داخلى برابرى مى كرد. حتى در سال هاى گذشته مازاد توليد داشتيم و گازوئيل اضافى مان را صادر مى كرديم. به همين خاطر كشور درباره تامين گازوئيل به مشكل برنخورده بود.

• رشد مصرف گازوئيل (نفت گاز) در سال هاى گذشته چقدر بود؟
تصور برنامه ريزان وزارت نفت اين بود كه به خاطر جايگزينى گاز و CNG، رشد زيادى در مصرف گازوئيل نداشته باشيم. اما رشد مصرف اين فرآورده در سال ۸۴ حدود ۶ درصد بود كه رقم بسيار زيادى است. در سال ،۸۰ مصرف روزانه گازوئيل ۶۹ ميليون ليتر بود در حالى كه اين رقم در سال گذشته به ۷۹ ميليون ليتر رسيد. امسال هم به طور متوسط بيش از ۸۰ ميليون ليتر در روز مصرف گازوئيل كشور خواهد بود.

• توليد روزانه نفت و گاز كشور چقدر است؟
حدود ۷۸ تا ۷۹ ميليون ليتر در روز.

• با توجه به متوسط مصرف ۸۰ ميليون ليترى مى بايست امسال مقدارى گازوئيل وارد كرده باشيد. اين ميزان چقدر است؟
براى واردات مقدارى نفت و گاز اقدام كرده ايم اما هنوز وارد كشور نشده است. چون مجلس سهميه ارزى براى اين كار نديده است. فكرش را نمى كرد كه مصرف گازوئيل كشور با چنين رشدى روبه رو باشد.

• بنابراين از امسال علاوه بر بنزين، ايران واردكننده گازوئيل هم شده است. اين ديگر نور على نور است. واقعاً نمى خواهيد از همين ابتدا فكرى براى مهار مصرف گازوئيل بكنيد كه به روزگار بنزين دچار نشويم؟
تلاشمان اين است كه مصرف را كنترل كنيم. براى امسال مقدارى هم شركت ملى نفت واردات خواهد داشت تا كمبود گازوئيل را جبران كنيم.

• براى هر ليتر گازوئيل، دولت چقدر يارانه پرداخت مى كند؟
هر ليتر نفت گاز به قيمت ۱۶۵ ريال به خودروها و كارخانجات صنعتى و كشاورزى فروخته مى شود. اين نرخ براى نيروگاه ها ۶۶ ريال است.

• هر ليتر گازوئيل براى خودتان چقدر تمام مى شود؟
خيلى بيش از اينها تمام مى شود. (لبخند مى زند) اگر نفت خام را به قيمت بين المللى محاسبه كنيم هر ليتر گازوئيل براى ما بيش از ۳۰۰ تومان تمام مى شود. اين نكته برايتان جالب خواهد بود كه عرض كنم، هر ليتر گازوئيل در همسايگى ما ۱۶۰۰ تومان فروخته مى شود. حتى در افغانستان و پاكستان هم، هر ليتر گازوئيل حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ تومان فروخته مى شود. ايران چند مى فروشد؟ ۱۶ تومان و پنج ريال.

• با اين اوصاف قاچاق نفت گاز بايد به مراتب بيش از بنزين باشد. حدس و گمانى در اين باره داريد؟
متاسفانه قاچاق نفت گاز به مراتب بيش از بنزين است. آمار دقيقى مطرح نمى شود. اما من خودم معتقدم كه قاچاق بنزين و گازوئيل نمى تواند از پنج درصد مصرف بيشتر باشد. اما همين پنج درصد هم زياد است. يعنى حدود ۶ تا ۷ ميليون ليتر در روز.

• يعنى آمار شما كمتر از آمارى است كه ستاد مبارزه با قاچاق اعلام كرده است؟
آنها تا ۱۰ ميليون ليتر تخمين زده اند. اينها برداشت هاى شخصى است. هيچ مكانيسم دقيقى براى اندازه گيرى وجود ندارد. به هر حال وقتى تفاوت قيمت ها اين قدر است عده اى هم سوءاستفاده مى كنند. اميدواريم كارت هوشمند، حداقل در مقوله بنزين، اين موضوع را سامان دهد.

• آقاى مهندس، نكته اى كه برايم ايجاد سئوال كرده است، اعضاى كميته راهبردى تبصره ۱۳ قانون بودجه است كه رئيس جمهور منصوب كرده اند. وقتى به نام اعضاى كميته برمى خوريم، مى بينيم كه از وزارت نفت حتى يك نفر هم حضور ندارد. حال آنكه اصلى ترين بحث اين كميته، سامان دهى سوخت و عمدتاً بنزين است. چطور مى شود يك نفر از شما در آن كميته نباشد تا نظرش را بدهد؟
اين تصميم را دولت گرفته است. من هم خوانده ام. ظاهراً اين كميته بيشتر ناظر بر فعاليت هايى است كه بايد درخصوص صرفه جويى در مصرف اتخاذ شود. مديريت مصرف هم با ما نيست. مديريت توليد، توزيع و پخش سوخت با ماست. به خاطر همين مديريت مصرف است كه وزير كشور را مسئول آن كميته كرده اند تا بتوانند مصرف را كنترل و وسايل حمل ونقل عمومى را توسعه دهند و خودروهاى فرسوده را جمع آورى كنند. البته وزارت صنايع هم در اين خصوص مسئوليت هايى دارد كه به همين دليل عضو كميته هستند.

• چندين هفته پيش صدايى از مجلس شنيده مى شد مبنى بر اينكه مجلس در قانون بودجه تكاليفى را براى دولت روشن كرده كه در صورت انجام آن دولت مى تواند سهميه بندى بنزين را محقق كند. برخى نمايندگان معتقدند كه دولت هنوز نتوانسته آن تكاليف را انجام دهد. بنابراين مجلس با سهميه بندى بنزين مخالفت مى كند. نظر شما در اين باره چيست؟
برخى از نمايندگان محترم مجلس اين ترديد را داشتند. مى گفتند وقتى ابتدا تامين حمل ونقل عمومى تكليف شده و دولت نتوانسته اين كار را انجام دهد پس نمى تواند سهميه بندى كند. اما نكته ظريفى در اين قانون وجود دارد. مثلاً از واژه «مناسب» استفاده كرده اند. خب «مناسب» يعنى چه، ضمن اينكه همه مى دانند كه نمى توان ظرف مدت چند ماه حمل ونقل عمومى را اصلاح يا تكميل كرد. قانونگذار در بند «و» آورده است: «به دولت اجازه داده مى شود پس از توسعه حمل ونقل عمومى شهرى و توسعه سهم خودروهاى دوگانه سوز، در صورت لزوم با تصويب شوراى اقتصاد، نسبت به سهميه بندى بنزين و تعيين قيمت مناسب براى بنزين مازاد سهميه تعيين شده اقدام كند.» ببينيد، در اينجا معلوم نيست تعريف توسعه چيست. مثلاً ۱۰۰۰ اتوبوس اضافه شود. مى توانيم بگوييم توسعه انجام شده يا اگر ۱۰ هزار اتوبوس بياوريم توسعه داده ايم. به همين دليل بنده فكر مى كنم اين مقدمه بيشتر ارشادى است. دولت هم مشغول توسعه است. ولى واقعاً بحث توسعه نسبى است.

• با توجه به تجربه وزارتتان در صنايع بگوييد، چه راه حلى براى توسعه ناوگان حمل و نقل عمومى پيشنهاد مى كنيد؟
خوشبختانه در اين سال ها درآمد ارزى كشور به خاطر نرخ هاى بالاى نفت خوب است. بايد ساخت مترو را در شهرهاى بزرگ فعال تر كنيم. حتى پيمانكار خارجى بياوريم. به نظرم اصرار در خودكفايى در اين زمينه درست نيست. چون از آن طرف ميلياردها دلار صرف يارانه سوخت مى شود. بنابراين جا دارد تا پيمانكار كليد در دست خارجى بياوريم. اين را كسى مى گويد كه واقعاً اعتقاد به ساخت داخلى دارد. اما زمان مهم است. حتى مى توانند متروى تهران را چند قسمت كنند و هر بخش را به يك پيمانكار قدر خارجى بدهند تا با پيمانكاران داخلى كار كنند. هيچ محدوديتى هم براى بودجه آن نبايد گذاشته شود. در مورد خريد اتوبوس هم واقعاً هيچ اشكالى ندارد ضمن خريد همه اتوبوس هاى توليدى در داخل خيلى سريع ۱۰ تا ۲۰ هزار اتوبوس وارد كنيم و مسيرهاى ويژه اتوبوس درست كنيم. حتماً مى توانيم مشاور خارجى بياوريم تا ترافيك مان را سامان دهد. به نظرم اينجا نبايد تعصب به خرج داد. اشكالى ندارد از تجارب ديگران استفاده كنيم.

• ببينيد آقاى مهندس، سالى يك ميليون دستگاه خودروى جديد توليد مى شود. واقعاً با اين حجم توليد و بدون خروج خودروهاى فرسوده مى توان اميدى به حل معضل افزايش مصرف سوخت داشت؟
ما الان حدود ۱۴ تا ۱۵ ميليون خودرو داريم. من معتقدم هر خانواده اى هم حق دارد يك خودرو داشته باشد. ولى مى توان براى كارهاى عادى از وسايل نقليه عمومى استفاده كرد. مشكل افزايش مصرف بنزين مقدارى هم به نظام ادارى كشور برمى گردد. هنوز استفاده از اينترنت و فكس و... در نظام ادارى ما جا نيفتاده است. بايد نظام پستى كشور هم فعال تر شود. خود ما داريم روى اين بحث فكر مى كنيم كه چگونه كارت هاى هوشمند را به دست صاحبانش برسانيم تا از مراجعه و ايجاد ترافيك بكاهيم. درحالى كه براساس قانون مى توانيم هزينه كارت هوشمند را از صاحب خودرو اخذ كنيم.

• هزينه تمام شده دريافت كارت هوشمند براى هر دارنده خودرو چقدر است؟
بين پنج تا ۱۰ هزار تومان هزينه هر كارت است. حالا براى موتورسيكلت ها كمتر خواهد بود و براى سوارى ها بيشتر. هنوز رقمش قطعى نشده است.

• سرانه مصرف بنزين در كشور چقدر است؟
اگر مصرف امسال را روزانه ۷۲ ميليون ليتر در نظر بگيريم و جمعيت را هم كمى كمتر محاسبه كنيم، هر ايرانى روزى يك ليتر بنزين مصرف مى كند. اما اگر براساس وسيله نقليه آمار بگيريم و مصرف موتورسيكلت ها را به خودرو تبديل كنيم، هر اتومبيل روزى ۱۱ ليتر بنزين مصرف مى كند.

• مى توانيد به طور مقايسه اى سرانه مصرف بنزين را در ايران با كشورهاى منطقه بيان كنيد.
الان آمارش را به طور دقيق ندارم. اما واقعاً تفاوت زياد است. در كشورى مثل تركيه هر ليتر بنزين ۱۸۰۰ تومان به فروش مى رسد. هر ليتر گازوئيل هم ۱۶۰۰ تومان فروخته مى شود. هر ليتر بنزين در كشورهاى اطراف ايران هم از ۵۰۰ تومان شروع مى شود و تا ۸۰۰ تومان پيش مى رود. تنها تركمنستان است كه بنزين را ارزان تر از ايران مى فروشد. قيمت بالا عامل مهمى براى جلوگيرى از رشد بى اندازه مصرف بنزين است.

• اين حرف را مدت ها است كه همه تكرار مى كنند. تركيه با قيمت هاى بالا توانسته رشد مصرف بنزين را منفى كند.
در حالى در كشورى مثل تركيه مرتباً رشد مصرف بنزين پايين مى آيد كه رشد مصرف بنزين ايران ۱۰ درصد در سال بالا مى رود. مصرف بنزين ترك ها، سال گذشته ۱۴ تا ۱۵ درصد كاهش داشته است...