بی بی سی
تلویزیون دولتی عراق، از درگذشت جلال طالبانی، رئیس جمهور پیشین این کشور و رهبر اتحادیه میهنی کردستان خبر داده است. هم‌حزبی‌های او هم این خبر را تایید کرده‌اند. آقای طالبانی در سن هشتاد و سه سالگی در بیمارستانی در برلین آلمان درگذشته است.
آقای طالبانی در نوجوانی به عرصه سیاست کردستان وارد شد و پس از سقوط صدام حسین، رهبر سابق عراق، بر اساس توافق تقسیم قدرت در این کشور، رئیس جمهور شد.
جلال طالبانی، به عنوان اولین رئیس‌جمهور غیر عرب عراق، از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ میلادی با این سمت در قدرت بود و برای حفظ وحدت در این کشور تلاش کرد. او همچنین سعی کرد تا روابط با همسایگان را عادی کند.
آقای طالبانی به همراه مسعود بارزانی از جمله کسانی بود که در سال ۱۹۹۱ میلادی مذاکره با دولت صدام حسین را بر سر خودمختاری کردستان آغاز کرد.
رئیس جمهور سابق عراق که از متحدان دولت آمریکا در منطقه به شمار می‌رفت، از حامیان حمله نیروهای ائتلاف به عراق بود که در سال ۲۰۰۳ میلادی به سرنگونی صدام حسین منجر شد
آقای طالبانی از سال ۲۰۱۲ که دچار سکته مغزی شد با پیامدهای این سکته دست و پنجه نرم می‌کرد.
او در زمینه سالهای فعالیت در عرصه سیاسی کردستان از بسیاری از چهره‌های دیگر پیش است. رئیس جمهور سابق عراق در سال ۲۰۰۷ به‌خاطر کم شدن آب بدن و گرمازدگی، در اردن تحت درمان قرار گرفت و یک سال بعد (۲۰۰۸) هم برای عمل جراحی قلب به آمریکا رفته بود.
زندگینامه جلال طالبانی
منبع زندگینامه: ویکیپدیا
جلال طالبانی (زاده ۱۲ نوامبر ۱۹۳۳ در اربیل) رئیس جمهور عراق در فاصله سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ میلادی و رهبر حزب اتحادیه میهنی کردستان و از رهبران جنبش ملی‌گرایی کرد بود که امروز سوم اکتبر ۲۰۱۷ در آلمان درگذشت.
بعد از تجزیه حزب دموکرات کردستان (KDP)، طالبانی عضو گروهی به نام دفتر سیاسی بود که از ملا مصطفی بارزانی جدا شده بودند. شکست و فروپاشی نهضت کُردها در سال ۱۹۷۵، بحران عمیقی برای کردستان به همراه داشت. حزب میهنی کردستان عراق (PUK) دو ماه بعد از این فروپاشی با هدف بازسازی، جهت دادن به حرکت و مقاومت کردها و ساماندهی جامعه کرد به شیوه‌های مدرن و دموکراتیک، به‌وسیله طالبانی و تعدادی از روشنفکران کرد پایه‌گذاری شد. این حزب در ۱۹۷۶ فعالیت‌ها و مقاومت‌های مسلحانه خود را در داخل خاک عراق علیه حکومت حاکم بر عراق و با نیم نگاهی به رقابت با رقیب حاکم و سنتی خود – حزب دموکرات کردستان- شروع کرد.
پس از اخراج نیروهای عراق از کویت در سال ۱۹۹۱، حزب PUK نقش رهبری را در شورشهای ناموفق کردها در شمال به عهده داشت و نیروهای آن موفق به تصرف چندین شهر شدند ولی این پیروزی کردها دیری نپایید و نیروهای عراقی مبارزان کرد را شکست داده و میلیون‌ها نفر را مجبور به فرار به کوه‌های اطراف مرز ترکیه نمودند. پس از آن هر دو حزب PUK و KDP مذاکره با حکومت عراق را از سر گرفتند و اعلام منطقه پرواز ممنوع در شمال و جنوب عراق توسط نیروهای ائتلاف در جنگ خلیج فارس، فرصتی طلایی برای هر دو حزب، فراهم کرد.
در ماه مه ۱۹۹۲، در کردستان عراق انتخابات محلی برگزار شد و حزب میهنی ۴۲/۲٪ آراء را کسب کرد و با توجه به اینکه هیچ‌کدام از دو حزب اکثریت آرا به دست نیاوردند توافق شد که کردستان به دو بخش مساوی تقسیم شده و هر کدام به اداره بخشی از آن بپردازند. تقسیم کردستان بین احزاب دموکرات و میهنی و تفاوت استراتژی و عملکرد دو حزب، جنگ داخلی شدیدی را بین دو حزب در ۱۹۹۴ به دنبال داشت.
با تلاش‌های خارجی و پس از برگزاری چند نشست بین اعضای ارشد دو حزب، سرانجام در سال ۱۹۹۸ و در واشنگتن توافق نامه صلحی بین رهبران دو حزب – مسعود بارزانی و جلال طالبانی – به امضا رسید. ارتباط دو حزب در سال ۲۰۰۲ به عالی‌ترین سطح خود رسید تا جائیکه برهم صالح، نخست وزیر حکومت میهنی به خبرنگاران اعلام کرد که هر دو حزب توافق کرده‌اند اداره کردستان را یکی کنند.
بعدها بر اساس قانون اساسی عراق که در آن رییس جمهوری برای کردها در نظر گرفته شده، جلال طالبانی به عنوان اولین رییس جمهوری غیر عرب عراق دو سال پس از سرنگونی صدام، در سال ۲۰۰۵ انتخاب شد.
***
بی بی سی
جلال طالبانی؛ جای خالی رهبر بانفوذ در روزهای حساس کردستان
بعد از اینکه نیروهای ائتلاف به‌رهبری آمریکا در سال ۲۰۰۳ حکومت صدام حسین را سرنگون کردند، جلال طالبانی به‌عنوان رئیس جمهوری موقت عراق انتخاب شد. این مقام بیشتر جنبه تشریفاتی داشت، با این حال، انتخاب او تجلی و ثمره مبارزه‌ای ۵۰ ساله برای احقاق حقوق کردهای عراق بود.
انتخاب آقای طالبانی در پی چند دهه درگیری با دولت مرکزی و دیگر گروه‌های کُرد رقیب انجام گرفت. او از این موقعیت برای میانجی‌گری میان اقوام و فرقه‌های مختلف عراق استفاده کرد.
اما درگذشت او در روزهای حساس پس از برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان، جای خالی حضور این رهبر پرنفوذ را پررنگ‌تر می‌کند.
جلال طالبانی در سال ۱۹۳۳ در روستای کلکان در کردستان عراق به‌دنیا آمد. او در ۱۳ سالگی یک سازمان دانش‌آموزی مخفی ایجاد کرد که هدفش مبارزه با سرکوب اقلیت کرد از سوی دولت عراق بود. طالبانی به‌خاطر فرار از دستگیری مجبور به زندگی زیرزمینی شد.
او در ۱۸ سالگی به‌عضویت کمیته مرکزی حزب دموکرات کردستان درآمد و بعدها تا جایی پیش رفت که رهبری مقاومت علیه حملات دولت عراق به مناطق کردنشین رادر دست گرفت. حزب دموکرات کردستان در سال ۱۹۷۰ با دولت عراق توافق‌نامه‌ای امضا کرد که به‌موجب آن، کردها از حق داشتن منطقه‌ای خودمختار برخوردار می‌شدند، و اجازه می‌یافتند در مدارس این منطقه به زبان خودشان درس بخوانند.
رقابت میان کردها
اما تنها چهار سال بعد، ایران که تأمین بخش اعظم هزینه‌های جنبش کردها را برعهده گرفته بود، حمایت از حزب دموکرات کردستان را متوقف کرد و جنبش کردها در بحران فرو رفت. در سال ۱۹۷۵ طالبانی اتحادیه میهنی کردستان را با هدف سازماندهی مقاومت در داخل عراق تشکیل داد. تأسیس این حزب نقطه آغاز رقابتی طولانی میان اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان، به‌رهبری خانواده بارزانی شد.
در جریان جنگ هشت ساله ایران و عراق، حزب دموکرات کردستان با ایران متحد شد، اما اتحادیه میهنی کردستان بی‌طرف ماند. در سال ۱۹۸۳ ایرانی‌ها با کمک حزب دموکرات شهر مهم حاج عمران را تصرف کردند. بعد از این اتفاق، صدام حسین با اتحادیه میهنی کردستان آتش‌بس امضا کرد، و در عوض اتحادیه میهنی متعهد شد در بیرون راندن ایرانی‌ها به صدام کمک کند.
اما امید طالبانی برای رسیدن کردستان به خودمختاری در آن زمان بی‌نتیجه ماند. صدام حسین با قرار گرفتن شهر نفتی کرکوک در منطقه خودمختار کردستان مخالفت کرد و اختصاص درصد معینی از درآمد نفتی به حکومت منطقه‌ای را هم نپذیرفت.
بعد از پایان جنگ ایران و عراق، صدام حسین به‌فکر انتقام گرفتن از شورشیان کرد افتاد. او عملیات انفال را به‌راه انداخت که در آن هزاران روستای کردنشین با خاک یکسان شدند و صدها هزار کرد دستگیر یا تبعید شدند، و یا به‌قتل رسیدند. حدود ۵ هزار کرد هم در حمله شیمیایی به حلبچه کشته شدند. جلال طالبانی این حمله را “نسل‌کشی عراق علیه کردها” خواند. در جریان جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱، جلال طالبانی به سازماندهی مقاومت علیه حکومت صدام حسین کمک کرد. او امیدوار بود که آمریکا حکومت دیکتاتوری عراق را سرنگون کند.
مناطق امن
نیروهای کرد که شمارشان به چندین هزار می‌رسید، تا حدود ۱۵۰ کیلومتری بغداد پیشروی کردند. اما وقتی آمریکایی‌ها و متحدانشان بدون تصرف بغداد از عراق عقب‌نشینی کردند، صدام حسین دست به عملیات نظامی گسترده‌ای علیه کردها زد. بعد از آنکه ترکیه مرزهایش را به‌روی پناه‌جویان بست، حدود یک و نیم میلیون کرد به کوه‌ها گریختند. نهایتا نیروهای ائتلاف بین‌المللی در نواحی مرزی داخل خاک عراق پناهگاه‌های امنی برای آوارگان برپا کردند، و با ایجاد منطقه پرواز ممنوع، از آنها در مقابل نیروهای عراقی محافظت کردند.
در آوریل ۱۹۹۱ جلال طالبانی و مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان، با پیشنهاد آتش‌بس موافقت کردند و برای مذاکره با صدام حسین به بغداد رفتند.
اما روابط میان دو فرمانده کرد بار دیگر به هم خورد. این بار هم مسعود بارزانی با صدام به توافقی رسید که در آن هیچ اشاره‌ای به سهم کردها از پول نفت عراق نمی‌شد.
البته صدام این پیمان را هم نقض کرد. در سال ۱۹۹۲ گروه‌ها و جناح‌های کرد برای تعیین نحوه برخورد با صدام پای صندوق‌های رأی رفتند. اما این تلاش هم به بن‌بست انجامید و طرفین دوباره با هم سرشاخ شدند. با این حال، وقتی در سال ۲۰۰۳ ائتلاف به‌رهبری آمریکا مشغول برنامه‌ریزی حمله به عراق بود، طالبانی و بارزانی برای تسهیل عملیات نظامی با یکدیگر همکاری کردند.
هر دو رهبر با فشارهای آمریکا برای ورود نیروهای ترکیه به خاک عراق مخالفت کردند، و نهایتا هر دو با واگذاری مسائل مربوط به سیاست خارجی، امور دفاعی و سیاست پولی به دولت مرکزی در ازای استقرار یک دولت فدرال در عراق موافقت کردند.
بسیاری از کردها معتقد بودند زمان تشکیل کردستانی مستقل فرارسیده و به‌همین خاطر از این تصمیم خشمگین بودند.
طالبانی در آن زمان گفت: «رهبران کردها واقع‌بین هستند. آنها می‌دانند رسیدن به استقلال در شرایط فعلی ممکن نیست و به‌همین خاطر برای برقراری نظامی فدرال در چارچوب عراقی دموکراتیک مبارزه می‌کنند.»
جلال طالبانی در ژانویه ۲۰۰۵ به‌عنوان رئیس جمهوری موقت عراق انتخاب شد. او در مذاکرات بر سر تصویب قانون اداری موقت (قانون اساسی موقت عراق) نقشی کلیدی داشت. او یک سال بعد برای دومین بار به ریاست جمهوری انتخاب شد، و به این ترتیب اولین رئیس جمهوری شد که طبق قانون اساسی جدید عراق به این سمت می‌رسید.
در سال ۲۰۱۰ نمایندگان پارلمان عراق در چارچوب توافق تقسیم قدرت، ریاست جمهوری جلال طالبانی را برای یک دوره دیگر تمدید کردند. این توافق در پی انتخابات جنجالی آن سال، و بعد از هشت ماه بن‌بست سیاسی در کشور، بدست آمد.
طالبانی در سالهای اخیر با مشکلات جسمانی زیادی دست به گریبان بود. او در سال ۲۰۰۷ به‌خاطر کم شدن آب بدن و گرمازدگی، در اردن تحت درمان قرار گرفت. یک سال بعد هم برای عمل جراحی قلب به آمریکا رفت.
او در سال ۲۰۱۲ دچار سکته مغزی و برای درمان به آلمان منتقل شد. او در سالهای اخیر با پیامدهای این سکته دست و پنجه نرم می‌کرد.