میدل ایست نیوز
«فیصل بن فرحان»، وزیر امور خارجه عربستان در کنفرانس مطبوعاتی پس از اجلاس سران شورای همکاری تاکید کرد که اجلاس سران صفحه جدیدی را برای ثبات و همبستگی کشورهای عضو شورای همکاری باز می‌کند.
وی افزود: توافق این اجلاس خواستار پاسخ مشترک به هرگونه تهدید علیه امنیت کشورهای عضو شورای همکاری است.
وزیر امور خارجه عربستان تأکید کرد آنچه امروز در اجلاس رخ داد، رفع کامل اختلافات با قطر و بازگشت کامل به روابط دیپلماتیک است.
وی اظهار داشت که چهار کشور مذکور توافق کرده‌اند که روابط خود را با قطر از جمله پروازها برقرار کنند.
این دیپلمات سعودی اظهار داشت اجلاس امروز به ریاست ولیعهد به دلیل اعتلای منافع عالی شورای همکاری و امنیت ملی عربی از اهمیت بالایی برخوردار بود.
وی اظهار داشت که این اجلاس پیامی را به کل جهان می‌فرستد که محتوای آن این است که هر قدر اختلاف نظر در یک مجموعه وجود داشته باشد، حکمت رهبران قادر است بر همه این موارد غلبه کند و منطقه، کشورها و مردم آن را به یک نقطه امن عبور دهد.
وی افزود که امیدوارند آنچه امروز با امضای بیانیه العلا بدست آمده است، صفحه‌ای جدید برای دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه و مردم آن، به دور از همه دلایل و ناراحتی‌های گذشته باشد.
فیصل بن فرحان توضیح داد که بیانیه العلا بر روابط نزدیک و محکم بین کشورها که بر اساس ایمان اسلامی و یک سرنوشت مشترک است، تأکید کرده است.
وزیر خارجه عربستان اظهار داشت که طرف‌ها بر همبستگی خود در عدم نقض حاکمیت هیچ یک از کشورها یا تهدید امنیت آنها، هدف قرار دادن انسجام ملی مردم و ساختار اجتماعی آنها به هیچ وجه، و ایستادن کامل در برابر آنچه که امنیت ملی و منطقه‌ای را برای هر یک از آنها نقض می‌کند، تاکید کردند.
چهل و یکمین اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری روز سه شنبه ۵ ژانویه ۲۰۲۱ / ۱۶ دی ۱۳۹۹ با حضور تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر در شهر العلای عربستان برگزار شد.
عربستان سعودی، مصر، بحرین و امارات متحده عربی در ۵ ژوئن ۲۰۱۷ تمام روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع و مرزهای زمینی، هوایی و دریایی خود را به روی قطر بستند.
این کشورها قطر را به «حمایت از گروه‌های تروریستی» متهم کرده و بر دوحه یک درخواست ۱۳ ماده‌ای برای عادی‌سازی روابط با این کشور تحمیل کردند.
قطر نیز اتهامات این کشور را رد و اعلام کرد که هیچ درخواست مغایر حقوق بین‌المللی را نخواهد پذیرفت. روابط این کشورها با قطر، علی‌‌رغم تمام تلاش‌های کویت برای میانجیگری هنوز به حالت عادی باز نگشته است.
علت عدم حضور عبدالفتاح السیسی در اجلاس چیست؟
«عبدالفتاح السیسی»، رئیس جمهوری مصر در اجلاس سران شورای همکاری حاضر نشد. تا آخرین لحظه مشخص نبود که السیسی در این اجلاس شرکت نخواهد کرد اما ورود هیئت مصری به العلا به ریاست «سامح شکری»، وزیر امور خارجه مصر تکلیف عدم حضور السیسی را مشخص کرد.
گفتنی است عدم حضور رئیس جمهوری مصر با حمله رسانه‌های رسمی و نیمه رسمی مصر به قطر و آشتی میان کشورهای عضو شورای همراه شد.
رئیس جمهوری مصر، وزیر خارجه این کشور را برای حضور در اجلاس سران شورای همکاری به شهر العلا فرستاد، اجلاسی که در آن قرار است توافق اولیه‌ای بین کشورهای عضو شورای همکاری برای حل بحران و آشتی صورت بگیرد از این رو مصر نیز در این اجلاس حضور دارد.
منابع دیپلماتیک مصری به العربی الجدید گفتند که رئیس جمهوری مصر صبح روز گذشته عدم حضور خود در اجلاس سران را به علت عدم پاسخ قطر به مطالبات مصر قطعی کرد؛ مطالباتی که در رأس آن توقف حملات رسانه‌ای دوحه علیه مصر و حمایت از گروه اخوان المسلمین در این کشور بود.
این منابع افزودند که السیسی به شدت از اقدام عربستان برای گام برداشتن در جهت آشتی کامل میان کشورهای عضو شورای همکاری بدون در نظر گرفتن مطالبات مصر عصبانی است و قصد فرستادن هیچ هیئتی را نداشته اما فشارهای عربستان و امریکا وی را وادار کرده که نماینده‌ای بلند پایه برای امضای توافق اولیه آشتی بفرستد.
منابع مذکور ذکر کردند که اکثر بندهای توافق در مذاکرات جدیدی که به واسطه کمیته‌های مشترکی درباره برخی از پرونده‌ها انجام خواهد شد، توضیح داده می‌شود.
آنها تاکید کردند که اولویت فوری مهم برای مصر پیشروی به سمت ازسرگیری پروازهای هوایی مستقیم بین قاهره و دوحه است که خسارت‌های فراوانی به بخش هواپیمایی مصر وارد کرده است و پس از آن نیز فعالسازی همکاری‌ها در بخش‌های اقتصادی و جذب سرمایه گذاری‌ها اهمیت دارد اما مسائل سیاسی و رسانه‌های به موعدی نامشخص دیگری موکول می‌شود.
از طرفی دیگر منابع رسانه‌ای مصری اعلام کردند که دستوراتی از سوی سرویس اطلاعاتی مصر به همه رسانه‌های وابسته به خود برای حمله به قطر و آشتی میان کشورهای عضو شورای همکاری تنها چند ساعت پیش از آغاز اجلاس سران داده شده است.
گفته می‌شود که این تصمیم مصر نشان از نارضایتی السیسی از توافق اولیه برای حل بحران شورای همکاری دارد که منافع بیشتری را برای قطر دارد.
چشم انداز آشتی روابط کشورهای عضو شورا
کارشناسان و تحلیلگران سیاسی معتقدند که برگزاری چهل و یکمین اجلاس سران شورای همکاری در شهر العلای عربستان، عزم و اراده سران کشورهای عضو شورای همکاری برای دستیابی به توافقی در جهت حل بحران شورای همکاری را پس از چند سال قطع روابط، آزمایش می‌کند.
به گفته کارشناسان، بیانیه‌ای که در تلویزیون کویت در شب گذشته در خصوص توافق بین عربستان و قطر بر سر بازگشایی مرزها پخش شد، نشانگر اراده دوجانبه عربستان و قطر برای دستیابی به پیش زمینه‌ای مشترک است.
تحلیلگران مسائل کشورهای عضو شورای همکاری بر این باورند که با وجود اعلام از سرگیری روابط بین عربستان و قطر، اما هنوز نوعی ابهام در رابطه با توافق حل بحران شورای همکاری وجود دارد چرا که اهداف برخی از کشورها در شورای همکاری هنوز در خصوص توافق با قطر برای حل بحران شورای همکاری هنوز مشخص نیست.
تحلیلگران بیان می‌کنند که نشانه‌هایی وجود دارد که روند آشتی میان کشورهای عضو شورای همکاری را حتی به صورت جزئی با موفقیت رو به رو می‌کند و این نشانه‌ها را می‌توان در تلاش‌های بی وقفه کویت برای پایان اختلافات میان کشورهای عضو شورای همکاری مشاهده کرد.
از دیگر نشانه‌ها می‌توان به فشار دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا برای به دست آوردن منافع بیشتر پیش از ترک کاخ سفید و همچنین مانع تراشی بحران شورای همکاری در برابر یکپارچگی تلاش‌های کشورهای عربی برای مقابله با چالش‌های امنیتی و سیاسی منطقه خاورمیانه اشاره کرد.
نقش کویت
تحلیلگران و متخصصان انتظار دارند که تلاش مستمر کویت برای حل بحران شورای همکاری یکی از شاخص‌های مثبت در حل اختلافات باشد که بیش از 3 سال ادامه دارد.
«علی السناد»، تحلیلگر رسانه و امور سیاسی گفت: کویت از زمان شروع بحران شورای، این بحران را جدی گرفته است، و «شیخ الصباح الاحمد»، امیر فقید کویت، به کشورهای عضو شورای همکاری سفرهای زیادی داشت تا علل بحران را شناسایی و راه حل‌ها را جستجو و دیدگاه‌های کشورهای عضو شورای همکاری را به هم نزدیک کند.
السناد افزود: حل بحران شورای همکاری یکی از اولویت‌های سیاست خارجی کویت است، زیرا اندکی پس از درگذشت شیخ صباح، بیانیه وزارت امور خارجه کویت نشانگر آغاز آشتی میان کشورهای عضو شورای همکاری بود.
وی توانایی کویت برای حل شورای همکاری را به چند دلیل نسبت داد از جمله تعهد کویت برای بی طرفی مثبت بین برادران خود در کشورهای عضو شورای همکاری در جستجوی یک زمینه مشترک که انگیزه این کشورها را برای پایان دادن به بحران ایجاد کند.
اجلاس امیدوار کننده
قطر روز گذشته اعلام کرد که تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر در چهل و یکمین اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری شرکت خواهد کرد.
در همین رابطه، «ماجد الانصاری» رئیس آکادمی بین المللی مطالعات امنیتی قطر، گفت: مردم در کشورهای عضو شورای همکاری منتظر اجلاس سران شورای همکاری هستند تا شکاف سیاسی بین کشورهای محاصره کننده و قطر پایان یابد.
الانصاری مهمترین عامل موفقیت اجلاس سران را رفع اختلافات دانست و گفت که این امر تنها از طریق جو تشویق به آشتی اتفاق می‌افتد.
در همین راستا، وی ادامه می‌دهد: اهمیت زیادی درباره مکانیسم کسب اعتماد وجود دارد و شاید گشودن مرزهای دوحه و ریاض دروازه ورود هر دو طرف به مذاکرات مثبتی باشد که بر اختلافات غلبه کرده و صفحه جدیدی در تاریخ شورای همکاری باز کند.
تمایل برای آشتی کشورهای عضو شورای همکاری
«احمد الشیبه النعیمی»، تحلیلگر سیاسی و رسانه‌ای اماراتی، گفت که مردم در کشورهای عضو شورای همکاری که به روابط خویشاوندی مقید هستند، پس از بحران شورای همکاری به شدت تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
وی در این زمینه افزود: به دلیل محاصره قطر، مردم امارات تحت تأثیر ارتباط خانوادگی با اقوام خود در دوحه و حومه آن تحت تأثیر قرار گرفتند. بنابراین، نظر مردم در امارات کاملاً متفاوت از دولت آن کشور بود.
النعیمی توضیح داد: گسترش سرکوب سیاسی در امارات و انتشار قانون جلوگیری از همدلی با قطر، مانع از بیان نظرات شهروندان اماراتی در مورد محاصره قطر شد.
وی به الخلیج آنلاین گفت: با استناد به یک نظرسنجی آماری که توسط موسسه واشنگتن در مورد آشتی کشورهای عضو شورای همکاری و دیدگاه مردم امارات نسبت به آن انجام شد، مردم امارات عموماً این بیگانگی را قبول نخواهند کرد زیرا این بررسی نشان داد که اکثر اماراتی‌ها تمایل به آشتی دارند.
النعیمی معتقد است که طبق این مطالعه، اماراتی‌ها تمایل خود را برای آشتی در میان کشورهای عضو شورای همکاری نشان می‌دهند و محاصره قطر را رد می‌کنند.