دویچه وله: کرستن کنیپ، مفسر دویچه وله بر این باور است که عربستان در بحران قطر هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای عرضه نکرده است. موضوع بر سر تقابل جدی منافع است و بیش از همه بر سر فرهنگ سیاسی در سراسر این منطقه. برگردان تفسییر کرستن کنیپ.
بین عربستان سعودی و اروپا فاصله زیاد است، از این روست که گه گداری این پرسش مطرح می‌شود که آیا اطلاعاتی که فرستاده می‌شوند، واقعا هم به گوش مخاطب می‌رسند. به عنوان نمونه، آیا ممکن است که اطلاعات مربوط به علل منطقه‌ای سیاست تند و خشنی که عربستان و متحدانش در برابر قطر در پیش گرفته‌اند، در همین طول مسیر مفقود شده باشد؟
اگر چنین می‌بود و عربستان و متحدانش دلایل قانع کننده‌ای می‌داشتند، مشکلی نبود. اما متاسفانه چنین نیست.
به هر جا که مراجعه می‌کنیم، خواه روزنامه‌ها، و حتی روزنامه‌های محلی، یا در گزارش‌های تلویزیونی، و یا حتی در گفت‌وگو با همکاران دویچه وله که در بخش عربی کار می‌کنند، هیچ جا اثری از دلایل و علت‌های قانع‌کننده برای فهم این سیاست خشن در قبال قطر نمی‌یابیم.
در خانه شیشه‌ای
اتهام حمایت از تروریسم، وقتی از سوی نمایندگان کشوری می‌آید که یکی از بزرگترین و چه بسا بزرگترین پشتیبان مالی جنبش‌های بنیادگرایانه اسلامی است، کمابیش مسخره است.
حتی اگر خود دولت در حمایت از وهابی‌گری نقشی نداشته باشد، در عربستان سعودی بسیاری از بنیادها وجود دارند که از وهابی‌گری جانبداری می‌کنند. حتی اگر نخواهیم بگوییم وهابیسم قرائتی ارتجاعی از اسلام است، به هر روی تفسیری است بسیار محافظه‌کارانه از آن. اندونزی و کشورهای بالکان همین اواخر تاثیرات برآمده از این جهان‌بینی را تجربه کردند.
به باور کرستن کنیپ، مفسر دویچه وله،تا زمانی که پشتیبانی مالی از این بنیادگرایی مذهبی جریان دارد و تا زمانی که سم این بنیادگرایی مذهبی در حال گسترش است، پسندیده است که عربستان سعودی در زدن اتهاماتی چون “حمایت از تروریسم” خویشتنداری بیش‌تری پیشه کند.
یورش به تکثرگرایی
از این اتهام شرم‌آورتر خواست بستن فرستنده تلویزیونی الجزیره و آن دسته از رسانه‌های سرگرم کننده‌ای است که توسط قطر پشتیبانی مالی می‌شوند. نیازی نیست که همه از شبکه الجزیره خوششان بیاید.
در برنامه عربی این فرستنده مجموعه برنامه‌های یوسف قرضاوی پخش می‌شود که یک روحانی سنی مذهب است و درباره جهان‌بینی او هیچ تردیدی وجود ندارد. در عین حال، الجزیره یک رسانه چند صدایی است و از اینکه مواضع افرادی را بازتاب دهد که با باورهای دینی مبلغان اسلامی سنخیتی ندارند، نیز ابایی ندارد.
به سخن دیگر، نوعی تکثرگرایی بر برنامه‌های فرستنده الجزیره حاکم است و از تبلیغات وهابی و وهابی‌گری و همچنین از فتواها و تبلیغات دینی مبلغان تندروی عربستان سعودی بسیار فاصله دارد.
تردیدی نیست که قطر بهشت حقوق بشر نیست. رفتار شرم‌آوری که قطر با کارگران مهمان کشورهای آسیایی دیگر می‌کند، گواه این موضوع است. اما رسانه‌هایی که از پشتیبانی مالی قطر برخوردارند، مثل روزنامه تازه تاسیس شده “العربی الجدید” تاثیری مطلوب بر جهان رسانه‌های عرب زبان دارند.
در این روزنامه فرد می‌تواند نظریاتی را بخواند که هم قابل فهم بوده و هم متکی بر مباحث قانع‌کننده هستند. الزامی نیست که آدمی با هر چه در این روزنامه می‌خواند موافق باشد، اما حداقل می‌شود گفت که نظریاتی که در این روزنامه مطرح می‌شوند، قابل فهمند.
احترام به مخاطب
تردیدی نیست که یک اصل مشترک برای هر رسانه‌ای وجود دارد و آن احترام به مخاطب و شعور شهروندان است. ما در روزنامه العربی الجدید دقیقا با چنین نمونه‌ای روبه‌رو هستیم یعنی انتشار نظریات روشنگر با عزیمت از هان اصل.
و می‌شود احتمال داد که حاکمان عربستان از انتشار چنین نظریاتی خرسند نباشند. در عربستان تمایل بر آن است که با بهره گرفتن از همه امکانات دینی، روح و فهم انسانی را وادار به اطاعت کنند.
بدیهی است کسانی که از برکات ایمان سخن می‌گویند و بر آنند تا مانع از داوری فردی مخاطبان خود شوند، روزنامه‌ای که مطالب خود را بر قوه استدلال استوار کرده باشد را خوش ندارند.
این چنین است که می‌توان گفت رویارویی عربستان سعودی و قطر چیزی فراتر از مشاجره بین کشورهای واقع در شبه جزیره عربستان است. موضوع بر سر اصول پایه‌ای فرهنگ سیاسی است و همچنین بر سر آینده سیاسی منطقه.
موضوع بر سر یک انتخاب است: آیا قرار بر ادامه حیات حاکمیت زیا‌نبار حکومت‌های یکه‌سالار در جهان عرب است یا زمانی تکثرگرایی باعث گشایش فضای سیاسی این منطقه می‌شود؟ در فرجامین نگاه، این همان رویارویی اصلی در بین کشورهای واقع در حوزه خلیج فارس است. و هرگاه کشورهای اروپایی از جمله به موج مهاجرت‌ها نگاه کنند، عملا متوجه خواهند شد که جانب کدام طرف را باید بگیرند.
***
واشنگتن پست: امارات پشت حملات سایبری به قطر بود
دویچه وله: روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» با تکیه بر اطلاعات محافل امنیتی گزارش داد که امارات متحده عربی پشت حمله سایبری به سایت‌های دولتی قطر از جمله خبرگزاری این کشور بوده است. مقامات امارات این گزارش را “ساختگی” خوانده‌اند.
در ماه مه بود که انتشار «نقل قول‌هایی جعلی» از تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر بحران‌آفرین شد. این نقل‌قول‌ها که به او نسبت داده شده بود، در خبرگزاری دولتی این کشور و همچنین در شبکه‌های اجتماعی انتشار یافته بود.
انتقاد از حکومت‌های عربی، بهبود مناسبات با جمهوری اسلامی و همچنین دفاع از حماس از جمله موضوعاتی بود که در این “نقل‌قول‌های جعلی” از آنها سخن رفته بود.
مقامات قطر ضمن تکذیب سریع این نقل‌قول‌ها اعلام کردند که سایت‌های دولتی مورد حمله‌ای سایبری قرار گرفته‌اند، اما رسانه‌های امارات و عربستان سعودی علیرغم این تکذیبیه انتشار اظهارات منسوب به امیر قطر را ادامه دادند.
چندی پس این نقل‌قول‌های بحران‌آفرین بود که چهار کشور عربستان سعودی، بحرین، امارات و مصر روابط خود با قطر را قطع کرده و ضمن وضع تحریم‌ها، شروطی سنگین برای قطر به منظور از سرگیری روابط با دوحه اعلام کردند.
حال روزنامه آمریکایی واشنگتن با تکیه بر اطلاعات مقامات امنیتی ایالات متحده گزارشی منتشر کرده که در آن آمده است، امارات متحده عربی پشت حملات سایبری به خبرگزاری قطر و دیگر وب‌سایت‌های دولتی قطر بوده است.
طبق گزارش واشنگتن پست که شامگاه یکشنبه (۱۶ ژوئیه) منتشر شده، مقامات امنیتی و اطلاعاتی آمریکا تأیید کرده‌اند که مقامات بلندپایه‌ی دولت امارات متحده عربی در روز ۲۳ ماه مه (برابر با ۲ خرداد) در مورد چنین طرح و اجرای آن بحث و رایزنی کرده‌اند.
این نشریه آمریکایی در عین حال می‌نویسد که مشخص نیست، آیا آمارات متحده خود دست به اجرای این برنامه و هک کردن وب‌سایت‌های قطری زده یا فرد و سازمان دیگری را مأمور انجام آن کرده است. حملات سایبری در روز ۲۴ ماه مه روی داده بودند.
«گزارش ساختگی»
خبرگزاری آلمان بامداد دوشنبه (۱۷ ژوئیه) گزارش داد که سفارت امارات متحده عربی در آمریکا بلافاصله گزارش واشنگتن پست را با انتشار پیامی توئیتری رد کرده و آن را “ساختگی” خوانده است.
مقامات دیپلماتیک امارات تصریح کرده‌اند که این کشور هیچگونه نقشی در حملات سایبری به قطر نداشته است. آنان همچنین گفته‌اند آنچه صحت دارد، این است که قطر «افراطگرایان طالبان را مورد پشتیبانی قرار می‌دهد و همچنین از حماس حمایت مالی می‌کند.»
بحث عاملان حملات سایبری به قطر در هفته‌های گذشته از جمله موضوعات رسانه‌ای بوده است. شبکه خبری سی‌ان‌ان در اوایل ماه ژوئن گزارش داده بود که احتمالا هکرهای روسی وب‌سایت خبرگزاری رسمی قطر را هک کرده و با انتشار خبری جعلی در بروز بحرانی دیپلماتیک در منطقه خلیج فارس نقش داشته‌اند.
شبکه سی‌ان‌ان در گزارش خود خاطرنشان ساخته بود که روسیه با این اقدام ظاهرا قصد داشته که میان آمریکا و هم‌پیمانان این کشور شکاف پدید آورد.
دولت آمریکا در این میان می‌کوشد بحران را رفع کند. رکس تیلرسون، وزیر خارجه ایالات متحده هفته‌ی گذشته راهی منطقه شد و با سران قطر و کشورهای مخالف آن دیدار و گفت‌وگو کرد. او ضمن ابراز امیدواری از امکان مذاکره مستقیم بین طرفین تصریح کرد که این امر دشوار بوده و به این زودی روی نخواهد داد.