iran-emrooz.net | Wed, 17.05.2006, 6:52
روز جهانی جامعه اطلاعاتی
دنيای اقتصاد: امروز بيست و هفتم ارديبهشت مصادف با هفدهم ماه مه به عنوان روز جهانی جامعه اطلاعاتی نامگذاری شده است. اين روز تا پيش از اين به عنوان روز جهانی ارتباطات شناخته میشد اما در فاز نهايی اجلاس جامعه اطلاعاتی كه اواخر سال ميلادی گذشته در تونس برگزار شد، نام اين روز به جامعه اطلاعاتی تغيير كرد، عنوانی كه طی سالهای اخير كم و بيش به گوش بسياری رسيده است.
واژه تاريخی جامعه اطلاعاتی طی سالهای اخير معانی گوناگونی را تحت پوشش خود قرار داده و طی سه سال اخير با برگزاری دو اجلاس در سطح سران (ژنو ٢٠٠٣ و تونس ٢٠٠٥) و دهها كنفرانس و نشست تخصصی ديگر، در فضاهای جديدتری مورد استفاده قرار میگيرد. تغيير و تحولات كلانی كه توسعه و گسترش شبكهها و ابزارهای اطلاعرسانی در سطوح مختلف جوامع ايجاد كردهاند، حتی به ظهور بحثهای كلانتری منجر شده به طوری كه هماكنون حتی مفهومی كلی چون ارتباطات نيز زيرمجموعهای از جامعه اطلاعاتی به حساب میآيد.
بنا به مستدلترين تعاريف، جامعه اطلاعاتی به جامعهای آرمانی گفته میشود كه مجموعه ابزارهای اطلاعرسانی و تبادل اطلاعات در آن شاخصها و عملكردهای جديد برای يك زندگی ايدهآلتر ايجاد كردهاند. در اين جامعه مرزكشیهای مرسوم و سنتی جای خود را به ارتباطات لحظهای و آنی دادهاند. شهروند جامعه اطلاعاتی امروز به سادگی تكان دادن چند انگشت با دورترين نقاط جهان ارتباط برقرار میكند و اخبار و اطلاعات در لحظه در اختيار مردم قرار میگيرد.
ايجاد مفهوم جامعه اطلاعاتی و تشويق كشورها به حركت به سمت آن در واقع از چند جهت ديگر نيز قابل بررسی است. امروزه اطلاعات، ارزش و قدری بالاتر از هر كالای ديگری يافته و با توجه به سادهتر شدن جمعآوری آن خطر سوءاستفاده از آن نيز بيشتر شده است. اگر شهروندان صدسال قبل برای دريافت خبری از ساكنان دهكده يا شهری ديگر روزها و هفتهها منتظر میماندند و آن را با اشتياق میبلعيدند، شهروند امروزه هر ساعت در معرض هزاران خبر و اطلاعات خواسته و ناخواسته قرار دارد كه چارهای جز ناديده گرفتن بخش مهمی از آن را ندارد.
به رغم همه پيشرفتهايی كه تكنولوژی در اختيار گسترش اطلاعات قرار داده، در فضای جامعه اطلاعاتی نيز بزرگترين تهديد وجود شكاف ميان جوامع مختلف است.
شكاف ديجيتالی هماكنون به اندازه فقر مورد توجه كشورها قرار گرفته است، خصوصا آن كه از سويی كاملا مشخص شده كه محروميتها و فقر را با كاهش شكاف ديجيتالی میتوان كمرنگ كرد و از سوی ديگر، گسترش شكاف ديجيتالی عملا توازن جامعه اطلاعات را كاملا به هم میزند. اين موضوع خصوصا برای كشورهای توسعهيافته كه در اين مسير سرمايهگذاری عظيمی انجام دادهاند، يك خطر بالقوه ايجاد میكند.
جامعه اطلاعاتی همچنين برخی مفاهيم جوامع سنتی را تغيير داده است. هرچند بسياری از كشورهای توسعهيافته هماكنون در زمينه دسترسی به ابزارهای اطلاعاتی و شبكههای اطلاعرسانی پيشرو و موفق محسوب میشوند، اما در اين مسير گروهی از كشورهای در حال توسعه نيز قرار دارند كه به لطف انتخاب مسيری درست و در طی مدت زمانی بسيار كوتاه عملا در زمينه دسترسی به شبكهها و منابع اطلاعاتی از كشورهای در حال توسعه هم پيش افتادهاند. اين گروه از كشورها شتاب رشد خود را طی سالهای اخير چنان افزايش دادهاند كه اين موضوع آنها را در موقعيت برتری نسبت به بسياری از قدرتهای اقتصادی جهان قرار داده است.