بی بی سی: گروه‌های مختلف مخالف حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، بر سر اعزام یک هیئت واحد به مذاکرات ژنو به توافق رسیده‌اند.
روز جمعه، ۳ آذر (۲۴ نوامبر)، نمایندگان گروه‌های مخالف حکومت سوریه پس از یک نشست دو روزه در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، اعلام کردند که به طور مشترک هیئتی را برای گفتگو با نمایندگان حکومت سوریه به مذاکرات ژنو اعزام خواهند کرد. این مذاکرات هفته آینده به سرپرستی سازمان ملل برگزار خواهد شد.
نشست ریاض روز سه‌شنبه با سخنان عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی آغاز به کار کرد. وی در این سخنان به تمامی گروه‌های مخالف حکومت سوریه توصیه کرد تا بکوشند به وحدت نظر در مورد آینده کشورشان دست یابند.
استفان دو میسترا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه که در این نشست شرکت داشت در یک مصاحبه با رسانه‌های خبری، ضمن استقبال از «حضور طیف وسیعی» از گروه‌های مخالف در این نشست، گفت که مذاکرات در «فضایی بسیار پیچیده» جریان دارد اما تاکید کرد که لازم است «آینده سوریه» از طریق مشارکت و گفتگوی گروه‌های مختلف سوری تعیین شود. آقای دو میسترا افزود که اولین جلسه دور جدید مذاکرات ژنو روز سه‌شنبه آینده و دور دوم در ماه میلادی آینده برگزار خواهد شد.
در نشست ریاض حدود ۱۴۰ تن از اعضای رهبری گروه‌های مخالف شرکت داشتند و گفته می‌شود که شمار اعضای هیئت اعزامی نیز به ۵۰ نفر می‌رسد. با اعلام توافق بر سر اعضای این هیئت، انتظار می‌رود در روز جمعه، مذاکرات جهت دستیابی به برنامه‌ای مشترک برای طرح در نشست ژنو ادامه یابد.
در ابتدا گفته می‌شد که تنها ائتلاف گروه‌های تحت حمایت عربستان سعودی موسوم به کمیته عالی مذاکرات، که بزرگترین تشکل مخالفان است، در این مذاکرات شرکت داشته و توافق اخیر را پذیرفته است اما بعدا گزارش شد که گروه‌های دیگر نیز به این نشست نماینده اعزام کرده و توافق روز جمعه را پذیرفته‌اند.
گروه مخالف مستقر در قاهره، پایتخت مصر، روز سه‌شنبه اعلام کرد که در ریاض به سایر گروه‌ها خواهد پیوست و تشکل موسوم به «ائتلاف ملی» مستقر در استانبول، ترکیه، نیز از اعزام نماینده به نشست ریاض خبر داد. گفته می‌شود که گروه تحت حمایت روسیه نیز، که عموما موضعی ملایم‌تر نسبت به حکومت سوریه دارد نیز پس از مذاکرات طولانی سرانجام با حضور در هیئت واحد به نشست ژنو موافقت کرد.
سرنوشت اسد
اکثر گروه‌های مخالف خواستار آن هستند که به عنوان گام اصلی و اساسی در بازگرداندن صلح و امنیت و فراهم کردن زمینه مناسب برای مشارکت آزادانه مردم سوریه در تعیین سرنوشت خود لازم است بشار اسد از سمت ریاست جمهوری کنار برود. برخی از این گروه‌ها تاکید داشته‌اند که به خانواده اسد اعتماد ندارند و نگران آن هستند که در صورت باقی ماندن بشار اسد در قدرت، ولو در دوره حکومت انتقالی، قدرت‌گیری مجدد نهادهای نظامی و امنیتی باعث شود او به وعده های خود پشت کند و به سرکوب مخالفان و بازگرداندن حکومت دیکتاتوری مبادرت ورزد.
در مقابل، حکومت سوریه گفته است که هیچ راه حلی را که شامل برکناری «رئیس جمهوری منتخب مردم» باشد نمی‌پذیرد. در سال ۲۰۱۲، قانون اساسی سوریه اصلاح شد و دست کم به طور رسمی، به حاکمیت مطلق حزب بعث که از زمان کودتای سال ۱۹۶۳ در این کشور برقرار بود پایان داد. همچنین، قبلا رئیس جمهوری را نمایندگان مجلس، که از حزب بعث یا وابسته به آن بودند، تعیین می‌کردند، قانون اساسی جدید انتخاب مستقیم رئیس جمهوری با رای مردم را جایگزین آن کرد.
در آوریل ۲۰۱۴ انتخابات بین سه نامزد تایید صلاحیت شده که به احزاب و گروه‌های «مخالف» در داخل سوریه تعلق داشتند برگزار شد و اعلام شد که بشار اسد، از حزب بعث، با نزدیک به ۹۰ درصد آرا به این سمت انتخاب شده است. با وجود شرایط بحرانی و جنگ داخلی، دولت سوریه گفت که نزدیک به ۷۴ درصد مردم در این انتخابات شرکت داشتند. ناظران خارجی انتخابات را جعلی توصیف کردند اما حکومت سوریه و طرفداران آن همواره بشار اسد را رئیس جمهوری منتخب مردم می‌نامند.
اجلاس ژنو در حالی برگزار می‌شود که در پی پاکسازی شهرهای سوریه از نفرات داعش، دولت روسیه از تشکیل یک «کنگره» آشتی ملی با حضور نمایندگان دولت و تمامی گروه‌های مخالف جهت دستیابی به صلح و برنامه ریزی آینده سوریه سخن گفته است. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، روز چهارشنبه با رئیسان جمهوری ترکیه و ایران هم ملاقات کرد. این دو کشور در کنار روسیه، نقش مهمی در جهت دادن به تحولات اخیر داشته‌اند هر چند سهم آنان در تعیین سرنوشت آتی این کشور مشخص نیست.
آقای پوتین پیشتر با بشار اسد نیز دیدار کرده و گفته بود که راه حل نهایی بحران سوریه باید توسط گروه‌های مختلف سوری در مذاکراتی تحت سرپرستی سازمان ملل به دست آید. وی گفت که متوجه شده است که رئیس جمهوری سوریه نیز از این نظر استقبال می کند. سرپرستی سازمان ملل زمینه را برای مشارکت قدرت‌های جهانی در تعیین آینده سوریه فراهم می‌کند.
با آغاز جنگ داخلی سوریه، ایران با هدف حفظ حکومت بشار اسد به حمایت گسترده مالی و نظامی از سوریه پرداخت. ادامه درگیری داخلی در سوریه زمینه را برای حضور گروه‌های تندرو اسلامگر، از جمله داعش فراهم آورد، و باعث شد کشورهای دیگر نیز به شکل های مختلف برای سرکوب داعش درگیر این جنگ شوند. کمک ایران به سوریه نیز جنبه مشارکت در مبارزه با «گروه‌های تکفیری» یافت.
حمایت نظامی روسیه از نیروهای طرفدار حکومت سوریه عاملی مهم در تقویت این نیروها بوده و روسیه را به تصمیم‌گیرنده اصلی در این زمینه تبدیل کرده است. در حالیکه انتخابات ریاست جمهوری روسیه در سال آینده برگزار خواهد شد، احتمال دارد آقای پوتین خواستار پایان هرچه سریع‌تر بحران سوریه و معرفی آن به عنوان دستاورد بزرگ دولت خود در سیاست خارجی باشد.